The Last of Us is een van de meest prominente franchises waar Sony op dit moment over beschikt, mede dankzij het uitzonderlijke succes van de recente HBO-serie gebaseerd op de gebeurtenissen uit de game. Het is des te pijnlijker dat de pc-versie van deze moderne klassieker op veel vlakken tekortschiet.

The Last of Us Part 1 verscheen vorig jaar op PlayStation 5 als remake van The Last of Us (2013). De verbeterde graphics, modellen, textures, belichting en opties maken het een logische kandidaat voor een overzetting naar pc in het kader van Sony’s strategie om hun games ook op pc uit te brengen. Ontwikkelaar Naughty Dog is hierbij geholpen door Iron Galaxy, de studio die ook verantwoordelijk is voor de Uncharted: Legacy of Thieves-port. Die overzetting kon op aardig wat kritiek rekenen vanwege de slechte stabiliteit en de bijzondere manier waarop de shaders werden gecompileerd – een kwaal die helaas ook in The Last of Us Part 1 te vinden is.

Building shaders

Wanneer je The Last of Us voor het eerst opstart, word je begroet met de tekst ‘Building Shaders’ rechts onderin het scherm, gevolgd door een percentage van de voortgang. Het compileren van shaders is een proces dat eenmalig moet gebeuren voor elke game die voor het eerst wordt opgestart. Normaal gebeurt dit stilletjes op de achtergrond, maar The Last of Us laat expliciet zien hoeveel voortgang er is geboekt.

Dit is een prima toevoeging an sich, omdat de prestaties van een game doorgaans veel slechter zijn tijdens het compileren van de shaders en spelers waarschijnlijk willen wachten tot de compilatie voltooid is. Helaas gaat dit bij The Last of Us buitengewoon traag. Zelfs op courante videokaarten met een krachtige CPU en voldoende RAM duurt de compilatie tientallen minuten tot meerdere uren. Op de RTX 3070 (met driver versie 531.58) waarmee we de game hebben getest duurde het een halfuur om de shaders te compileren.

De game starten zonder te wachten op de compilatie is technisch gezien mogelijk, maar valt niet aan te raden vanwege de erbarmelijke stabiliteit van de game wanneer de shaders nog aan het compileren zijn. Voordat je aan de slag kan met The Last of Us Part 1 moet je dus in feite tientallen minuten wachten, in sommige gevallen zelfs lang genoeg om de twee uur speeltijd voorbij te schieten – de grens die Steam normaliter hanteert voor een no-questions-asked retour van de game. Omdat de game niet op alle machines adequaat kan worden getest binnen twee uur, lijkt Valve vooralsnog alle terugbetalingen voor The Last of Us Part 1 te honoreren. 

Stabiliteit en prestaties

Zelfs wanneer de shaders gecompileerd zijn valt er genoeg aan te merken op de stabiliteit van The Last of Us. De eerste paar hotfixes hebben de hoeveelheid bekende problemen al doen slinken, maar zelfs met die patches weigert de game soms op te starten, ontbreken textures voor personages en omgevingen en crasht de game als het VRAM-gebruik te hoog oploopt.

Met name dat laatste is problematisch, omdat de game VRAM verslindt. Zo is 8 GB videogeheugen maar net voldoende om de game op de Low-voorinstelling te draaien op 1440p – de Medium-voorinstelling is al te veel gevraagd voor deze hoeveelheid videogeheugen. Het bijzondere is dat de game 1,6 GB reserveert voor gebruik door het besturingssysteem en andere apps, een getal dat veel hoger ligt dan andere games die met een dergelijke reservering werken. In de praktijk zal het VRAM-gebruik van Windows rond de 200 tot 400 MB liggen, slechts een kwart van de reservering die The Last of Us voorstelt.

Om de game op de hoogste voorinstelling te spelen is meer dan 12 GB VRAM nodig, een hoeveelheid geheugen dat alleen is weggelegd voor de topklasse videokaarten, zoals de RTX xx80-kaarten van Nvidia of de Radeon 6700 (en alle kaarten daarboven) van AMD. De PlayStation 5 is voorzien van 16 GB gedeeld geheugen, dus het is ergens begrijpelijk dat de VRAM-eisen zo hoog liggen, maar een betere port had de hogere voorinstellingen ook toegankelijk gemaakt voor gamers met ‘slechts’ 8 GB aan VRAM.

De andere flessenhals waar de game tegenaan loopt is het immense CPU-gebruik. Dat is zodanig heftig, dat de meeste gamers eerder tegen de limiet van hun CPU dan hun GPU zullen aanlopen bij het spelen van The Last of Us, iets wat vrijwel ongekend is voor de meeste games. Alleen rts-spellen en andere games met zware AI of simulatie worden doorgaans beperkt door de CPU in het aantal frames per seconde, maar The Last of Us heeft hier ook last van vanwege het compressiealgoritme dat gebruikt wordt.

De port gebruikt namelijk Oodle voor het comprimeren van textures en andere gamedata, Dat is een logische keuze voor op de PlayStation 5, omdat die console speciale hardware heeft om Oodle sneller te laten draaien, maar op pc ontbreekt deze specialistische hardware. Hierdoor moet de CPU flink de zeilen bijzetten om de game bij te kunnen benen, waardoor het aantal frames per seconde achterblijft – met name wanneer een nieuw deel van een level op de achtergrond wordt ingeladen.

Ondersteuning en toegankelijkheid

De ondersteuning voor (ultra)breedbeeldmonitoren is gelukkig wel uitstekend - de game ondersteunt zowel 21:9- als 32:9-monitoren. De UI en cutscenes worden bij bredere monitoren juist weergegeven en de zwarte pilaren aan weerszijde van het scherm kunnen uitgeschakeld worden in de weergave-instellingen. Naughty Dog plaatst hierbij wel de waarschuwing dat er visuele problemen kunnen ontstaan rond de randen van het scherm, zoals clipping of objecten die verdwijnen. Om het spelen op bredere monitors verder te faciliteren kan het blikveld bovendien worden aangepast tussen -10 en +10. Helaas staat bij deze slider niet hoeveel graden deze waardes vertegenwoordigen.

De grafische instellingen zijn eveneens lovenswaardig. Alle opties hebben een afbeelding ernaast die het verschil tussen de niveaus laat zien, met daaronder een beschrijving van de instelling en de impact op GPU-, VRAM- en CPU-gebruik. Sommige post-processing opties, zoals bewegingsonscherpte en scherptediepte, kunnen worden uitgeschakeld, maar bloom en god rays kunnen bijvoorbeeld alleen naar halve resolutie worden gezet.

De toegankelijkheidsopties in The Last of Us Part 1 werden warm onthaald toen de remake op de PlayStation 5 landde. Diezelfde lof is zondermeer van toepassing op de pc-versie. Alle opties om de game makkelijker, zichtbaarder, speelbaarder en over het algemeen toegankelijker te maken zijn aanwezig.

Zo heeft de game een ingebouwde schermlezer voor spelers met beperkt of geen gezichtsvermogen die tekst op het scherm opleest en, door op de tilde-toets te drukken, een beschrijving geeft van de huidige situatie in het spel. In combinatie met de ‘Cinematics Description’-optie geeft de schermlezer ook een omschrijving van visuele aspecten van de vele filmpjes in The Last of Us, zoals het uiterlijk van personages, de omgeving waarin ze zijn en details over objecten die de personages vasthouden, zoals een kaart of een wapen.

Het toegankelijkheidsmenu bestaat in totaal uit zes pagina’s: Alternate controls, Magnification and visual aids, Motion sickness, Navigation and traversal, Screen reader and audio cues en Combat accessibility. De volledige lijst van opties op deze pagina’s is te lezen op Sony’s website. Het enige wat ontbreekt aan deze indrukwekkende lijst van opties, is de mogelijkheid om captions aan te zetten voor omgevingsgeluiden, zoals Clickers en geïnfecteerden die kreunen en grommen. Dit soort audiosignalen zijn voor horende spelers een teken om stealth toe te passen, maar slechthorende of dove spelers kunnen geen gebruik maken van deze signalen.

Conclusie

Het is opvallend dat de lancering van The Last of Us Part 1 zo slordig is verlopen, terwijl Sony ruimschoots de tijd heeft gehad om te leren van de pc-versies van Horizon Zero Dawn, God of War, Marvel’s Spider-Man Remastered, Returnal en Days Gone. Afgezien van Horizon Zero Dawn verliepen deze ports relatief soepel. Het is dan ook raadselachtig waarom The Last of Us in zo’n erbarmelijke staat wordt uitgebracht. Het enige lichtpuntje hier zijn de bijna dagelijkse hotfixes die de game krijgt. Alle bovengenoemde problemen zijn in theorie te verhelpen met een patch, dus het is niet ondenkbaar dat de game over een aantal weken of maanden in een veel betere staat verkeert – tot die tijd is het niet aan te raden om The Last of Us Part 1 te halen op pc.

HBO heeft iets meer informatie gedeeld over de aankomende tweede aflevering van het tweede The Last of Us-seizoen die in de nacht van aanstaande zondag of maandag online komt.

De aflevering heet 'Through the Valley' en beslaat ongeveer een uur. De officiële beschrijving luidt als volgt: "Een storm vormt zich in de bergen terwijl de inwoners van Jackson Hole zich voorbereiden op het ergste gedurende steeds meer waarnemingen van geïnfecteerden. Ondertussen weegt Abby haar opties af."

'Through the Valley' werd geregisseerd door Mark Mylod, die eerder al hoge ogen gooiden met afleveringen zoals 'Conor's Wedding' in Succession. De verwachtingen voor de tweede episode zijn dan ook hooggespannen bij fans. De naam van de aflevering is overigens een referentie naar het nummer dat Ellie speelt in de eerste trailer van The Last of Us: Part 2.

Het tweede seizoen van The Last of Us is afgelopen maandagochtend van start gegaan. Het tweede seizoen verfilmt een gedeelte van de game The Last of Us: Part 2, en beslaat zeven afleveringen, waarvan de tweede dus gedurende dit paasweekend volgt. De komst van een derde seizoen werd eerder al bevestigd.

11 Bit Studios heeft een nieuwe Frostpunk-game in ontwikkeling, die op zijn vroegst in 2027 moet verschijnen.

Dat blijkt uit de bekendmaking van de meest recente resultaten van het bedrijf. Er zijn al twee games in de Frostpunk-reeks uitgekomen - het tweede deel verscheen afgelopen jaar. In de spellen moeten spelers een stad in een nieuwe ijstijd zien te managen.

Details over de nieuwe Frostpunk-game zijn er op moment van schrijven nog niet, behalve dat specifiek wordt gemeld dat de game zich afspeelt in het "Frostpunk-universum". Mogelijk gaat het dus niet specifiek om Frostpunk 3.

11 Bit Studios liet daarnaast weten dat men ook werkt aan een "game op grotere schaal" die gepland staat voor 2029. Daarnaast zijn er ideeën voor meer games, waarvan de ontwikkeling in de nabije toekomst moet beginnen.

Ondertussen werkt 11 Bit Studios nog aan updates voor Frostpunk 2 en moet ook de consoleversie van het spel nog uitkomen. Die staat voor zover bekend gepland voor een release ergens aankomende zomer.

Harry Hol beloonde de pc-versie van de game vorig jaar met een 8 in de Gamer.nl-review: "Frostpunk 2 is een enorm sfeervolle en diepe strategiegame. Keuzes zijn betekenisvol en door de constante tijdsdruk voelt het echt alsof alles elk moment vreselijk fout kan gaan. Soms is het spel daardoor wat zwaar op de hand. Het had misschien wat humor kunnen gebruiken als contrast voor alle ijzige ellende. Het risico van te veel gesimuleerde leed, is dat de zwaarste beslissingen je daardoor soms koud laten op een persoonlijk niveau. Want het doel blijkt bijna altijd de middelen te heiligen. Dit maakt van Frostpunk 2 een van die unieke spellen waarin je nooit echt de ‘good guy’ kan zijn, maar alleen ‘minder slecht’. En dat levert een waardevolle en goed gemaakte ervaring op."