Hoewel de processor ook wel het brein van de computer wordt genoemd, is de videokaart voor een gamer eigenlijk nog belangrijker. Deze insteekkaart zorgt namelijk voor de plaatjes op je beeldscherm en bepaalt grotendeels de framerate in games. In dit artikel worden alle belangrijke aspecten van videokaarten besproken en geven we op het eind een koopadvies voor verschillende budgetten.

Koopgids is een nieuwe reeks artikelen waarin we iedere twee weken een nieuwe categorie hardware bespreken. Deze keer beginnen we met videokaarten en de komende tijd komen onder andere processoren, muizen en SSDs aan bod. We gaan je ook alles vertellen over het aanschaffen van laptops en desktops in een apart artikel over het samenstellen en bouwen van je eigen desktop.

Rekenkernen, klokfrequentie en geheugen

Videokaarten zijn enorm ingewikkelde stukjes technologie en de prestaties hangen dan ook van vele factoren af. Zo heeft een grafische chip (GPU) net als een processor meerdere rekenkernen die elk op een bepaalde klokfrequentie draaien. De Nvidia GeForce GTX 1080 heeft bijvoorbeeld 2560 rekenkernen en een basis-klokfrequentie van 1607MHz. De totale rekenkracht van een GPU wordt uitgedrukt in TFLOPs, maar dit getal geeft helaas geen goede indicatie voor in-game performance. De in-game performance hangt namelijk ook af van de gebruikte architectuur, de boostfrequentie en de geheugenbandbreedte.

De boostfrequentie staat meestal aangegeven in het lijstje met specificaties, maar sinds een paar jaar zijn de drivers zo slim geworden dat je niet meer op die specificaties kunt vertrouwen. De boostfrequentie hangt namelijk af van onder andere het stroomverbruik en de temperatuur van de chip. Hoewel het vanzelfsprekend lijkt dat dit bij elke chip hetzelfde is, kunnen er toch relatief grote verschillen zijn. Door kleine variaties tijdens de productie, kan het zijn dat de ene chip sneller warm wordt dan de andere, met een hogere boostfrequentie als gevolg. Tevens heeft de door jouw gekozen koeler daar ook een groot effect op, maar dat bespreken we later in meer detail.

Omdat een GPU enorm veel data in een hele korte tijd nodig heeft, is de snelheid van het geheugen op de grafische kaart enorm belangrijk. Deze snelheid wordt bepaald door de klokfrequentie van het geheugen en de zogenaamde bus tussen het geheugen en de GPU. Samen leiden deze twee factoren tot de bandbreedte (klokfrequentie x bus = bandbreedte), wat de belangrijkste indicatie is voor de prestaties van het geheugen. Naast de snelheid is ook de hoeveelheid geheugen belangrijk, vooral als je gaat gamen op hogere resoluties of erg gehecht bent aan gedetailleerde textures. Sommige grafische kaarten worden uitgebracht met verschillende hoeveelheden geheugen, dus als je in hogere resoluties gaat spelen is het verstandig om voor de grotere optie te gaan.

AMD versus Nvidia

Hoewel Intel het grootste marktaandeel heeft in grafische chips, zijn de losse videokaarten van AMD en Nvidia voor gamers veel belangrijker. Beide merken hebben zo hun voor- en nadelen en het verschilt per persoon wat de beste keuze is. De laatste jaren heeft AMD aangetoond nét iets meer prestaties per euro te bieden, maar daar staat tegenover dat de software van Nvidia verder gevorderd is en interessante extra’s kan bieden. Tevens komt Nvidia vaker met driverupdates, waardoor bugs sneller opgelost kunnen worden en er sneller prestatieboosts beschikbaar zijn voor de nieuwste games. Door het beperktere R&D-budget bij AMD lopen ze ook achter op Nvidia als het gaat om stroomverbruik. Voor dezelfde prestaties hebben de nieuwste AMD-kaarten meer vermogen nodig dan de Nvidia tegenhangers, wat resulteert in een hogere geluidsproductie.

101 boardpartners

AMD en Nvidia produceren de grafische chips, maar toch is de kans klein dat je een videokaart aanschaft die volledig door een van die twee merken is geproduceerd. Het overgrote deel van de chips worden namelijk opgekocht door boardpartners als MSI, Asus en Gigabyte die er vervolgens zelf een printplaat (PCB) en koeler voor ontwikkelen. Hierdoor ontstaat er een enorme collectie aan verschillende grafische kaarten per chip. Zo zijn er varianten van de GTX 1080 die nauwelijks groter zijn dan een smartphone, maar kun je ook kaarten vinden die groter zijn dan sommige pc’s. Hoewel het formaat in de meeste gevallen wordt bepaald door de koeler, zijn er ook voorbeelden waarbij de stroomvoorziening op de PCB bepalend is voor het formaat, zoals je hieronder kunt zien.

Er is geen fabrikant die altijd de beste koeler of PCB maakt, dus het is verstandig om eerst reviews te checken voordat je je laat overtuigen door productnamen als ‘Xtreme Gaming OC RGB Edition’. Vaak is het ook een goed idee om een kijkje te nemen bij minder bekende merken als Palit en Inno3D. Deze fabrikanten brengen geregeld mooie producten op de markt tegen een relatief lage prijs. Overklokkers doen er goed aan om een kaart uit te zoeken met een aangepaste PCB. Vooral bij high-end chips van zowel AMD als Nvidia komt het nog wel eens voor dat de standaard stroomvoorziening niet voldoende is voor een stevige overklok.

Crossfire en SLI

Voor sommige gamers is een enkele videokaart simpelweg niet genoeg. Hiervoor hebben AMD en Nvidia een techniek bedacht om meerdere videokaarten in één pc te gebruiken. Bij AMD heet dit Crossfire en bij Nvidia SLI. Hoewel de gloriedagen van vier videokaarten voorbij zijn, is het vaak nog wel mogelijk om twee videokaarten samen te laten werken. In theorie wordt je fps hiermee verdubbeld, maar in de praktijk komt het neer op 80-90% extra. Een kanttekening hierbij is wel dat dit door de game moet worden ondersteund, iets dat zeker de laatste jaren lang niet altijd het geval is. Het trucje om twee mid-range videokaarten te kopen die samen sneller zijn dan een high-end videokaart, is dus niet altijd meer verstandig. Twee high-end videokaarten samen laten werken kan wel een mooie manier zijn om ook op extreem hoge resoluties die 60 frames per seconde te halen.

Koopadvies maart 2018

Het valt op het moment niet mee om een videokaart voor een mooie prijs op de kop te tikken. Cryptocurrency-mijners kopen grootschalig videokaarten in van alle merken en drijven hierdoor de prijs flink op. In sommige gevallen betaal je nu voor dezelfde kaart honderden euro’s meer. In eerste instantie leken vooral de high-end kaarten last te hebben van deze hoge prijzen, maar ook de goedkopere videokaarten beginnen steeds duurder te worden. De verwachting is dat deze trend nog wel even doorzet, dus het lijkt er op dat het weinig zin heeft om een maand te wachten. Er gaan zelfs geruchten dat de volgende generatie Nvidia GPU’s een adviesprijs krijgen die twee keer zo hoog ligt dan de adviesprijs van de huidige generatie!

In verband met de zeer beperkte voorraden kijken we alleen naar videokaarten die wel op voorraad zijn. Hierdoor wijkt ons advies af van wat je vindt op vergelijkingssites, maar is het wel mogelijk om binnen een paar dagen de aanbevelingen in huis te hebben.

Budget: €150,-

We beginnen bij een budget van 150 euro. Hoewel er goedkopere videokaarten te koop zijn, zijn die voor gamers in de meeste gevallen niet erg interessant. Daarbij is het prestatieverschil tussen een kaart van 100 euro en een kaart van 150 euro zo groot, dat het die 50 euro zeker waard is.

Nvidia GTX 1050: MSI GTX 1050 GAMING X 2G

De GTX 1050 is pas sinds kort in de smaak gevallen bij mijners, dus de voorraad is voor de meeste modellen nog redelijk goed. De prijs begint helaas wel flink te klimmen, waardoor dit model nog net binnen het budget past. Deze variant van MSI wordt al een paar jaar geprezen om zijn uitstekende koeler en is dan ook de populairste GeForce GTX 1050 van Nederland.

AMD RX 560: Sapphire Pulse Radeon RX 560 2GD5

De keuze voor een AMD-kaart is in dit geval wat makkelijker dan voor Nvidia. De AMD RX 560 valt namelijk ruim binnen het budget, maar er is maar één RX 560 beschikbaar en dat is die van Sapphire. Alle andere kaarten zijn op het moment nergens op voorraad of worden tegen belachelijke prijzen verkocht. Vergeleken met de zojuist besproken GTX 1050 is deze kaart trager bij DirectX 11-games, maar sneller bij DirectX 12-games. De AMD RX 560 is iets goedkoper en de koeler maakt wat meer geluid.

Budget: €400,-

Een budget van 400 euro was nog niet zo lang geleden genoeg om te kijken naar de hoge middenklassers, zoals de AMD RX580 en Nvidia GTX 1070, maar dat gaat tegenwoordig niet meer lukken. In plaats daarvan kom je een categorie lager te zitten.

Nvidia GTX 1060: MSI GTX 1060 GAMING X 6G

De GTX 1060 is verkrijgbaar met 3GB en 6GB geheugen, maar het is ondertussen duidelijk dat 3GB voor veel games eigenlijk niet genoeg is. De 6GB-variant past gelukkig nog wel binnen het budget en de beste keus van alle varianten is de MSI GAMING X 6G. Net als bij de GTX 1050-variant beschikt deze kaart weer over een uitstekende en fluisterstille koeler.

AMD RX570: ASUS ROG STRIX RX570 O4G GAMING

Asus mag nog wel wat aan hun naamgeving doen, maar de koeler en PCB van deze kaart zitten in ieder geval wel goed in elkaar. De beschikbaarheid is prima en de prijs ligt een stukje lager dan bij de bovengenoemde Nvidia-kaart. Wat betreft prestaties zijn de twee vergelijkbaar en is het weer zo dat bij DX11-games de GTX 1060 sneller is, terwijl bij DX12 de RX570 voorloopt.

Budget: €800,-

Voor zo’n groot budget kun je een heerlijke grafische kaart aanschaffen, maar helaas nog niet het topmodel. Door de extreme GPU-schaarste is het ook niet mogelijk om een high-end AMD GPU aan te bevelen, want die zijn simpelweg nergens meer te vinden.

Nvidia GTX 1080: Inno3D iChill GeForce GTX 1080 X3

Inno3D is een wat minder bekend merk, maar toch doen hun kaarten zeker niet onder voor de grotere namen. De koeler is op zijn zachts gezegd fors, maar dat levert wel uitstekende koelprestaties op. Tevens is de prijs van de Inno3D iChill in de meeste gevallen een paar tientjes lager dan dat van andere GTX 1080-kaarten.

Budget: €∞,-

Als geld geen rol speelt, dan is er geen andere keus dan naar Nvidia te kijken. Nvidia is op het moment namelijk heer en meester in het top-end segment. Helemaal bovenaan het lijstje vinden we de Nvidia Titan V, maar deze is met een prijs van €3100,- zo duur dat het moeilijk is om deze echt aan te bevelen. Wil je enkel het beste van het beste, dan is deze (mede door de prijs) met een ruime voorraad te vinden op de website van Nvidia. Gelukkig heb je aan een derde van het geld in de meeste gevallen ook genoeg:

GTX 1080 Ti: Asus ROG STRIX GTX 1080 Ti O11G Gaming

De GTX 1080 Ti is de hoogste chip in de gaming lineup van Nvidia en daar betaal je ook flink voor: voor net geen 1100 euro gaat deze kaart van Asus over de toonbank. Hiervoor haal je wel een gaming monster in huis welke ook in 4K/UHD alle games op hoge settings prima kan draaien. Ook voor vr is deze kaart natuurlijk uitermate geschikt.

Door Roel Stortelder

Gamebedrijven moeten in de Amerikaanse staat Californië consumenten op de hoogte stellen van het feit dat gekochte games in digitale winkels op elk moment weer voorgoed verwijderd kunnen worden.

Een wet, die door gouverneur Gavin Newsom is goedgekeurd (via The Verge), maakt dit in de loop van volgend jaar verplicht in Californië. Dat geldt overigens niet alleen voor games, maar ook voor andere digitale producten zoals films, muziek en e-boeken.

Wanneer de wet van toepassing wordt, mogen er in digitale winkels zoals Steam en de PlayStation Store geen termen als "kopen" of "aankoop" worden gebruikt, tenzij duidelijk wordt gecommuniceerd dat consumenten geen onvoorwaardelijke toegang tot de game krijgen en houden.

Digitale winkels moeten transparant zijn in het feit dat consumenten met hun geld een licentie kopen waarmee ze de game mogen spelen, en dat bedrijven deze licentie op elk moment weer terug kunnen trekken - waarmee de game dus voorgoed onspeelbaar wordt. Bedrijven die zich niet aan de wet houden, kunnen boetes krijgen voor misleidende marketing.

"Nu winkels steeds minder vaak fysieke media verkopen, is het steeds belangrijker om de digitale media-aankopen van consumenten te beschermen", aldus vergaderingslid Jacqui Irwin. "Ik bedank de gouverneur voor het goedkeuren van deze wet, zodat misleidende marketing van verkopers van digitale marketing zal verdwijnen."

De wet geldt niet voor digitale winkels die producten nadat ze gedownload zijn permanent offline beschikbaar stellen, aangezien het daardoor voor consumenten wel mogelijk is het product voor altijd te blijven gebruiken. De wet houdt uitgevers overigens niet tegen om gekochte games voorgoed te verwijderen, maar hierdoor zal de communicatie hierover in ieder geval transparant worden.

De wet geldt alleen voor Californië, maar het is niet ondenkbaar dat andere staten of zelfs landen uiteindelijk volgen. Daarbij zou het voor veel bedrijven die digitale winkels runnen wellicht handiger zijn om de communicatie in hun winkels wereldwijd gelijk te trekken.

De nieuwe wetgeving komt niet uit de lucht vallen: soms worden digitale games voorgoed verwijderd, waardoor ze niet meer speelbaar zijn voor mensen die er hun geld aan hebben uitgegeven. Een voorbeeld hiervan is Ubisofts racegame The Crew. Het bedrijf communiceerde later naar buiten dat de vervolgen op deze game wel voorgoed speelbaar zouden blijven via offline modi. Een ander voorbeeld is dat Sony vorig jaar meldde dat het aangeschafte content van Discovery uit de PlayStation-bibliotheken van gebruikers zou verwijderen, al werd dit besluit na hevige kritiek teruggedraaid.

Blizzard zou aan een shooter gebaseerd op Starcraft werken.

Dat claimt de betrouwbare Bloomberg-journalist Jason Schreier in zijn nieuwe boek, 'Play Nice: The Rise, Fall and Future of Blizzard Entertaint', dat op 8 oktober uitkomt. In de IGN Podcast vertelt hij meer over de shooter.

De game zou ontwikkeld worden door een team binnen Blizzard onder leiding van Dan Hay, de voormalige producent van de Far Cry-games die in 2021 vertrok bij Ubisoft. Schreier meldt in de podcast dat de game zover hij weet nog in ontwikkeling is - of in ieder geval toen hij het boek schreef. "Ze werken aan een Starcraft-shooter. Starcraft is niet dood bij Blizzard."

Het bedrijf heeft al tweemaal eerder geprobeerd een shooter gebaseerd op Starcraft te maken. De geannuleerde games heetten Starcraft Ghost en Ares.

Schreier meldt overigens dat zijn nieuwe boek niet bedoeld is om allerlei scoops de wereld in te helpen, maar dat hij een verhaal probeert te vertellen over Blizzard en dat dit daar onderdeel van uitmaakt.

Over Starcraft gesproken: gisteren werd aangekondigd dat zowel Starcraft: Remastered als de campagne van Starcraft 2 op 5 november naar Game Pass voor pc komen.

Volgens Ubisoft-aandeelhouder AJ Investments zou inmiddels tien procent van alle aandeelhouders van het bedrijf achter de verkoop van Ubisoft aan andere bedrijven of aan een private equity firma staan.

Dat blijkt uit een brief van AJ Investments die door Reuters werd gedeeld. AJ Investments, dat minder dan één procent van Ubisoft bezit, gaf onlangs al aan voorstander te zijn van de verkoop van Ubisoft nadat de waarde van de aandelen van het Franse bedrijf kelderde. De verkoop van Star Wars Outlaws viel tegen en deze week werd daarnaast aangekondigd dat Assassin's Creed Shadows is uitgesteld naar februari 2025.

In de nieuwe brief benadrukt AJ Investments nogmaals dat het voorstander is van de verkoop van Ubisoft aan een ander bedrijf of een private equity firma "voor een eerlijk bedrag". Daarbij benadrukt de brief dat er kosten moeten worden bespaard, het bedrijf eventueel privé moet gaan in plaats van beursgenoteerd en dat de huidige CEO Yves Guillemot moet worden vervangen.

Zo'n tien procent van alle aandeelhouders van Ubisoft zouden hier inmiddels achter staan, al onthult AJ Investments niet om welke aandeelhouders het gaat. De grootste aandeelhouder van Ubisoft is de Guillemot-familie met vijftien procent van het totaal aantal aandelen, gevolgd door het Chinese Tencent, dat iets minder dan tien procent aan aandelen bezit.