Gothic 3 zat vol met bugs. Uitgever Jowood en ontwikkelaar Piranha Bytes gaven elkaar daarvan de schuld. Volgens Piranha Bytes zou Jowood de ontwikkelaar teveel tijdsdruk opleggen, waardoor men het spel niet goed had kunnen testen. Volgens Jowood was Piranha Bytes simpelweg niet in staat om een bugvrij spel af te leveren. Het resultaat: Jowood behield de rechten op de Gothic-reeks, Piranha Bytes op de achterliggende technologie. Intu en heeft Jowood ontwikkelaar Spellborn aan het werk gezet om Arcania: A Gothic Tale te maken. Piranha Bytes zelf heeft het werk er al op zetten en komt met Risen, een geheel nieuw avontuur dat desondanks veel overeenkomsten met Gothic vertoont. Ja, ook die overeenkomst: bugs.
Risen is in de eerste plaats voor de PC ontwikkeld. Dat merk je aan de interface, aan de besturing, aan de hele manier waarop het spel is opgebouwd, aan alles. Toch besloot de uitgever om ons de Xbox 360-versie ter review toe te sturen. Of dat heel verstandig was is de vraag, want de Xbox 360-versie lijkt toch de zwakste van de twee, met name doordat men er niet in geslaagd is sommige typische PC-eigenschappen goed naar de console over te zetten, maar ook omdat er grafisch een flinke stap terug is gedaan om het spel goed draaiend te krijgen op de Xbox 360.
Realistische RPG
Voor we Risen gaan afrekenen op de technische problemen, beginnen we het positieve. In de kern is Risen namelijk een zeer degelijke RPG met een boeiende spelwereld, intere ante personages en een slim karakterontwikkeling ysteem. Het begint nochtans simpel: je spoelt aan op het strand van een voor jouw onbekend eiland. Alle andere schipbreukelingen zijn dood, behalve één dame, waarmee je samen naar een nabijgelegen huis gaat. Daar ontmoet je Jan, die je kort samenvat hoe de zaken op het eiland ervoor staan.
Het eiland wordt beheerst door de inquisitie, die er is gevestigd nadat enkele magische tempels uit de grond omhoog zijn gekomen. De inquisitie houdt de bevolking nauwlettend in de gaten binnen de muren van Harbour Town, terwijl het zelf in een groot klooster geheimzinnige dingen bekokstooft. Daarnaast is er een groep rebellen die zich schuil houden in een moeras en die worden geleid door ene Don Esteban. Als speler krijg je gedurende het spel de keus om namens The Don of de inquisitie het raadsel van de rijzende tempels te ontrafelen.
Risen biedt veel vrijheid. De redelijk grote, maar vooral intere ante spelwereld is direct vrij toegankelijk. De vrijheid gaat zelfs zo ver dat bijna alle semi-belangrijke personages te doden zijn. Ook heb je al snel tientallen queesten tegelijk openstaan, waarbij het lang niet altijd duidelijk is wat nu de hoofd- en subquests zijn. In het begin word je nochtans redelijk rustig in de spelmechanieken geleid, al vergeet het spel enkele belangrijke functies van de interface toe te lichten. Door de vrijheid en de drang om steeds nieuwe dingen te ontdekken binnen de wereld van Risen, heeft het spel een bijzondere aantrekkingskracht.
Risen onderscheidt zich van de meeste RPG's door een geringere nadruk op je statistieken. Alles is op een vrij realistische manier in het spel gepast. Vijanden van een bepaald type, zijn bijvoorbeeld altijd even sterk. Je komt niet ineens een level-zoveel stekelvarken tegen die onmogelijk is te verslaan. Het verkrijgen van nieuwe vaardigheden gaat ook niet zomaar. Wanneer je in level stijgt ontvang je leerpunten, die je bij bepaalde mensen in de wereld kunt besteden aan uitleg over bepaalde facetten van het spel. Een realistische, zij het wat omslachtige manier, om je personage te upgraden.
Besturing
Het vechten gaat nog steeds op dezelfde houterige manier als in Gothic. Je slaat en verdedigt handmatig en moet ook zelf de aanvallen van vijanden ontwijken of pareren. Voor een RPG waarin het toch vooral om karakterontwikkeling draait, is dit een vrij directe benadering die naast verstandige keuzes met betrekking tot je outfit, ook behoorlijk wat behendigheid vergt.
Dit was op zich nog niet zo'n probleem geweest als het vechtsysteem goed zou werken, maar Risen kampt hier met enkele serieuze problemen. Het grootste probleem is dat de besturing vergt dat je rechterduim op twee plaatsen tegelijk is. Aanvallen doe je met de A-knop, zijwaarts en voorwaarts bewegen met de linker analoge stick en draaien met de rechter. Nu zijn sommige vijanden zo vervelend door tijdens het vechten ineens naast je te springen. Hierdoor moet je ineens, tijdens het hakken met de A-knop, in de richting van de vijand draaien. Maar dat kan niet snel genoeg, met als gevolg dat je enkele harde klappen inca eert. Want zo is Risen ook nog eens: zelfs wanneer je al aardig boven het niveau van de vijand zit, doen vijandige aanvallen behoorlijk veel pijn. Vooral wanneer je tegenover een meute springerige vijanden staat, voelt het vechten meer als stoeien met de besturing, dan als een leuke uitdaging.
De besturing is overduidelijk ontworpen met muis en toetsenbord in gedachte. Wanneer je draait met de muis en aanvalt met de linker muisknop, is er namelijk geen enkel probleem. Op de Xbox 360 worden echter onmogelijke dingen van je verwacht, waardoor de gevechten moeilijker zijn dan zou moeten. Gelukkig kun je altijd saven, waardoor je tot in den treuren het gevecht opnieuw kunt blijven proberen. Je bent immers sterk genoeg om de vijanden aan te kunnen, alleen laat de besturing je soms in de steek.
Maar ook zonder dat probleem, is het vechtsysteem van Risen een bijzonder houterige aangelegenheid. Animaties kunnen niet worden onderbroken, terwijl je vaak halverwege al door hebt dat je in de lucht staat te hakken. Ook kom je regelmatig klem te zitten, waardoor het onmogelijk is om de vijandige aanvallen nog te pareren. Telkens halverwege je slag of poging tot verdedigen word je alweer geraakt, waarna direct de au-ik-ben-geraakt-animatie wordt ingestart. Dit geldt overigens ook voor de vijanden: sommige eindbazen zijn te verslaan door ze in een hoekje te duwen en de A-knop ingedrukt te houden. Ze hebben geen schijn van kans, want voor ze iets kunnen doen hebben ze je volgende magere klapje te pakken. Het duurt even, maar dan gaan ze ook plat.De Xbox 360-versie van Risen is grafisch flink naar beneden geschroefd ten opzichte van de PC-versie. De resolutie van de textures is laag, bergen en grotten zijn erg hoekig, de zichtwijdte is beperkt en van echt mooie uitzichten is nauwelijks sprake omdat de dingen verderop wazig zijn gemaakt. De animaties zijn houterig tot het belachelijke toe, met name de springanimatie behoort tot de slechtste in jaren: de hoofdpersoon loopt tijdens zijn gigantische sprong als een malloot met zijn handen door de lucht te zwaaien.
De belichting is ook matig. Met name 's nachts is alles veel te donker en ook in grotten zie je geen hand voor ogen. Je kunt weliswaar een fakkel opsteken, maar die verlicht ongeveer de twee meter om je heen. Net dat deel waarop het zicht wordt ontnomen door, jawel, de fakkel. Nu is het wel zo dat er in de loop van oktober nog een patch komt die de graphics iets beter zou moeten maken, maar zover we gezien hebben is dat geen wereld van verschil. Mocht dat wel zo zijn, dan komen we daar te zijner tijd op terug.
Bugs
Ook zonder Jowood blijft Piranha Bytes niet vies van bugs. En fouten zitten er in Risen. Van esthetische dingen als clippingproblemen met de omgeving, ontbrekende textures en haperende dialogen, tot keiharde vastlopers. Sommige dingen lijken triviaal maar kunnen heel vervelend zijn. Zo is de situatie van een savegame niet precies gelijk aan toen je het spel opsloeg. Een vijand die je nog niet gezien had enkele meters verderop, kan na het laden ineens voor je voeten staan met een knuppel in de aanslag. Mooi lullig als hij je vervolgens in één mep doodslaat.
En dan zijn er nog de gameplaydingentjes die toch echt wel anders hadden gekund. Het bijvullen van je gezondheid is een hele klus wanneer je de efficiënte gezondheidsflesjes wilt bewaren voor in het heetst van de strijd. Zo zijn er tonnen met water waarmee je een paar punten health erbij kunt krijgen door even je gezicht erin te wa en. Doe je dat twintig keer, dan is je healthbalk weer vol, maar moet je wel twintig keer naar dezelfde suffe animatie kijken. Er is geen enkele denkbare reden waarom je gezondheid niet vol kan zijn nadat je één keer je gezicht wast, behalve dat men het spel een beetje op wil rekken om aan de 'tachtig uur gameplay' te komen.
Risen kent wel meer manieren waarop het spel kunstmatig wordt opgerekt. Sommige quests laten je wel erg veel van hot naar her lopen, waarbij het soms niet duidelijk is tegen wie je nog iets moet zeggen, voordat je de quest daadwerkelijk af kunt ronden. Ook is je questlog niet heel overzichtelijk en moet je ook nog eens de goede kaart selecteren om te zien waar je ongeveer heen moet. Die kaart is dan ook nog vrij onduidelijk. Daarnaast zijn de dialogen soms wel erg langdradig geschreven. Een wat betere stroomlijning van de spelervaring had Risen veel toegankelijker en leuker gemaakt.
Dus
Risen is zo'n spel dat je het liefst het voordeel van de twijfel geeft. Er is zo enorm veel energie en tijd in gestoken. In de dynamische spelwereld, de vele dialogen, de vaak intere ante quests, de vele kostbare spullen die je op je reis tegenkomt. Maar wederom is Piranha Bytes er niet in geslaagd de goede aspecten zonder technische gebreken en met een goede besturing te presenteren. De mensen die de moeite nemen te leren omgaan met de fouten van het spel, die niet vies zijn van wat vaker saven en laden, van een vrij onmogelijke en oneerlijke besturing en een triviale dood op zijn tijd, die staat een geweldig avontuur te wachten.
Als je kunt, ga dan het liefst voor de PC-versie. Die zal ongetwijfeld nog steeds een hele rits van de hier genoemde gebreken bevatten, maar wel minder. We hebben hem zelf niet kunnen uitproberen, maar de geluiden die op het internet rondgaan zijn alvast beter. En de PC-gamers weten inmiddels wel wat ze met een Piranha Bytes-game in huis halen.