Stukjes technologie die niemand meer begrijpt, genaamd numenera, bevolken de aarde in even grote getallen als de mensheid zelf, die nu de voorkeur geeft aan een tamelijk primitief bestaan in kleine nederzettingen. Jij, The Last Castoff, bent op de constante vlucht voor The Sorrow, een wezen dat het al duizenden jaren lang op de Changing God, aan wie jij je bestaan te danken hebt, gemunt heeft.
Arthur C. Clarke’s Derde Wet wordt sterk aangehaald: “Elke voldoende geavanceerde technologie is niet te onderscheiden van magie”. Dat geldt zeker voor Torment: Tides of Numenera, dat een fenomenaal midden vindt tu en sciencefiction en fantasy. De diversiteit en veelkleurigheid van de landschappen waar je je door beweegt en de mensen met wie je in aanraking komt, doen sterk denken aan de weird fiction van bijvoorbeeld China Miéville’s Bas-Lag trilogie. De game kent daarom ook elementen van steampunk, cyberpunk, biopunk, elfpunk en allerhande, andere subgenres, samengebracht in één grote mix. Oftewel, het is een triomfantelijk conglomeraat van en een ode aan de meest ongekende, bizarre en verst uit elkaar liggende vormen van sciencefiction en fantasy.
De-escalatie
Torment: Tides of Numenera behandelt niet alleen sciencefiction en fantasy anders, maar ook wat het is om een rpg te zijn. Zodra er conflicten ontstaan namelijk – die e entieel zijn in elke game: vooruitgang is immers een vorm van probleemoplo ing – krijg je niet alleen de keuze om de ene of de andere partij te steunen (en de tegenstander uit te roeien), zoals in een typische rpg. Torment biedt alternatieven: je kunt weglopen, maar je kunt de situatie ook de-escaleren, er voorzichtig voor zorgen dat iedereen blijft leven. Zo kun je, in principe, de hele game spelen zonder iemand geweld aan te hoeven doen.
Dat betekent dat de focus wel het zwaarst op dialoog ligt. Niet alleen vertelt Torment via dialoog zijn fantastische, individuele verhalen, waar elke npc je keer op keer mee verrukt, maar ook is het vechtsysteem anders dan je verwachten zou. Als een situatie dan, ondanks je pogingen, toch escaleert, kom je terecht in ‘crisis’, een turn-based minigame. Daarin is je succes sterk afhankelijk van jouw skills, maar ook van de situatie: er komt altijd een vorm van kansberekening bij kijken. Doordat je daarom nooit zeker weet hoe goed je uit een crisis zal komen, loont het zich op den duur om te investeren in meer vreedzame oplo ingen van mogelijke conflictscenario’s.
Dat hangt nauw samen met karakterontwikkeling en je mogelijkheid punten te besteden gekoppeld aan macht, snelheid of intellect in bepaalde situaties. De moeilijkheidsgraad van de situaties bepaalt hoeveel moeite je moet doen om succes te boeken, hetgeen wordt uitgedrukt in het besteden van een aantal punten (die maar zeer beperkt zijn). Je kunt in Torment een groepje volgers hebben. Schieten jouw eigen vaardigheden tekort, kun je die van een volger inzetten om een situatie naar jouw hand te zetten en er het maximale voordeel uit te halen – maar bedenk wel dat elke volger een individu is met zijn eigen normen en waarden. Waar je het ene conflict oplost, kan het andere zomaar ontstaan.
De vele karakters van Torment
Jij bent een avatar van The Changing God, een mens die duizenden jaren geleden ontdekte hoe hij zichzelf telkens opnieuw in een nieuw lichaam kon plaatsen en daarmee zijn leven telkens kon verlengen. Zodra hij verderging naar het volgende, betere lichaam, bleef een leeg omhulsel achter, dat uiteindelijk zelf een bewustzijn ontwikkelde. Jij bent één zo’n omhulsel en door de interactie met de wereld van Torment: Tides of Numenera blijkt dat je nog levendige herinneringen hebt aan de vele vorige levens van The Changing God. En die kunnen goed van pas komen.
Zo stel je je personage bijvoorbeeld samen door diep in jezelf te graven. Je begint, zoals in veel rpg’s, door bepaalde voorkeurseigenschappen te kiezen, een kla e te selecteren en een aantal punten te besteden om vaardigheden te verbeteren. Maar het zijn jouw acties gedurende het spel die een zekere morele of ethische code opstellen, aan de hand van vijf ‘tides’, getijden: hoe jij je medemens bejegent, bepaalt hoe jouw character zich het beste ontwikkelen kan, opent zekere responsmogelijkheden en zorgt ervoor dat je je in sommige situaties beter kunt handhaven dan in andere. En als je faalt? Geen enkel probleem, ook daar leer je van.
Dan zijn er ook de herinneringen van The Changing God: soms kun je een herinnering raadplegen om geheimen te ontrafelen over bepaalde figuren of plekken, die van pas kunnen komen bij het vervullen van quests. Maar welke herinneringen zich aan jou presenteren en welke niet, hangt niet alleen samen met jouw vaardigheden (hoe perceptief ben ik, hoeveel kennis heb ik van machinerie of van de natuur?), maar ook met hoe jij je tot dan toe in woord en gedachte, doen en laten tot anderen verhouden hebt. Dat maakt het spel enorm intere ant: onvoorspelbaar en wispelturig, maar erg menselijk tegelijkertijd. Dit morele systeem verleent Torment: Tides of Numenera tevens een haast mythische of metaforische kwaliteit die je maar zelden in games tegenkomt.
Diepgang
Torment: Tides of Numenera is een game van enorme proporties. De spelwerelden zijn beperkt van omvang, maar er zijn er tientallen van, die elkaar verdiepen. De talloze gesprekken die je met ’npc’s voert vullen, alles bij elkaar, hele boeken. De quests die je uitvoert, nemen je niet aan de hand en het komen tot een oplo ing vergt vaak veel werk. Toch is die diepgang soms schijn: geen enkele rpg ontkomt eraan, maar ook in Torment zitten de nodige, achterhaalde fetch-quests die je je stappen doen terug vinden door een ingewikkeld labyrint aan met elkaar verbonden spelwerelden.
Ook is het een spel vrijwel zonder inherent tempo: alles wordt overgelaten aan de speler die de totale vrijheid heeft. Een fraaie notie, maar op den duur ontwikkelt het gevoel zich dat je geen kant op gaat of dat je maar heel langzaam vooruitkomt. Op dat soort momenten verspeelt de game je aandacht, zeker als je aan de zoveelste dialoog begint en de zoveelste keer je opties goed moet overwegen. Je lost dit eenvoudig op door de game maar kort, met veel tu enpozen te spelen: lange speelse ies zitten er waarschijnlijk niet in bij Torment, omdat het je uiterste concentratie vereist. Het is een goede eigenschap dat een game ook daadwerkelijk wat verlangt van zijn speler, maar het is jammer dat het hier toch als een (zij het kleine) last ervaren wordt.
Los van de schijndiepgang die door de zich in elkaar verstrengelende werelden en het gebruik van raar, fictief jargon in ellenlange, vaak metafysische dialogen bereikt wordt, bezit de game over een daadwerkelijke diepgang in zijn moraliteit ysteem. De getijden zorgen voor complexiteit en de mogelijkheden het leven naar je hand te zetten door dingen uit te praten in plaats van direct het gevecht aan te gaan. Dit leidt tot intere ante spelervaringen. Ondanks dat de game soms zijn eigen ambities te boven gaat en je er het spoor helemaal door bijster bent, weet Torment: Tides of Numenera uiteindelijk toch voornamelijk te boeien, te verrukken en te plezieren.
Torment: Tides of Numenera is te spelen op pc, Mac, Linux, Xbox One en PlayStation 4. De game is verkrijgbaar op Steam voor €44,99.