Voorspel: Rainbow Jam

In de rubriek Voorspel kijken we naar de verschillende manieren waarop seks en seksualiteit behandeld worden in games, via specifieke voorbeelden, trends uit de game-industrie en interviews. Lees ook eerdere afleveringen:
Voorspel: Prominente seksuele diversiteit
Voorspel: Ongemakkelijke seks met David Cage

Identiteit

Rainbow Jam 2016, georganiseerd door Schotse gameontwikkelaar Steven Taarland, was een twee weken durende game jam om diversiteit in de game-industrie te promoten. De gamejam werd maar vijf weken van tevoren gepland, maar toch hebben ruim dertig teams of solo-ontwikkelaars een game ingediend. “Ik had geen idee hoeveel inzending we zouden krijgen, maar het was veel meer dan ik van tevoren had bedacht”, vertelt Taarland.

Gamejams kenmerken zich door twee vaste elementen: mensen krijgen een beperkte tijd om een game te maken en die games moeten pa en bij een specifiek thema. Het thema van Rainbow Jam 2016 was identiteit. In het merendeel van de ingediende games gaat het over anders zijn in de wereld. Zoals Coming Out Party, waarin je eerst moet vinden wie je zelf bent waarna je een feestje kunt houden om je identiteit te vieren. Of Agora, waarin duidelijk wordt gemaakt hoe de wereld om je heen deels je identiteit bepaalt.

Bye Sex

Menig van deze games laten in het midden over welk type identiteit het gaat, zodat de speler het zelf kan invullen. Andere games zijn explicieter in het feit dat het gaat over gender-identiteit of seksuele identiteit. In die laatste categorie is Bye Sex een intere ant voorbeeld. De game is gemaakt in Twine, wat betekent dat alles tekstgebaseerd is. Met deze simpele game-engine kunnen creatievelingen hun verhaal kwijt, zonder dat ze technische kennis nodig hebben. In dit geval gaat het over de ontdekking van iemands seksualiteit via porno op schoolcomputers.

Het intere ante van een engine als Twine is dat de interactie, hoe beperkt deze ook is, je direct bij een verhaal betrekt. Soms kun je een keuze in het verhaal maken en soms wordt die keuze juist van je weggenomen. In dit geval twijfelt de hoofdrolspeler over zijn seksuele identiteit. Aanvankelijk kun je als speler alleen kiezen dat hij hetero is, omdat hij daar zelf van overtuigd is. Later kun je kiezen voor hetero of homo als hij twijfelt door bepaalde porno-afbeeldingen die hij ziet. Als hij later zeker weet dat hij op zowel jongens als meisjes valt is bi je enige keuze. Omdat het een autobiografisch verhaal is voegt een extra keuze van de speler op dat moment weinig meer toe.

The only gay hero in the village

Een heel ander voorbeeld is Sava. De maker van de game schrijft in de beschrijving hoe hij als kind in het 16 bit-tijdperk veel games heeft gespeeld. Hoe leuk hij die games ook vond, hij miste altijd iets: “Ik wou dat de helden homoseksueel zouden zijn zoals ik.” Aangezien dit nog zeer zelden gebeurt in de game-industrie, heeft hij besloten zijn eigen game te maken: “Welkom bij een stukje wensvervulling vanuit mijn eigen jeugd.”

Rainbow Jam 2016 is absoluut niet alleen in het kiezen voor een specifiek queer thema. Eerder hebben er al gamejams plaatsgevonden onder namen als The Quiltbag Jam, waar onder andere The Queer Agenda vandaan komt (You have the queer bomb!). Of de Yuri Game Jam, waarin het criterium was dat de games moesten gaan om relaties tu en vrouwen. Als er romantiek plaatsvond, dan moeten de personages expliciet queer zijn. Of de Queer Game Jam, waar bijvoorbeeld It Was Nothing uit is gekomen. Ook in algemene gamejams, zoals de Global Game Jam, is er ruimte voor queer games.

Saamhorigheid

“Ik denk dat gamejams toestaan dat een persoon een onderwerp uitwerkt zonder beperkingen of veroordelingen”, stelt Steven Taarland. “Als we het hebben over seksualiteit, dan kunnen de makers een game maken over allerlei onderwerpen, zoals hun eigen ontdekking, hoe ze omgaan met hun seksualiteit en talloze andere persoonlijke ervaringen en verhalen.” Dat elke gamejam een specifiek thema heeft draagt ook bij aan de saamhorigheid van de deelnemers: “Alle games hebben dit onderliggende thema dat ze samenbindt en dat mensen bij elkaar brengt. Zolang mensen openstaan voor nieuwe ervaringen en verhalen, zullen we als ontwikkelaars nieuwe onderwerpen kunnen aanboren die nog niet in mainstream games worden behandeld.”

In de eerste editie van Voorspel ging het over de afwezigheid van queer personages in triple A-games. Dat is ook een reden waarom juist deze kleine, experimentele games een plek zijn om het goede voorbeeld te geven. Wel is er verandering merkbaar, ziet Taarland: “Ik denk dat we games als medium zien opgroeien en dat er meer volwa en thema’s aangepakt worden, zoals film en tv dat al doen. Als meer games zich aan meer diverse verhalen en personages durven te wagen, weet ik zeker dat queer games ook meer mainstream worden.

Gaymer X

Dat er vraag is naar dergelijke games blijkt wel uit het jaarlijkse Amerikaanse evenement GaymerX, dat eind september voor de vierde keer plaatsvond. Het is een gameconventie met een focus op de LHBTQ-gemeenschap. Een veilige ruimte voor minderheden in het gender- en seksualiteitspectrum. Het event wordt deels gefinancierd door fans via Kickstarter. Dit jaar hebben 243 backers een bedrag van 13.000 dollar opgehaald. Vorig jaar waren er bijna 2.500 bezoekers. “Voor een gemeenschap die zeer ondergerepresenteerd is in games, is het heel belangrijk om te laten zien dat er gelijkgestemde mensen bestaan”, vertelt Taarland. “Problemen ontstaan als mensen zich eenzaam en niet gerepresenteerd voelen, dus een evenement op de schaal van GaymerX is enorm hartverwarmend.”

Vanuit het zoeken naar gelijkgestemden is ook Rainbow Jam ontstaan. Taarland vroeg op Twitter of er meer LHBTQ-ontwikkelaars in Schotland waren, wat leidde tot een actieve Facebook-groep en dus ook Rainbow Jam 2016. Wellicht wordt het ook tijd voor een GaymerX Europe? “Dat zou fantastisch zijn!”, roept Taarland. “Als dat ooit zou gebeuren, dan hoop ik dat ik er op wat voor manier dan ook bij betrokken kan zijn.”