Videogames kunnen wel degelijk kwaad
Het was weer zover. Een aantal bloedige, door racisme gemotiveerde schietpartijen schokten de Verenigde Staten. En uiteraard werd na dit drama onmiddellijk duidelijk wat hier de oorzaak van was. Videogames.
Niet de ongebreidelde verkoop van zware wapens. Niet de racistische retoriek van de president. Niet de vergroting van het verschil tussen arm en rijk door de conservatieve partij. Nee, uiteraard lag het aan spelletjes.
Hoewel deze conclusie natuurlijk absurd is en de meeste weldenkende mensen deze ook verwerpen, zijn er nog steeds een boel mensen die geloven dat games, net zoals andere media, schadelijke gevolgen kunnen hebben voor kinderen. Ik ben één van die mensen.
Ik kan mij nog heel goed herinneren dat ik een jaar of 10 oud was en een vriendje van mij de film An American Werewolf in London op videoband had. Of ik wilde komen kijken? Ja, natuurlijk. Spannend! Stoer! Mijn vriendje woonde aan de overkant van het plantsoen, honderd meter van onze voordeur, en om een uur of vier ging ik naar hem toe om de film te kijken. En wat een film: de weerwolftransformatie was enorm indrukwekkend. En dan was er nog dat andere personage dat gedood was door de weerwolf, maar niet echt dood kon dankzij een vervloeking, en steeds weer opdook met een verder vergaan zombielichaam.
Het was tijd om naar huis te gaan. Inmiddels was het donker. En in de herfstige kou was een flinke mist op komen zetten die inmiddels over het plantsoen dreef. Na een paar stappen buiten besefte ik dat er achter élk bosje eventueel, in theorie (dus absoluut zeker) een weerwolf en/of zombie zou kunnen zitten. Er was maar één optie: rennen. De daarop volgende nachten durfde ik niet te slapen en hield ik mezelf bewust wakker om maar geen nachtmerries te krijgen. Of erger: in mijn slaap overvallen te worden door een weerwolf.
Uiteindelijk is deze ervaring ook de reden dat ik inmiddels een seriemoordenaar ben en…
Nee, natuurlijk niet. Dat is ook helemaal niet wat mensen bedoelen wanneer ze zeggen dat media schadelijk kan zijn voor kinderen. Wie ooit jong is geweest, weet hoe het is om wakker te liggen van iets engs. Daar hoef je geen jarenlange studie voor te hebben gedaan. Als ik naar mezelf kijk: op die weerwolf-episode na, heb ik lange tijd met een rozenkrans om mijn nek geslapen na het zien van Dracula en heb ik een hele poos met mijn hand op mijn hart geslapen omdat ik bang was dat anders Mola Ram uit Indiana Jones and the Temple of Doom mijn hart uit mijn borstkas zou rukken.
Ik heb er goed geld voor over om te wedden dat iedereen die dit leest soortgelijke herinneringen uit zijn of haar jeugd heeft van momenten waarop je dingen zag of las waar je jonge brein eigenlijk niet heel goed mee overweg kon.(Tim Curry als Pennywise, inderdaad – redactie)
Als we het over de schadelijkheid van games hebben, gaat het niet over de angst dat het kinderen laat opgroeien tot psychopaten, maar over het feit dat spellen inmiddels net zo geavanceerd zijn als film en tv. En dat de inhoud van spellen daarom ook wel degelijk nare gevolgen kan hebben, of een boodschap kan overbrengen waar een kind niet aan toe is.
Games zijn volwaardige media geworden, vol met beelden, gebeurtenissen, personages en boodschappen. Dat is aan de ene kant geweldig: het medium is volwassen aan het worden. Net als elke kunstvorm zijn spellen niet alleen puur vermaak, maar zeggen ze iets over de wereld van nu, over onze denkbeelden en ook hoe de maker zelf over de wereld denkt. Die steeds geavanceerdere inhoud met steeds realistischer beelden zorgt er echter ook voor dat spellen allang niet meer allemaal geschikt of bedoeld zijn voor kinderen.
Net zoals geen enkele weldenkende ouder zijn kind van 10 porno laat kijken, zou dat ook moeten gelden voor games met een leeftijdsaanduiding van boven de 16. Niet omdat je van porno een verkrachter wordt, maar omdat het beelden zijn waar je op jonge leeftijd niet mee overweg kan en waarvan je een totaal onrealistisch beeld van seksualiteit krijgt.
Net als elke kunstvorm zijn spellen niet alleen puur vermaak, maar zeggen ze iets over de wereld van nu, over onze denkbeelden en ook hoe de maker zelf over de wereld denkt
-
Dat is ook de reden dat spellen, net zoals films en tv, voorzien zijn van een leeftijdsadvies. Dat is (nogmaals) niet omdat het spelen van Grand Theft Auto 5 er voor zorgt dat je uiteindelijk in het echt prostituees in elkaar gaat slaan, maar omdat er scènes in het spel zitten waarvan je als ouder gewoon niet wil dat je kind ze voor ogen krijgt.
Nog afgezien van enkele zeer schokkende beelden (zoals de martelscène waarin Trevor een ‘verdachte’ aan het praten moet krijgen), zit er ook een bepaald wereldbeeld in het spel waar je (te) jonge kinderen niet aan wil blootstellen. Je wil immers bijvoorbeeld niet dat je als kind gaat denken dat het normaal is om met vrouwen om te gaan zoals dat in GTA5 mogelijk is.
Nee, er is geen reden om aan te nemen dat je door op te jonge leeftijd GTA te spelen een slecht mens wordt. Maar games hebben nou eenmaal net zo’n grote invloed op hoe we de wereld bekijken als andere media dat hebben. Regels zoals de PEGI-leeftijdsaanduiding op spellen en het verbod op de verkoop van spellen (en films) met een rating van 16 jaar aan kinderen onder die leeftijd zijn niet voortgekomen uit de hysterische en opportunistische roeptoeters zoals in de VS, maar op basis van het simpele feit dat het voor ouders al lastig genoeg is om hun kinderen op te voeden in een niet aflatende tsunami van media.
Deze heel simpele feiten dreigen helaas wel een beetje te verdrinken in de discussie die regelmatig rond games oplaait. Juist als mensen met een agenda (zoals conservatieve wapenlobbyisten) deze weer aanzwengelen, is de reflexmatige reactie van de meeste gamers dan ook: ”wat een onzin!” En dat (begrijpelijke) sentiment als mensen uit kwaadaardige motivatie een kunstvorm aanvallen met belachelijke onzin, maakt het lastig om de serieuze en aantoonbaar aanwezige negatieve effecten van media nog een beetje rationeel te bespreken.
Dus nee, je wordt geen moordenaar van Call of Duty. Je wordt geen psychopaat van Fortnite. En niemand is van plan om jouw spellen te verbieden. Maar om nou te zeggen dat games geen kwaad kunnen? Dat is onjuist.
De enige manier waarop we kunnen voorkomen dat extreme, onzinnige denkbeelden over games uiteindelijk ook bij ons weer voet aan de grond krijgen, is door op dezelfde manier met spellen om te gaan als dat we met andere media doen. Heel eenvoudig eigenlijk. Als we games net zou zouden behandelen als films, zou niemand daar van wakker hoeven liggen. Behalve na het zien van An American Werewolf in London.
