Stellaris is een 4X-game (explore, exploit, expand, exterminate). Je begint het spel met het maken van een beschaving en vervolgens leidt je je volk door de eeuwen naar een interstellaire overwinning. Dit basisprincipe kennen we uiteraard van games als Masters of Orion en Civilization. Stellaris injecteert een boel nieuwe ideeën en is duidelijk verwant aan titels als Europa Universalis, ook een game uit de stal van ontwikkelaar Paradox. Paradox-spellen excelleren op het gebied van interne politieke strijd en de daaruit volgende verra ende spelwendingen.
Ra enstrijd
Het maken van je eigen ras is meteen een sprong in het diepe. Er zijn heel veel factoren en eigenschappen om uit te kiezen. Ga je voor oorlogszuchtig? Pacifistisch? Spiritueel? Combineer je een militaire dictatuur met een fanatieke behoefte om alle andere volken in het heelal van jouw religie te overtuigen? Is je volk lui, gedreven, xenofobisch of zijn ze juist dol op alles wat buitenaards is? Slavenhandel? Juist niet? Het is enorm intimiderend als je voor het eerst zelf gaat sleutelen aan je start-imperium, nog niet wetende wat de gevolgen zijn.
Zo klinkt een democratie op papier natuurlijk heel mooi, maar nieuwe verkiezingen bepalen voor een deel waar je als rijk de aandacht aan moet geven. Een militaire dictatuur lost veel van die irritante burgerlijke vrijheid wel op, maar dan wordt je bevolking sneller boos, waarbij je zelfs het risico loopt dat hele sectoren zich van je losmaken en je opeens tegen je eigen kolonies moet vechten.
Ook bepaalt de ideologie van jouw ras hoe je met andere beschavingen omgaat. En dit gaat verder dan de gebruikelijke ‘jij democraat ik democraat zullen we vriendjes zijn’. Zo is er een optie die bepaalt hoe je met nieuwe protobeschavingen omgaat. Je ontdekt namelijk tijdens het spel af en toe werelden waar intelligent leven woont dat zich nog niet zo ver heeft ontwikkeld. Je kunt vervolgens een onderzoek tation rond die wereld laten bouwen en hen van een afstandje bestuderen voor wetenschapspunten. Meer punten krijg je als je af en toe wat bewoners kidnapt voor experimenten. Een heel intere ante optie is om agenten van jouw ras te laten infiltreren in de regering van de planeet. Je zet dus dubbelgangers in die langzaam maar zeker de wereld klaarmaakt om door jou overgenomen te worden. Of je helpt een protobeschaving om door de ruimte te reizen, in de hoop dat het een goede bondgenoot wordt.
Dit soort vrijheid op kleine schaal kan grote gevolgen hebben voor het verloop van het grote spel. Zoals gezegd kan het vreedzaam verheffen van een protobeschaving uiteindelijk leiden tot je eigen ondergang.
Events
Behalve deze spontane ontwikkelingen die het gevolg zijn van de diverse spelsystemen, zijn er ook tal van gescripte gebeurteni en. Een kolonie roept plots om hulp omdat een asteroïde op ramkoers ligt? Dan moet je de vloot ernaartoe sturen om het tij te keren. Maar ook zijn er diverse scenario’s waarin je andere buitenaardse ra en of bedreigingen tegenkomt. Sommige aliens zijn namelijk geen onderdeel van een beschaving maar kunnen wel lastig zijn. Laat je ze rondzwerven en onderzoek je hun gedrag? Of val je ze aan en krijg je een bonus op het onderzoek van hun stoffelijk overschot?
Hoewel de events een enorme toevoeging zijn van het spel, lijken ze halverwege de bouw van een beschaving soms op te drogen. Zeker als je een redelijk vreedzame relatie hebt opgebouwd met je buurbeschavingen kan het midden van het spel soms best saai worden. Je bent dan vooral bezig met onderhoud, opbouw van je vloot, het vinden van nog een paar technologieën… Maar als er verder niet zo veel gebeurt is het makkelijk om je af te vragen waarom je nog sterkere wapens nodig hebt.
Ook is het makkelijk om in de beginfase fouten te maken waardoor het middenspel opeens heel traag aanvoelt. Een belangrijke ‘grondstof’ is namelijk invloed. Invloed bepaalt welke wetten je kunt uitvaardigen, maar vooral is het belangrijk om buitenposten te bouwen. Daarmee vergroot je de grenzen van je imperium. Als je niet genoeg invloed hebt, kun je ook niet zo snel uitbreiden. Invloed verwerf je maar op een paar manieren, die vaak niet eens toegankelijk zijn doordat je de juiste tech nog niet hebt onderzocht. De enige manier om dan meer invloed te krijgen is door andere beschavingen tot je rivaal te maken. Dit verpest de diplomatieke relaties maar je krijgt er wel wat invloedpunten voor terug.
Je voorkomt dit soort onhandige situaties door in het begin niet te snel te groeien. Maar dat weet je niet als je begint, en als je er na vijf uur achter komt dat je beschaving schurend tot stilstand is gekomen, kan dat best frustrerend zijn.
Samen leren
Dat is geenszins een reden om Stellaris af te schrijven. Juist als je een aantal beschavingen hebt gespeeld begin je de interacties van de systemen te doorzien. Het is zeker als beginner namelijk verleidelijk om sommige spelsystemen, zoals het ontwerpen van nieuwe schepen of het gebruiken van politieke invloed, maar even te negeren. Maar Stellaris is het soort spel dat alle aandacht van je vraagt. Elk onderdeel heeft een reden en negeren betekent dat je later in de knoop komt.
Gelukkig zijn er wat hulpmiddelen om al te veel micromanagement te vermijden. Zo kun je sectoren definiëren; een soort ruimteprovincies, zeg maar. Elke provincie werkt zo autonoom aan verbeteringen en je hoeft dan niet elke kolonie bij de hand te houden.
Ook helpt het als je zelf een actieve houding aanneemt ten opzichte van andere beschavingen. Juist door zelf contact te zoeken, handelsverdragen op te stellen en allianties te bouwen komt het spel tot leven. Stellaris is in dat opzicht vooral een sandbox-game. Als jij je speelgoed niet gebruikt, gebeurt er ook niet zo veel. Dit vraagt een tijdsinvestering, maar de beloning is ongekende diepgang.
De tijd loopt
Dan blijkt bijvoorbeeld hoe belangrijk de tijd is. Het spel is in real-time, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Civilization. De tijd tikt steeds door, wat betekent dat je soms echt even moet wachten, of juist wordt overstelpt met besli ingen waarbij de antwoorden soms binnen een bepaalde termijn gegeven moeten worden. Gelukkig kun je de tijd wel vertragen, versnellen of pauzeren, zodat zulke drukte nooit echt een probleem is.
Een ander tijdsaspect waar je rekening mee moet houden is dat je leiders en wetenschappers een bepaalde levensduur hebben. Tijdens hun leven worden ze beter in hun vak maar ze gaan uiteindelijk dood. Heel tragisch, maar vooral ook iets waar je rekening mee moet houden in je beleid.
Eindeloos
Het is nagenoeg onmogelijk om alle aspecten van Stellaris in deze review te beschrijven. Er zijn zo veel mogelijkheden en zo veel onverwachte gevolgen dat geen een potje Stellaris hetzelfde is. Daarbij hebben de ontwikkelaars de eerste patches al aangekondigd, waarbij ze beloven de saaiere stukken in het middenspel te verbeteren. Uiteraard beoordelen we een game niet op beloften. In zijn huidige toestand is Stellaris al een fenomenale strategiegame waar je makkelijk honderd uur in kunt steken zonder dat het gaat vervelen. Dat is waarschijnlijk ook het grootste risico van deze game: dat je er urenlang in blijft hangen zonder dat je het door hebt en je je om vijf uur ’s ochtends realiseert dat je na ‘ok, nog vijf minuten’ opeens de zon ziet opkomen.
Stellaris is nu verkrijgbaar op pc, Mac en Linux via Steam.