Een van de meest recente – en gemakkelijkste – voorbeelden is No Man’s Sky. Ontwikkelaar Hello Games deed op voorhand nogal vaag over de multiplayercomponenten van de ruimtegame. Achteraf blijkt dat er eigenlijk geen multiplayer in de game zit, terwijl veel gamers daar toch op hadden gehoopt. En zo ontbreken er wel meer op voorhand beloofde features uit de game – Reddit heeft er onlangs een allesomvattende opsomming van gemaakt. Duidelijk is dat er iets mis is gegaan in de communicatie tussen de uitgever/ontwikkelaar en de consument. Dat blijkt wel uit het feit dat speciale edities van de game met een opgeplakte sticker komen waarop extra wordt vermeld dat No Man’s Sky toch geen multiplayermodus heeft.

Wie echter denkt dat No Man’s Sky een uniek voorbeeld is, komt bedrogen uit. Ontwikkelaars zitten vol met grandioze ideeën, maar weten deze door verschillende factoren (tijdsdruk, gebrek aan geld, verandering van visie, et cetera) op het laatste moment toch niet te implementeren in een game, of komen pas na de release met een update of uitbreiding die het alsnog mogelijk maakt. Een andere ruimtegame, Star Citizen, is daar een goed voorbeeld van. Hoewel van een gebrek aan geld in dit geval niet te spreken valt, is de opzet van het spel zo episch dat het tijd kost om de verschillende features en modi uit te werken. Dat heeft als resultaat dat een vroege, relatief ‘kale’ versie van Star Citizen inmiddels te spelen is, maar dat diverse updates verspreid over het afgelopen jaar en de komende tijd het spel een stuk completer moe(s)ten maken. Veel gamers hebben al betaald voor die ‘belofte’.

Niet alleen gigantische ruimtesimulaties hebben hier mee te maken. Een paar jaar terug bleek uit onderzoek dat maar één derde van alle aan games gerelateerde Kickstarter-projecten levert wat oorspronkelijk is beloofd. Of wat te denken van een game als Pokémon Go, die features na een update letterlijk weghaalt? Die game mag dan wel gratis zijn, een aanzienlijk gedeelte van spelers heeft toch tijd en geld (via microtransacties) geïnvesteerd.

Een ander voorbeeld: games blijven constant veranderen door updates en uitbreidingen, soms gratis, soms betaald. Zelfs het van oudsher traditionele Nintendo doet hier aan mee. De multiplayer van Wii U-game Splatoon was bij release vrij karig, maar groeide door vele gratis updates uit tot een ijzersterke modus die de levensduur van het product enorm heeft verlengd. Het vloeibare karakter van hedendaagse games kan dus zowel goed als slecht vallen bij gamers.

Met die laatste term – vloeibaar karakter – komen we tot de kern van het ‘probleem’. Games waren jaren geleden nog letterlijk producten. Denk aan een dvd van een film of een muziekalbum: op voorhand kun je onderzoeken wat er op deze producten staat, je koopt ze en je bent er zeker van dat de aanwezige content nooit meer verandert. Dat was met games voorheen net zo, maar inmiddels al geruime tijd niet meer. Kortom: een game is niet langer meer een product, maar een service. Dat lijkt een populair marketingwoord voor bedrijven als Ubisoft en mmo-uitgevers om aan te geven dat ze hun spel langdurig blijven ondersteunen, maar het is tevens een term die gamers in hun hoofd moeten gaan prenten.

Wanneer we namelijk afstappen van de ouderwetse gedachte dat een game een product is dat niet kan of mag veranderen na aankoop, neemt dat ook veel frustratie weg wanneer dat laatste toch gebeurt. Het is veel realistischer om het gros van de games dat tegenwoordig verschijnt te vergelijken met services als Netflix of Mubi. Hoewel je voor een full-priced game meteen veel meer geld kwijt bent dan wanneer je je een maandje op een streamingservice abonneert, is het principe vergelijkbaar. Ook op Netflix betaal je voor beloofde content, die regelmatig verandert doordat films of series door andere producties worden vervangen.

Dat neemt niet weg dat gamers kritisch moeten blijven over hoe een game op voorhand wordt gemarket. Misleidende reclame is namelijk nooit te verantwoorden. Maar door een game niet langer als standaard, ‘hard’ product te zien, ontstaat bij gamers langzaam de gewaarwording dat het steeds moeilijker wordt om op de dag van release in te schatten hoe een game pakweg een half jaar later speelt. Overigens groeit daarbij de rol van zowel de community als gamesites zoals Gamer.nl. Aan hen en ons is het om nog duidelijker te informeren over wat wel en niet kan in een spel, zowel op release als de maanden erna.