Vr vrijdag: Jouw brein in vr
In deze tweewekelijkse rubriek gaat Gamer.nl dieper in op virtual reality, de beste games, de controverses en vooral waarom het je zou moeten interesseren. In deze aflevering: een kopie van je brein.
Er is al heel veel geschreven en gefilmd over het uploaden van je bewustzijn naar een computergeheugen. Zie bijvoorbeeld de (vreselijk slechte) film Lawnmower Man, de Stargate SG-1-aflevering ‘Lifeboat’, of de ‘Commonwealth’-sciencefictionboeken van Peter F Hamilton. Het idee is aanlokkelijk: verlost van de beperkingen van een fysiek lichaam, is het opeens mogelijk om eeuwig te leven en een onbeperkt intellect te ontwikkelen. Nou ja, eeuwig tot de stroom uitvalt, zullen we maar zeggen. Maar kán het ook? En heb je daar als mens wat aan?
Laten we eerst eens aannemen dat het inderdaad mogelijk is om de volledige inhoud van je brein over te zetten naar een computer. Dat kan niet zomaar een computer zijn zoals we die nu gebruiken, met een standaard processor en geheugen. Hedendaagse computers werken namelijk ‘sequentieel’. Dat wil zeggen dat ze taken na elkaar uitvoeren in een vooraf bepaalde volgorde. Het menselijk brein werkt totaal anders. Dat krijgt van alle kanten informatie die tegelijkertijd op verschillende manieren wordt bewerkt en waar zonder vooraf bepaalde volgorde acties uit worden ondernomen.
©GMRimport
Voorbeeld
Om het verschil duidelijk te maken volgt hier een voorbeeld. Wie vroeger BASIC heeft geleerd herkent het volgende wel:
10 PRINT “Schrijf je VR met hoofdletters?”
20 INPUT “(J/N)”, A$
30 IF A$=“J” GOTO 70
40 IF A$=“N” GOTO 90
50 PRINT” Alleen J of N”
60 GOTO 10
70 PRINT “Inderdaad! Met hoofdletters!”
80 END
90 PRINT “Ach ja het kan ook met kleine letters!”
100 END
Als we dit programmaatje doorlezen, kun je zelfs zonder al te veel technische know-how wel zien hoe de computer dit gaat behandelen. De computer (of beter gezegd, de BASIC interpreter) leest de instructies één voor één, en voert ze in die volgorde uit. De programmeur kan de volgorde wel beïnvloeden door aan te geven waar het programma verder moet gaan (de GOTO statements) maar het blijft een stap voor stap voor stap proces.
Moderne computers werken nog steeds zo. Zelfs multitasking (meerdere programma’s die naast elkaar draaien op hetzelfde systeem) werkt zo. De programma’s draaien namelijk niet écht los van elkaar, maar krijgen om beurten een beetje tijd om te draaien, waarna de ander aan de beurt is. Puristen zullen nu zeggen dat moderne chips wel degelijk verschillende processen naast elkaar kunnen draaien (‘threads’) en dat is ook zo, maar dit is nog steeds heel beperkt vergeleken met het menselijk brein.
Dus voor je de kopie van een brein kunt laten draaien op een machine, moet die machine werken zoals het menselijk brein. En dat is complex, maar technisch niet onmogelijk. De meest veelbelovende manier om dit te doen is via een neuraal netwerk. Dat betekent dat de computer is opgebouwd uit ‘cellen’ die onafhankelijk van elkaar informatie kunnen verwerken en verbindingen met elkaar kunnen maken. Op dit moment worden deze neurale netwerken meestal gesimuleerd in een gewone computer, maar in de ideale situatie bestaat een kunstmatig brein uit een enorm aantal los van elkaar functionerende ‘onderdelen’ die op dezelfde manier informatie kunnen uitwisselen als neuronen in de hersenen. Dit is een flinke opgave, maar niet onmogelijk, aangezien we weten dat een brein kan bestaan. We hebben er immers allemaal een. Er is dus geen reden om aan te nemen dat het onmogelijk is om eenzelfde ‘machine’ na te bootsen.
©GMRimport
Heisenberg
Oké, we hebben ons kunstmatige brein werkend, het is alleen leeg en doet niets. Denk ‘Johan Derksen’, maar zonder televisieprogramma. Nee, even serieus nu: het apparaat staat klaar om zijn informatie te ontvangen in de vorm van de inhoud van je hersenen. We moeten nu dus een manier hebben om deze informatie te kopiëren. Hier lopen we helaas tegen een probleem op dat misschien niet is op te lossen, namelijk de fundamentele wetten van de natuur.
Als we namelijk een exacte kopie willen maken, moeten we een scan maken van de exacte toestand van het brein dat we willen overzetten. En dan hebben we het niet alleen over de tweehonderd miljard cellen van ons brein, maar ook van de triljarden atomen en elektronen waaruit dit brein en alle chemische en elektrische signalen uit bestaan. Een brein is immers geen homp vlees, maar een actief elektrochemisch apparaat waarvan de huidige toestand bepaalt wat we weten en wie we zijn. Vergelijk dit met een harddisk. Als we die willen kopiëren, moeten de computer alle bits van de ene schijf inlezen en schrijven op de andere schijf. Als je niet elke bit overzet, is de kopie niet geslaagd en kunnen er bestanden corrupt zijn.
Het probleem bij het kopiëren van een brein, is dat het onmogelijk is om de exacte toestand van elke elektron exact te bepalen. Dit komt door wat bekend staat als ‘Heisenbergs onzekerheidsprincipe’. Op subatomair niveau gelden andere wetten dan in onze ‘gewone’ grote wereld. Wij kunnen bijvoorbeeld redelijk precies vaststellen hoe snel een auto gaat en waar hij op de weg is. Dat is de reden dat GPS werkt. Oh, en flitspalen. Dat de meting nooit 100% exact is, is niet zo erg, want voor ons dagelijks leven is het goed genoeg.
Op subatomair niveau blijkt dat het pertinent onmogelijk is om een exacte meting te doen van de positie en snelheid van een elementair deeltje, omdat het meten invloed heeft op die positie en snelheid. Kort samengevat: je kunt de snelheid van een elektron meten of de exacte positie, maar niet beiden tegelijk.
Dit maakt het onmogelijk om een exacte kopie van alle informatie vast te leggen. ‘Ongeveer’ zou wellicht lukken, maar helemaal exact is volgens de wetten van de natuurkunde gewoon niet te doen. (Oh, en wie Star Trek kent, weet wellicht dat de makers van de serie dit probleem omzeilen door ‘Heisenberg compensators’ in de transporters te bouwen. Helaas, dat kan in het echt net zo min als sneller dan het licht reizen. Wil je daarover discussiëren? Graag! Phyisics Geek Time! GO!)
Kopie
Maar laten we heel optimistisch zijn en zeggen dat de kopie ‘goed genoeg’ is. Dat de ontbrekende informatie geen afbreuk doet aan de persoonlijkheid die je wilt kopiëren. En dat de informatie die je kwijtraakt alleen gaat over dingen die je echt niet meer nodig hebt. Zoals de wisselkoers van de euro in 2002, of een recept voor zuurkool. Niemand lust immers zuurkool.
Maar verder draait het kunstmatige brein prima en alle relevante informatie en processen functioneren zoals we dat willen. Dan komen we op een fundamentele vraag: is die kopie nu ‘jij’? Het antwoord daarop is een volmondig ‘nee’. Op dat moment zijn er twee verschillende personen in het leven geroepen. De biologische ‘jij’ en de ‘jij’ op het neurale netwerk. De biologische ‘jij’ blijft gewoon ademen en praten en een hekel hebben aan zuurkool. Terwijl de computer-jij niet eens meer weet wat zuurkool is. Oh, hoe ik die computer-jij benijd.
De kopie zou zomaar zelfbewust kunnen zijn, en met een genoeg geavanceerde technologie in een simulatie kunnen bestaan zonder het zelf ook maar te weten. (Zie bijvoorbeeld de aflevering USS Calister van de Netflix-serie Black Mirror, en ook dit artikel op Gamer.nl)
©GMRimport
Vervangen
Zou het dan helemaal niet mogelijk zijn om de echte ‘jij’ over te zetten naar een computer? De enige optie hierbij zou zijn om je brein deel voor deel te vervangen door computercomponenten, waarbij je steeds een stukje van het vleesbrein vervangt door de onderdelen van het kunstmatige brein. Steeds kijkt de chirurg of het kunstmatige deel de functies van het vlees heeft overgenomen, en zo ja, dan komt het volgende deel. Uiteindelijk zou je dan dus geheel vervangen worden door een kunstmatige constructie waarbij geleidelijk je hele bewustzijn ‘verhuisd’ is. Maar ben jij ‘jij’ dan nog?
Die vraag werd duizenden jaren geleden al gesteld, onder andere door de filosoof Heraclitus. Het probleem heet ‘Het Schip Van Theseus’. Heraclitus vroeg zich af: als je het schip van de held Theseus repareert en een plank vervangt, en dan nog een plank en nog een onderdeel tot er uiteindelijk geen spoor van het origineel meer aanwezig is, is het dan nog hetzelfde schip? Het antwoord is nog niet definitief gegeven. Is er slechts één schip? Zijn de afgedankte onderdelen samen eigenlijk het schip? Is er sowieso wel ooit een schip geweest? En mag ik een paracetamol? Ik krijg hier hoofdpijn van.
Vlees
Voorlopig zijn we dus nog gebonden aan het vlees en zit een permanente verplaatsing naar vr er nog niet in. Tenminste, als dit universum echt is. Of zitten we al in een simulatie? En zo ja, wie heeft Johan Derksen toegelaten?
Meer Vr Vrijdag:
