21 jaar ups en downs met Samus Aran uit Metroid

De setting van Metroid en die van het hoofdpersonage Samus Aran zijn absoluut intrigerend. Ruimteavonturen spreken sowieso bij velen tot de verbeelding, maar ook het achtergrondverhaal van Samus, dat gedurende de acht verschenen hoofdgames en diverse spin-offs en remakes uit de doeken is gedaan, houdt fans aan het scherm gekluisterd.

Samus is zoals gezegd een premiejager die jaagt op de levensgevaarlijke buitenaardse parasieten genaamd Metroids. Haar ouders zijn gedood door ruimtepiraat Ridley, een slechterik die vaak van zich laat horen in de games, en ze is opgevoed door de Chozo, een eeuwenoud ras dat inmiddels is uitgestorven, maar veel van hun technologie en bouwwerken op planeten heeft achtergelaten. Een groot deel van de technologische hoogstandjes die Samus gedurende haar reizen gebruikt, komen eveneens van de Chozo. Ironisch genoeg heeft dit ras in een ver verleden ook de Metroids zelf ontwikkeld. In feite komt dus zowel het goede als het kwade in de Metroid-serie van dezelfde schepper.

Zo diepgaand was het allemaal nog niet tijdens het ontstaan van de franchise. In de jaren ’80 lanceerde Nintendo het Famicon Disk System, een uitbreiding op de NES waarop grote floppydisks draaiden. De uitbreiding zorgde ervoor dat games nog groter en mooier konden worden en The Legend of Zelda was het eerste overtuigende voorbeeld hiervan. Er moest echter ook een spiritueel vervolg op Super Mario Bros. komen om dit acce oire nog succesvoller te maken. Shigeru Miyamoto’s oude mentor, Gunpei Yokoi, ging met een klein intern team aan de slag en zo ontstond Metroid. Yoshio Sakamoto was de regi eur van de game en zijn naam zou vanaf dat moment onlosmakelijk verbonden zijn met de franchise.

Duistere sfeer

De game was compleet anders dan wat we tot die tijd van Nintendo gewend waren. Spellen als Zelda en Mario ogen vooral erg kleurrijk en vrolijk, maar Metroid bevat duistere gangenstelsels op een andere planeet (Zebes) en de uitdagende actie die daarbij past. Tegelijk creëert de game een claustrofobisch gevoel van eenzaamheid: je bent helemaal alleen op een andere planeet en moet het zelf allemaal maar uit zien te vogelen. Hoewel dit nooit door het bedrijf is uitgesproken, lijkt het waarschijnlijk dat Nintendo de populariteit van sciencefiction films als Alien en Aliens goed in de smiezen had en daar dankbaar inspiratie uit putte.

Uniek aan de game is de mogelijkheid om verschillende routes te verkennen. Samus verwerft gedurende het spel diverse moves en krachten die weer nieuwe paden vrijmaken. Metroid voelt als een virtueel doolhof, wat de moeilijkheidsgraad alleen maar verder opschroeft. Het is niet voor niets dat Metroid, samen met Castlevania, als de grondlegger van het Metroidvania-genre wordt gezien. Ook uniek voor die tijd is het besluit van de ontwikkelaars om te kiezen voor een vrouwelijk hoofdpersonage. Daar komen spelers overigens pas op het einde van de game achter, wanneer Samus haar helm afneemt. Een plottwist die nog vaak aangehaald wordt!

Metroid was redelijk succesvol, maar kwam in Japan niet in de buurt van de succe en van Mario en Zelda. Dat kwam vooral doordat er al snel een cartridge met hogere capaciteit voor de NES werd ontwikkeld en het Famicon Disk System dus eigenlijk een overbodig apparaat werd. In het westen verscheen Metroid (en ook The Legend of Zelda) wel gewoon op een NES-cartridge, wat de grotere populariteit in de VS en Europa verklaart.

Pas vijf jaar later, in 1991, zag een vervolg het daglicht: Metroid 2: Return of Samus. Mi chien is de enige reden dat Metroid een tweede kans kreeg wel het feit dat de bedenker van de reeks, Gunpei Yokoi, ook de Game Boy bedacht. Juist op die handheld verscheen namelijk het vervolg, waarin Samus naar de thuisplaneet van de Metroids afreist om korte metten te maken met de wezens. Door de beperkte technologie van de Game Boy is Metroid 2 wel een stuk lineairder dan het origineel, zeker in vergelijking met latere delen. Het is een element dat mogelijk verbeterd wordt met de vrije remake die op 15 september naar de 3DS komt: Metroid: Samus Returns.

Now you’re playing with super power

De GameBoy-release was in ieder geval succesvol genoeg om een nieuwe game in de reeks te verantwoorden. Yoshio Sakamoto hielp Gunpei Yokio niet met de Game Boy-game, maar ging in plaats daarvan aan de slag met ontwikkelaars van Intelligent System voor een Metroid voor de gloednieuwe Super Nintendo.

Super Metroid verscheen in 1994 en overtrof alle verwachtingen. Door de krachtigere console en grotere cartridges was een veel grotere spelwereld met ontelbare aan elkaar verbonden gangen mogelijk. En spektakel: de intro van de game begint al met een ijzingwekkende vlucht uit een ruimtestation dat op het punt van ontploffen staat. In Super Metroid komt de variatie in omgevingen pas echt goed tot zijn recht; van de futuristische ruimtestations tot zompige jungles en hete lavameren. Ook de moveset van Samus is uitgebreid, met een oplaadbaar schot en de mogelijkheid om omgevingen te scannen op geheime routes. Het zijn elementen die sindsdien niet meer weg te denken zijn uit de franchise. Het spel zelf is overigens ook niet meer weg te denken uit de vele lijstjes waarin de beste games ooit worden behandeld.

Wachten op Metroid Prime

Des te frustrerender was het voor fans om tot 2002 te moeten wachten op het nieuwe deel in de serie. De nieuwe console van Nintendo, de Nintendo 64, bracht de belofte van een Metroid in drie dimensies met zich mee, maar het apparaat heeft die game nooit gekregen. Samus had alleen een rol in de beat ’em up Super Smash Bros., waar ze andere personages uit Nintendo-games met de grond gelijkmaakte.

Eind jaren ’90 werden we eindelijk uit ons lijden verlost: er was een Metroid-game in de maak voor de volgende Nintendo-console: de GameCube. Verwarring alom: niet alleen werd het spel ontwikkeld door een westerse studio, het toen nog onbekende Retro Studios, het bleek ook een first-person shooter te zijn. Gedurende de ontwikkeling bleek Nintendo overigens de vinger stevig aan de pols te houden. Shigeru Miyamoto was betrokken bij het project en juist hij had een versie met een derde-persoonsperspectief geschrapt voor een eerste-persoons camerastandpunt.

Om de fans nog meer tegemoet te komen, werkte Sakamoto aan een ouderwetse 2D-Metroid voor de Game Boy Advance: Metroid: Fusion. Beide games lanceerden in 2002 enkele dagen na elkaar.

Het was de omgekeerde wereld. Metroid: Fusion bood niet de ingewikkelde exploratie die men gewend was van Metroidvania-games en koos in plaats daarvan voor een standaard mi iestructuur. Juist Metroid Prime pakte de gameplay van de oude Metroid-titels en plaatste die uitermate succesvol in drie dimensies. In de game verkent Samus Tallon IV, een van de planeten van het inmiddels uitgestorven Chozo-ras, en daarbij doet ze een grote variatie aan omvangrijke omgevingen aan. Net als in de oude Metroid-games komen spelers om de haverklap deuren en gangenstelsels tegen die niet toegankelijk zijn… tot Samus haar moveset en haar ruimtepak uitbreidt.

Hoewel de game een eerste-persoon perspectief heeft, bleek al snel dat Prime allesbehalve een doorsnee shooter was. Prime biedt first-person exploratie, waarbij het verkennen van de spelwereld op de eerste plek staat. Daar dragen de vele met elkaar verbonden gangenstelsels aan bij, maar ook de mogelijkheid om de overgebleven ruïnes van de Chozo te scannen. Via vele informatieve teksten leren spelers zo meer over het universum waarin de Metroid-franchise zich afspeelt. Metroid Prime biedt een werkelijk gigantische spelwereld dat als een complete, levende planeet aanvoelt, zonder de kla ieke elementen uit de franchise te vergeten.

De opleving en vergetelheid van Metroid

De torenhoge kwaliteit van Metroid Prime zorgde voor hernieuwde populariteit van de franchise. Retro ontwikkelde twee vervolgen: Echoes voor de GameCube en Corruption voor de Wii, en bracht daarnaast de complete Prime-trilogie in een bundel naar de Wii. De GBA ontving een remake van de eerste Metroid: Zero Mi ion en de Nintendo DS spin-offs in de vorm van Metroid Prime Pinball en het actiegeoriënteerde Metroid Prime Hunters.

In 2010 werd de reeks wederom op de schop genomen door Team Ninja, dat voor de Wii een driedimensionale third-person actiegame genaamd Metroid: Other M ontwikkelde. Door het warrige verhaal en de wi elvallige gameplay zien veel fans dit echter als het zwarte schaap in de serie.

Other M luidde een nieuwe, langdurige pauze voor de franchise in. De Wii U ontving, net als de Nintendo 64, geen eigen Metroid-game. Alleen in Nintendoland, een launchgame voor de console, kreeg de Metroid-reeks een kleine rol, maar daarna bleef het weer angstvallig stil. Bij gamers begon langzaamaan het angstige gevoel te ontstaan dat het nu echt gedaan was met de avonturen van Samus. Vooral toen vorig jaar, nota bene tijdens het twintigjarig bestaan van de serie, Metroid Prime: Federation Force uitkwam op de 3DS. De game verkoos namelijk multiplayer shootouts boven de isolerende verkenningstochten, en ook Samus zelf was, op een cameo na, nergens te bekennen. Het leek op een nekschot voor de serie, het einde van een van Nintendo’s meest geliefde franchises.

Na twee decennia gebeurde tijdens E3 afgelopen juni echter het onvoorstelbare: Nintendo blies vol overtuiging nieuw leven in de reeks door niet één, maar twee nieuwe Metroid-games aan te kondigen. Tijdens een presentatie op YouTube werd het logo van Metroid Prime 4 getoond. In 2018 of 2019 kunnen gamers dus eindelijk weer prachtige 3D-omgevingen verkennen met Samus Aran, ditmaal op de Switch. Helaas is er nog helemaal niets over de game bekend. Het blijft zelfs gi en naar wie verantwoordelijk is voor de ontwikkeling. Zou Retro Studios terugkeren, of heeft Nintendo de ontwikkeling weer naar Japan getrokken?

Tot die tijd worden we gelukkig zoet gehouden met Metroid: Samus Returns, een remake van de Game Boy-game die flink op de schop is genomen door het Spaanse MercurySteam, onder toeziend oog van Metroid-veteraan Sakamoto. Vooral fans van het eerste uur lijken hiermee op hun wenken bediend te gaan worden, want Samus Returns grijpt terug naar de kla ieke Metroid-gameplay waarin omgevingen verkennen, nieuwe wegen openen en het jagen op Metroids de boventoon voeren.

Vanaf 15 september kun je dus zelf weer aan de slag met Samus Aran. En als we één ding hebben geleerd in de afgelopen 21 jaar, is het dat je deze vrouwelijke premiejager nooit moet afschrijven. Gelukkig maar.