That Dragon, Cancer bewijst dat games niet leuk hoeven te zijn om hun doel te bereiken. Het bewijst de mogelijkheid van games als expressief medium. En het vertelt een verhaal dat verteld moet worden, al is het alleen maar voor de makers zelf.
De dood is onderdeel van games zoals het onderdeel is van het leven. Het is een gegeven: de vijanden die je vermoordt, vermoord je om zelf niet dood te gaan. Maar niet vaak is de dood ook daadwerkelijk het onderwerp.
In That Dragon, Cancer geldt het einde van het leven ook als gegeven, maar dan voor Amy en Ryan Green. Bij hun zoontje Joel wordt een hersentumor geconstateerd die na een eerste ronde chemo overwonnen lijkt, maar niet veel later zonder enige genade terugkeert. De tumor grijpt om zich heen, de hoop op een goed einde vervliegt. Levensverwachting: nog twee weken tot zo’n vier maanden.
Hoe Ryan en Amy – en in mindere mate hun drie andere kinderen – omgaan met dat zekere verlies van hun jongste vormt de basis van That Dragon, Cancer. Het is autobiografisch. Ryan en Amy bestaan echt en hebben zelf de game geschreven en gemaakt. Hun ervaringen als ouders vormen de basis van de reis die wij als spelers in ongeveer drie uur doormaken.
Mario Karten tegen de dood
Dat is niet leuk. Hoe kan het ook leuk zijn? That Dragon, Cancer is geen game om je te vermaken, maar een persoonlijke en soms interpretatieve perspectiefschets van twee ouders die hun zoon verliezen. De game loodst je door een aantal hoofdstukken, die de chronologie van de realiteit volgen. Elk miniscenario heeft een andere setting: een picknick in het bos, het ziekenhuis, een tocht over het water om een vuurtoren te bereiken. De hoofdpersonen zijn voornamelijk de twee ouders en Joel zelf, en de game schakelt constant tu en perspectieven om zijn verhaal te vertellen. Er zijn voiceovers van de ouders zelf, maar ook vele authentieke audiofragmenten, opgenomen in de tijd dat Joel nog leefde.
Gameplay in de traditionele zin van het woord is er weinig. That Dragon, Cancer laat je door zijn werelden lopen zoals de Myst-games je dat vanaf deel drie lieten doen: in een eerstepersoonsperspectief klik je van locatie naar locatie, waar je op elke plek vrij bent om alle kanten op te kijken. Puzzels zijn er echter niet. De game is een narratieve beleving, een not-game, die af en toe een gameconventie erbij pakt zoals The Stanley Parable dat deed. Denk aan een in-game arcadekast of een Mario Kart-achtig racespelletje door de gangen van een ziekenhuis, waarbij je powerups scoort in de vorm van medicijnen.
Ironisch: een manier om dood te gaan is er niet. De minigames winnen of verliezen helpen of hinderen je progre ie in That Dragon, Cancer niet, maar zijn onderdeel van het narratief. Het narratief van een vader die gameontwikkelaar is en bijvoorbeeld zijn kinderen in verhaalvorm (Joel vecht als koene ridder tegen een gevaarlijke draak: kanker) de realiteit probeert uit te leggen. De game doet in die zin niks nieuws en zelfs minder dan zijn inspiratiebronnen. Myst liet je puzzelen, The Stanley Parable gebruikte gameconventies om die conventies te analyseren, terwijl Dear Esther je nog de vrijheid gaf om zelf door zijn spelwereld te bewegen.
De waarde van een leven
That Dragon, Cancer is innovatief in andere zin. Nog nooit durfde een game het medium te gebruiken om zó persoonlijk te worden. That Dragon, Cancer is het rouwproces van de Greens, de autotherapie van twee ouders die met deze nagedachtenis het leven van Joel significantie geven. Dat is een religieus motief, waaraan Ryan expliciet refereert in de game: “Jezus huilde voor Lazarus; huilt hij ook voor Joel? Voor ons?” Zulke dilemma’s van het geloof vormen een steeds belangrijker element van That Dragon, Cancer. Er worden contrasten geschetst tu en wetenschap (The Temple of Man, de operatiekamer) en het vertrouwen in/de hoop op een goede God die wonderen verricht. Twee ouders worden tot het uiterste gedreven in hun geloof, wat uitmondt in een hoogtepunt nabij het einde van de game.
Hoewel That Dragon, Cancer dus ongelofelijk persoonlijk is (Wat doet deze tragedie met de relatie van Amy en Ryan? ‘Waarom sta ik niet te schreeuwen terwijl de dokter me vertelt dat mijn zoon Joel gaat sterven?’), is de game voor iedereen. Dat komt onder andere door de gebruikte beeldtaal. Joel, Amy en Ryan zijn vormgegeven met grove polygonen zonder gezicht; alsof ze een canvas zijn waarop ieder zijn eigen situatie kan projecteren.
Het spel is daarnaast sterk wanneer het zijn verhaal verpakt in grote metaforen. Vooral het hoofdstuk met de vuurtoren verbeeldt sterk de twee verschillende manieren waarop vader en moeder met de tragedie omgaan. En een simpele gang door het ziekenhuis wordt een hartverscheurende tocht, met honderden aan inmiddels overleden kankerslachtoffers gerichte ansichtkaarten.
De ware kracht komt van een moment dat alleen in gamevorm had kunnen werken. Dat is het moment waarop Ryan in het ziekenhuis zijn doodzieke zoontje in slaap probeert te su en. Maar Joel kotst al het eten en drinken dat hij krijgt toegediend weer uit, bonst zijn hoofd onophoudelijk tegen de spijlen van zijn bedje en blijft aan één stuk door onmenselijk krijsen. In een game zou je op dit moment een oplo ing moeten zoeken: een puzzel, een hendel overhalen, een bepaald aantal punten halen. That Dragon, Cancer doet het tegenovergestelde en haalt alle interactie bij je weg; je bent hulpeloos en kunt niets anders dan het doorstaan.
De nummer één gameconventie
That Dragon, Cancer hoeft zich niet te bewijzen. Als Ryan en Amy Green deze vorm van expre ie nodig hadden om de dood van hun zoon te verwerken, dan is dat bestaansrecht genoeg. Toch bewijst het dat games een geschikt medium zijn voor ook dit soort verhalen. That Dragon, Cancer spelen is niet leuk, niet uitdagend, niet spannend; wel ontroerend. En door zijn vorm ontroerender dan wanneer gegoten in filmvorm of literatuur.
Tegelijkertijd behandelt het de dood op een andere manier dan games normaal doen. De nummer één gameconventie op zijn kop gezet. Dood is het gegeven, herhaalt moeder Amy in haar dagboeken. Iedere speler die aan That Dragon, Cancer begint weet het einde al. De game als product viert juist het leven: de herinneringen aan een jong mens met een houdbaarheidsdatum. En dat is een voor games ongewone, maar best wel een fijne boodschap.
That Dragon, Cancer is beschikbaar voor pc, Mac en Ouya via Steam. Gamer.nl heeft er voor gekozen de game niet te recenseren. In plaats van een waardeoordeel zijn we van mening dat mensen die intere e hebben in het onderwerp van de game, zelf kunnen besluiten om het spel aan te schaffen.