The Last of Us is een van de meest prominente franchises waar Sony op dit moment over beschikt, mede dankzij het uitzonderlijke succes van de recente HBO-serie gebaseerd op de gebeurtenissen uit de game. Het is des te pijnlijker dat de pc-versie van deze moderne klassieker op veel vlakken tekortschiet.

The Last of Us Part 1 verscheen vorig jaar op PlayStation 5 als remake van The Last of Us (2013). De verbeterde graphics, modellen, textures, belichting en opties maken het een logische kandidaat voor een overzetting naar pc in het kader van Sony’s strategie om hun games ook op pc uit te brengen. Ontwikkelaar Naughty Dog is hierbij geholpen door Iron Galaxy, de studio die ook verantwoordelijk is voor de Uncharted: Legacy of Thieves-port. Die overzetting kon op aardig wat kritiek rekenen vanwege de slechte stabiliteit en de bijzondere manier waarop de shaders werden gecompileerd – een kwaal die helaas ook in The Last of Us Part 1 te vinden is.

Building shaders

Wanneer je The Last of Us voor het eerst opstart, word je begroet met de tekst ‘Building Shaders’ rechts onderin het scherm, gevolgd door een percentage van de voortgang. Het compileren van shaders is een proces dat eenmalig moet gebeuren voor elke game die voor het eerst wordt opgestart. Normaal gebeurt dit stilletjes op de achtergrond, maar The Last of Us laat expliciet zien hoeveel voortgang er is geboekt.

Dit is een prima toevoeging an sich, omdat de prestaties van een game doorgaans veel slechter zijn tijdens het compileren van de shaders en spelers waarschijnlijk willen wachten tot de compilatie voltooid is. Helaas gaat dit bij The Last of Us buitengewoon traag. Zelfs op courante videokaarten met een krachtige CPU en voldoende RAM duurt de compilatie tientallen minuten tot meerdere uren. Op de RTX 3070 (met driver versie 531.58) waarmee we de game hebben getest duurde het een halfuur om de shaders te compileren.

De game starten zonder te wachten op de compilatie is technisch gezien mogelijk, maar valt niet aan te raden vanwege de erbarmelijke stabiliteit van de game wanneer de shaders nog aan het compileren zijn. Voordat je aan de slag kan met The Last of Us Part 1 moet je dus in feite tientallen minuten wachten, in sommige gevallen zelfs lang genoeg om de twee uur speeltijd voorbij te schieten – de grens die Steam normaliter hanteert voor een no-questions-asked retour van de game. Omdat de game niet op alle machines adequaat kan worden getest binnen twee uur, lijkt Valve vooralsnog alle terugbetalingen voor The Last of Us Part 1 te honoreren. 

Stabiliteit en prestaties

Zelfs wanneer de shaders gecompileerd zijn valt er genoeg aan te merken op de stabiliteit van The Last of Us. De eerste paar hotfixes hebben de hoeveelheid bekende problemen al doen slinken, maar zelfs met die patches weigert de game soms op te starten, ontbreken textures voor personages en omgevingen en crasht de game als het VRAM-gebruik te hoog oploopt.

Met name dat laatste is problematisch, omdat de game VRAM verslindt. Zo is 8 GB videogeheugen maar net voldoende om de game op de Low-voorinstelling te draaien op 1440p – de Medium-voorinstelling is al te veel gevraagd voor deze hoeveelheid videogeheugen. Het bijzondere is dat de game 1,6 GB reserveert voor gebruik door het besturingssysteem en andere apps, een getal dat veel hoger ligt dan andere games die met een dergelijke reservering werken. In de praktijk zal het VRAM-gebruik van Windows rond de 200 tot 400 MB liggen, slechts een kwart van de reservering die The Last of Us voorstelt.

Om de game op de hoogste voorinstelling te spelen is meer dan 12 GB VRAM nodig, een hoeveelheid geheugen dat alleen is weggelegd voor de topklasse videokaarten, zoals de RTX xx80-kaarten van Nvidia of de Radeon 6700 (en alle kaarten daarboven) van AMD. De PlayStation 5 is voorzien van 16 GB gedeeld geheugen, dus het is ergens begrijpelijk dat de VRAM-eisen zo hoog liggen, maar een betere port had de hogere voorinstellingen ook toegankelijk gemaakt voor gamers met ‘slechts’ 8 GB aan VRAM.

De andere flessenhals waar de game tegenaan loopt is het immense CPU-gebruik. Dat is zodanig heftig, dat de meeste gamers eerder tegen de limiet van hun CPU dan hun GPU zullen aanlopen bij het spelen van The Last of Us, iets wat vrijwel ongekend is voor de meeste games. Alleen rts-spellen en andere games met zware AI of simulatie worden doorgaans beperkt door de CPU in het aantal frames per seconde, maar The Last of Us heeft hier ook last van vanwege het compressiealgoritme dat gebruikt wordt.

De port gebruikt namelijk Oodle voor het comprimeren van textures en andere gamedata, Dat is een logische keuze voor op de PlayStation 5, omdat die console speciale hardware heeft om Oodle sneller te laten draaien, maar op pc ontbreekt deze specialistische hardware. Hierdoor moet de CPU flink de zeilen bijzetten om de game bij te kunnen benen, waardoor het aantal frames per seconde achterblijft – met name wanneer een nieuw deel van een level op de achtergrond wordt ingeladen.

Ondersteuning en toegankelijkheid

De ondersteuning voor (ultra)breedbeeldmonitoren is gelukkig wel uitstekend - de game ondersteunt zowel 21:9- als 32:9-monitoren. De UI en cutscenes worden bij bredere monitoren juist weergegeven en de zwarte pilaren aan weerszijde van het scherm kunnen uitgeschakeld worden in de weergave-instellingen. Naughty Dog plaatst hierbij wel de waarschuwing dat er visuele problemen kunnen ontstaan rond de randen van het scherm, zoals clipping of objecten die verdwijnen. Om het spelen op bredere monitors verder te faciliteren kan het blikveld bovendien worden aangepast tussen -10 en +10. Helaas staat bij deze slider niet hoeveel graden deze waardes vertegenwoordigen.

De grafische instellingen zijn eveneens lovenswaardig. Alle opties hebben een afbeelding ernaast die het verschil tussen de niveaus laat zien, met daaronder een beschrijving van de instelling en de impact op GPU-, VRAM- en CPU-gebruik. Sommige post-processing opties, zoals bewegingsonscherpte en scherptediepte, kunnen worden uitgeschakeld, maar bloom en god rays kunnen bijvoorbeeld alleen naar halve resolutie worden gezet.

De toegankelijkheidsopties in The Last of Us Part 1 werden warm onthaald toen de remake op de PlayStation 5 landde. Diezelfde lof is zondermeer van toepassing op de pc-versie. Alle opties om de game makkelijker, zichtbaarder, speelbaarder en over het algemeen toegankelijker te maken zijn aanwezig.

Zo heeft de game een ingebouwde schermlezer voor spelers met beperkt of geen gezichtsvermogen die tekst op het scherm opleest en, door op de tilde-toets te drukken, een beschrijving geeft van de huidige situatie in het spel. In combinatie met de ‘Cinematics Description’-optie geeft de schermlezer ook een omschrijving van visuele aspecten van de vele filmpjes in The Last of Us, zoals het uiterlijk van personages, de omgeving waarin ze zijn en details over objecten die de personages vasthouden, zoals een kaart of een wapen.

Het toegankelijkheidsmenu bestaat in totaal uit zes pagina’s: Alternate controls, Magnification and visual aids, Motion sickness, Navigation and traversal, Screen reader and audio cues en Combat accessibility. De volledige lijst van opties op deze pagina’s is te lezen op Sony’s website. Het enige wat ontbreekt aan deze indrukwekkende lijst van opties, is de mogelijkheid om captions aan te zetten voor omgevingsgeluiden, zoals Clickers en geïnfecteerden die kreunen en grommen. Dit soort audiosignalen zijn voor horende spelers een teken om stealth toe te passen, maar slechthorende of dove spelers kunnen geen gebruik maken van deze signalen.

Conclusie

Het is opvallend dat de lancering van The Last of Us Part 1 zo slordig is verlopen, terwijl Sony ruimschoots de tijd heeft gehad om te leren van de pc-versies van Horizon Zero Dawn, God of War, Marvel’s Spider-Man Remastered, Returnal en Days Gone. Afgezien van Horizon Zero Dawn verliepen deze ports relatief soepel. Het is dan ook raadselachtig waarom The Last of Us in zo’n erbarmelijke staat wordt uitgebracht. Het enige lichtpuntje hier zijn de bijna dagelijkse hotfixes die de game krijgt. Alle bovengenoemde problemen zijn in theorie te verhelpen met een patch, dus het is niet ondenkbaar dat de game over een aantal weken of maanden in een veel betere staat verkeert – tot die tijd is het niet aan te raden om The Last of Us Part 1 te halen op pc.

Deep Silver en Warhorse Studios hebben bekendgemaakt welke content Kingdom Come Deliverance 2-spelers in de loop van het jaar voor de game kunnen verwachten.

Zo zal aankomende lente een aantal gratis updates verschijnen, waaronder een 'kappersfeature' om het uiterlijk van het hoofdpersonage te veranderen, een Hardcore-modus voor nog meer uitdaging en paardenraces. Gedurende de rest van het jaar zullen er diverse gratis updates uitkomen om de game te verbeteren.

In de loop van de zomer verschijnt de betaalde uitbreiding 'Brushes with Death'. Hierin helpt hoofdpersonage Henry een artiest met een twijfelachtig verleden. Ook in het najaar volgt een betaalde uitbreiding, ditmaal met de naam 'Legacy of te Forge', waarin spelers de smidsafkomst van Henry verkennen. Tot slot zal ook volgende winter een betaalde uitbreiding verschijnen in de vorm van 'Mysteria Ecclesia', waarin spelers de intriges van het Sedlec-klooster achterhalen.

De hierboven genoemde betaalde uitbreidingen maken onderdeel uit van de uitbreidingspas van de game, die ook bij de Gold Edition van het spel zit. Deze Gold Edition kost 79,99 euro.

Kingdom Come Deliverance 2 is het vervolg op de in 2018 verschenen eerste game en laat spelers terugkeren naar het Centraal Europa van de vijftiende eeuw - de game speelt zich na het eerste deel af. Spelers besturen Henry, de zoon van een smid, die in een duizelingwekkend verhaal van wraak, bedrog en zelfontdekking terechtkomt.

De game speelt zich af in het Boheems Paradijs, een echte locatie die nog altijd bezocht kan worden in de Tsjechische Republiek. Zo zijn er het majestueuze Kasteel Trosky en de mijnstad Kutná Hora. Het gameplayconcept van het origineel, waarin de wereld realistisch op de acties van de speler reageert, blijft intact. Wel is het vechtsysteem op de schop gegaan, en zijn er nu ook nieuwe wapens voor op afstand, zoals kruisbogen en vroege vuurwapens.

Kingdom Come Deliverance 2 komt op 4 februari naar pc (Steam en Epic Games Store), PlayStation 5 en Xbox Series X en S. Onlangs bleek nog dat het spel volgens de makers het langste script voor een game ooit heeft.

Marvin Toepoel ging onlangs aan de slag met de game, zoals te lezen valt in de preview: "De rijke natuur van Bohemen komt nog veel beter tot zijn recht dan in het eerste deel, met dank aan sterk verbeterde graphics en belichting. Het geheel draait op PS5 soepel op 60 fps. Vanaf minuut één is ook duidelijk dat Warhorse Studios KCD2 een stuk beter heeft afgewerkt dan zijn voorganger. Npc’s bewegen natuurlijker en het handjevol bugs dat we tegenkomen is zo minimaal dat je goed op moet letten om er überhaupt iets van mee te krijgen (op twee crashes na). Waar deel één na zijn release nog maanden aan patches nodig had, lijkt het vervolg al voor release in een betere staat te verkeren."

Het importtarief dat de Verenigde Staten op in Mexico gemaakte producten gaat leggen, kan er voor zorgen dat de prijs van games gaat stijgen - uiteindelijk mogelijk zelfs globaal.

De huidige Amerikaanse president Donald Trump heeft aangegeven vanaf februari een handelstarief van 25 procent op producten uit Canada en Mexico te leggen die in de VS verkocht worden. Dat zou kunnen betekenen dat deze producten qua prijs gaan stijgen in dat land, om er voor te zorgen dat bedrijven deze tarieven kunnen betalen zonder in te leveren op hun verdiensten.

Mat Piscatella, de over het algemeen goed geïnformeerde executive director van gamemarketonderzoeksinstelling Circana (NPD), claimt dat deze importtarieven een negatief effect op gameprijzen kunnen hebben. Veel fysieke games die in de Verenigde Staten worden verkocht, worden namelijk in Mexico samengesteld.

Dit zou dus als effect kunnen hebben dat gameprijzen omhoog gaan - zowel voor fysieke als digitale games, aangezien gamebedrijven de prijzen van digitale games mogelijk gelijk zullen willen houden met fysieke games. Om de situatie overal gelijk te houden, is het mogelijk dat uitgevers de prijzen wereldwijd verhogen. De importtarieven kunnen er volgens Piscatella ook voor zorgen dat er minder games fysiek zullen uitkomen.