Microsoft Train Simulator was in zijn tijd, 2001 alweer, een zeer succesvolle simulatiegame die zelfs nu nog een zeer levendige community kent. Al snel werd een vervolg op Train Simulator aangekondigd, maar deze werd vervolgens ook weer gecanceld. Kuju, de ontwikkelaar van het origineel, besloot vervolgens op eigen houtje verder te gaan en kwam onlangs met Rail Simulator op de markt. Wij kropen in de cabine om te zien of dit een waardig vervolg is op Train Simulator, of dat we toch beter kunnen wachten op Microsoft's echte vervolg, dat inmiddels toch opnieuw in ontwikkeling is. In Rail Simulator draait het om het simuleren van de besturing van een trein. Je kruipt dus op de stoel van de machinist en zet zelf te trein in beweging, waarbij de makers hebben geprobeerd alles zo waarheidsgetrouw mogelijk te maken. Het gaat hier dus om een compleet ander soort game dan bijvoorbeeld Sid Meier's Railroads! of Locomotion, waarin je spoor aanlegt en de goederenstroom moet coördineren. Rail Simulator pakt uit met een viertal trajecten, waarvan drie in Groot-Brittannië en eentje in Duitsland. Op elk van de trajecten staan vier of vijf scenario's tot je beschikking, maar je kunt er ook voor kiezen om gewoon wat vrij rond te tuffen over het traject in een trein naar keuze. Het spel bevat een redelijk aantal stoom, elektrische en dieseltreinen die elk hun geheel eigen manier van besturen kennen. Er zijn drie moeilijkheidsniveau's voor de besturing, oplopend van beginner tot expert, waarbij je steeds meer handelingen zelf zult moeten verrichten. Op het makkelijkste niveau hoef je praktisch alleen gas te geven en te remmen, op een hoger niveau moet je de richtingsschakelaar, regulateur en de verschillende remsystemen van je trein zelf activeren. Ook zul je zelf de deuren moeten openen, waarschuwingssignalen moeten bevestigen en in de gaten moeten houden dat je niet te hard rijdt. Anders treedt bij modernere treinen de noodremming in werking.  Het realisme in Rail Simulator is redelijk ook, maar zeker niet tot het extreme doorgevoerd. Met enige oefening en wat experimenteren zou het iedereen moeten lukken om zelfs in de expert-mode een trein over het traject te loodsen. Je zult wel goed op de borden moeten letten om tijdig van snelheid te veranderen en vooral met de stoomtrein kan het flink lastig zijn om tegen een steile bult op te klimmen. Wat ook vreemd is, is dat wissels soms verkeerd staan terwijl je wel een groen sein hebt. Normaal krijg je pas een groen sein als de wissel goed staat, nu zul je op je kaartje moeten kijken of je trein wel een vervolgtraject heeft om te zien of de wissel goed is ingesteld. Erg lastig. Wat wel weer praktisch is, is dat je de wissel met een druk op de knop goed kunt zetten. Heel realistisch is dat echter niet. Voor de besturing van Rail Simulator heb je de keus om gebruik te maken van het toetsenbord of de muis. Bij de muisbesturing druk je zelf op de knoppen in de cabine, maar dit werkt vrij onnauwkeurig. Ook moet je vaak heel tegenstrijdige bewegingen maken ten opzichte van de soort knop op hendel, waardoor het lastig is om ze snel in te drukken. De toetsenbordbesturing werkt een stuk fijner, maar heeft als nadeel dat je praktisch alle knoppen van je toetsenbord nodig hebt. Voor elke lullige handeling is weer een aparte knop gereserveerd. Simulatiefans zullen hier wellicht bij zweren, maar voor de mensen die wat meer op zoek zijn naar een realistische spelervaring, was een contextafhankelijke interface fijner geweest. Je krijgt in Rail Simulator namelijk nergens feedback over welke knoppen op een bepaald moment functioneel zijn en of er überhaupt wel iets gebeurt wanneer je een knop in drukt. Het rondrijden met de trein in Rail Simulator geeft best een machtig gevoel. Door het langzame optrekken en remmen krijg je echt het gevoel een gevaarte van vele duizenden kilo's in beweging te brengen. Het landschap erom heen is met veel oog voor detail ontworpen en kent prachtige dorpjes, uitgestrekte glooiende heuvels, kabbelende riviertjes, bossen, bruggen, bewegende autootjes, passagiers op de perrons en nog veel meer details om je aan te vergapen. Het gevoel dat je door een levende wereld rijdt, draagt zeker bij aan de spelervaring. Toch is het spel visueel zeker geen wondertje. De schaduwen zijn wat ruw, de bomen missen detail en de algehele belichting van het spel is aan de fletse kant. Het is zeker mooier dan Train Simulator, maar dat spel is ook alweer zes jaar oud. Maar zoals gezegd, het oog voor detail maskeert de verdere grafische gebreken ruimschoots. De cabine van de trein is overigens wel een lust voor het oog, elk hendeltje en elk labeltje is aanwezig en vaak ook functioneel. Iets wat af doet aan de beleving is het geluid. Dit is veel te zacht ten opzichte van de omgevingsgeluiden. Wanneer een trein vanuit de verte aan komt denderen, hoor je nauwelijks iets. Ook maakt eigenlijk alleen de motor echt herrie, de wagons maken minder geluid dan de vogeltjes in de bossen.

Wat wel jammer is, is dat Rail Simulator voor de beginners niet echt toegankelijk gemaakt is. De makers pochen wel op hun beginnersbesturing, die inderdaad niet al te ingewikkeld is, maar het spel ontbeert een tutorial die je wegwijs maakt met de belangrijke besturingselementen. Je kunt in het hoofdmenu één van de verschillende scenario's uitkiezen, waarbij ook niet duidelijk is welke makkelijk of moeilijk zijn, en that's it. Ook de flinterdunne handleiding van 15 pagina's in zwart-wit, biedt weinig uitkomst. Gelukkig wordt er nog een A4-tje bijgeleverd met de belangrijkste knoppen, maar bij een simulatiespel verwacht je een dik boek met veel toelichting over de verschillende treintypes, hun mogelijkheden en afwijkende eigenschappen. In de handleiding wordt niet eens genoemd welke treinen er in het spel aanwezig zijn, laat staan dat er verdere uitleg over wordt gegeven. Schandalig! Ook op andere punten mist Rail Simulator dat beetje extra afwerking. Wanneer je trein ontspoort of je op een andere manier Game Over bent krijg je een lelijke foutmelding en kun je terug naar het hoofdmenu. Vaak kun je niet eens goed bekijken hoe je trein van de rails af schiet omdat de error het halve beeld vult. Een snelle restart optie is er ook niet bij, je moet opnieuw in het hoofdmenu een scenario kiezen en de lange laadtijden opnieuw uitzitten. Ook de save-optie is zo primitief mogelijk. Je kunt in elk scenario maar één savegame bijhouden, die je later via het hoofdmenu weer kunt inladen. Speelt iemand anders hetzelfde scenario, dan zal jouw oude savegame gewoon overschreven worden.

Wat ook jammer is, is de summiere hoeveelheid scenario's en trajecten waar het spel standaard mee geleverd wordt. Vier trajecten met elk vier of vijf scenario's is geen vetpot. Een menu waarbij je heel snel je eigen scenario's kan maken, bijvoorbeeld door een aantal stations aan te geven waar je wil stoppen op het traject en waar je wil beginnen, is niet mogelijk. Er zijn wel behoorlijk wat gereedschappen aanwezig om je eigen scenario's en trajecten in te maken, maar deze vergen een behoorlijke tijdsinvestering. De makers beloven wel extra content op de officiële website beschikbaar te stellen (er zijn nu al wat nieuwe kleurtjes voor de treinen) en wie weet zal het spel op den duur een net zo levendige community krijgen als Microsoft Train Simulator, zodat er genoeg zelfgemaakte treinen, trajecten en scenario's beschikbaar komen.Een leuke toevoeging is trouwens wel dat je tijdens het rijden de World Editor kunt oproepen en dat je, zonder tussenkomst van een laadscherm, direct de wereld om je heen kunt aanpassen. Wat dan weer jammer is, is dat het niet mogelijk is om deze editor te verlaten zonder de boel op te slaan. Je zult dus eerst al je aanpassingen ongedaan moeten maken wanneer je de boel kapot gemaakt hebt, want anders wordt het bestaande scenario overgeschreven en heb je die gewoon kapot gemaakt. Enige remedie die je dan hebt is om het spel opnieuw te installeren of eigenhandig het scenario te herstellen. Het zou prettig zijn geweest als de bijgeleverde scenario's voor vandalisme beschermd werden en onder een andere naam opgeslagen konden worden.