Wat was er hier aan de hand? Riot Games ontwikkelt en exploiteert het computerspel League of Legends. In de online game besturen spelers ieder een virtueel personage, een champion. Doel van het spel is om als team de basis van het team van de tegenstanders te veroveren. Spelers kunnen een roulerend, beperkt aantal champions gratis spelen of een champion aanschaffen.
Het uiterlijk van een champion kan door de speler worden aangepast door middel van door Riot Games verkochte skins. Ter gelegenheid van het wereldkampioenschap voetbal in 2014 is door Riot Games een viertal aan voetbal gerelateerde skins geïntroduceerd. Voor de champion Lucian konden spelers de Striker-skin aanschaffen. Kort na de introductie hiervan verschenen berichten op spelersfora en sociale media dat de nieuwe skin erg leek op Davids. Namens Riot Games is in reactie daarop – onder het pseudoniem @RiotBaconhawk – het volgende bericht op Twitter geplaatst:
¹ Rechtbank Amsterdam 9 augustus 2017, ECLI:NL:RBAMS:2017:5415.
Hoe eerlijk ook van Riot Games, de Tweet bleek uiteindelijk niet erg slim te zijn. Davids zag hierin aanleiding om achter schadevergoeding aan te gaan. En omdat Riot Games niet zomaar wilde aftikken, moest voor het eerst in de geschiedenis een Nederlandse rechter gaan oordelen of een digitale gelijkenis ook onder het portretrecht valt.
Portretrecht
Even kort de achtergrond. Degene wiens portret is gebruikt in een uiting kan zich daar in principe tegen verzetten. Het begrip ’portret’ wordt breed uitgelegd. Een gedeelte van iemands gezicht is bijvoorbeeld al een portret. En ook lookalikes kunnen worden gezien als portret van een ander. Het gaat er om of iemand door de afbeelding herkenbaar is.
De geportretteerde die zich wil verzetten moet wel een redelijk belang hebben. Dat kan zijn een privacy of een commercieel belang. Vooral bekende personen kunnen een commercieel belang hebben dat zich tegen de openbaarmaking van hun portret verzet. Zij hebben een zogeheten ‘verzilverbare populariteit’. Dit betekent dat zij een vergoeding kunnen vragen voor het gebruik van hun portret door derden. Aan de andere kant van het spectrum is er het belang van de openbaarmaker, die zich doorgaans op de vrijheid van meningsuiting zal beroepen. De rechter zal uiteindelijk die belangen tegen elkaar moeten afwegen.
De besli ing
Volgens de Amsterdamse rechter is stap 1 snel gezet. Er is sprake van een portret. De onderliggende techniek speelt volgens de rechtbank geen rol. Meer specifiek, het gaat om het portret van Davids. Riot Games heeft immers zelf toegegeven dat zij het personage hebben geïnspireerd op Davids. Daarnaast vindt de rechter dat het publiek Davids kan herkennen in het personage. Bijvoorbeeld vanwege de combinatie van elementen die naar Davids verwijzen, zoals zijn dreadlocks, sportbril en zijn sportief postuur. De timing van de introductie van het personage is naar het oordeel van de rechter ook enigszins verdacht, namelijk rondom het WK-voetbal.
De tweede stap pakt ook uit in het voordeel van Davids. Zijn belangen wegen zwaarder dan die van Riot Games. Riot Games heeft namelijk een commercieel belang bij het gebruik van het portret en er is Davids nooit een financiële vergoeding aangeboden. Riot Games heeft dus onrechtmatig jegens Davids gehandeld. Over de hoogte van de vergoeding wordt nog verder geprocedeerd.
Duidelijke spelregels
Maar wat leren we uit deze zaak? Allereerst dat de wereld verandert. Technische ontwikkelingen zorgen ervoor dat een portret op verschillende manieren kan worden weergegeven. Een portret kan bijvoorbeeld worden weergegeven in een schilderij, video of foto. Daarnaast kan een portret dus ook worden weergegeven als een virtueel personage in een game.
Ondanks deze veranderingen blijven de spelregels hetzelfde. De Amsterdamse rechter legt het begrip portret ‘techniekonafhankelijk’ uit. Als de geportretteerde maar herkend wordt. En het gebruik van een portret is niet zomaar toegestaan, zeker niet als het om een commerciële uiting gaat. Dit commerciële belang is aanwezig bij het gebruik van een personage in een game. Riot Games zal dus moeten dokken, al kan de studio deze kosten wellicht besparen op hun marketing.
Deze gastcolumn is geschreven door Oskar Mulder, advocaat informatierecht bij bureau Brandeis te Amsterdam.