Shibuya vormt samen met tweeëntwintig andere stadsdelen de Japanse hoofdstad Tokio. Als het hart van de Japanse modeindustrie trekt Shibuya veel jongeren aan. Het welbekende kruispunt voor het station is een van de drukste oversteekpunten ter wereld, maar niet zonder reden: het begeleidt de pa ant naar gigantische warenhuisketens, zoals de Ichi Maru Kyuu (‘109’), Tokyu, Marui (‘101’) en Seibu. Het centrum van Shibuya wordt omringd door wijken die voornamelijk gefocust zijn op een bepaald publiek. Waar de wijk Harajuku de grenzen van de mode opzoekt, biedt Omotesando als Japanse gelijke van de P.C. Hooftstraat haar bezoekers grote Westerse merken, zoals Louis Vuitton en Gucci.
Mainstreambonus
Het belang van de laatste modetrends en het volgen daarvan is een fundamenteel spelmechaniek in The World Ends With You, waarin Shibuya het strijdtoneel vormt. Hoofdpersonage Neku en zijn partners dienen nauwlettend de populariteit van modemerken in elk district in de gaten te houden, zodat zij hierop kunnen inspelen om te profiteren van bonu en. Ook kunnen zij zelf de trendsetters zijn door herhaaldelijk te vechten in een minder populair kledingmerk.
Neku, net als menig speler van The Worlds Ends With You, is onbekend met het bronzen standbeeld voor de ‘Hachiko Exit’ van het station in Shibuya. Shiki, zijn eerste partner, vraagt dan ook niet voor niets verbaasd hoe Neku in Japan kan wonen zonder Hachiko te kennen. Het beeld is namelijk de belangrijkste trefplek in Shibuya, zowel in The World Ends With You (waar Neku en Shiki elkaar ontmoeten) als in het echte leven. Het beeld was echter niet bedoeld als trefplek, maar als monument voor een meeslepend verhaal uit het vooroorlogse Japan.
Trouw
Het beeld staat daar sinds 1932 ter nagedachtenis van de Akita-hond Hachiko en zijn onmenselijke loyaliteit voor zijn baasje, profe or Ueno. Deze pakte elke dag de trein naar de Universiteit van Tokio, waarna Hachiko hem opwachtte bij de uitgang van het station in Shibuya. In 1925, een jaar nadat hij Hachiko in huis nam, overleed de profe or aan een hersenbloeding terwijl hij van huis was. Hoewel zijn baasje nooit meer thuis zou komen, bleef Hachiko dagelijks het station bezoeken en werd aldaar gevoerd door pa anten. Dit ritueel kwam na tien jaar ten einde, toen Hachiko dood gevonden werd in de straten van Shibuya.
Gezien de populariteit van Hachiko in Japan is het opvallend dat de Akita geen onderdeel uitmaakt van het dierencircus in Tokyo Jungle. Ook het beeld van Hachiko, in geografisch opzicht direct naast het startpunt in de Surival-modus, is door de fixed camera niet te bezichtigen. In plaats daarvan vertolkt het bronzen gedenkteken de rol van achtergrond in de Story-modus.
Tu en fictie en werkelijkheid
Om nu meteen vraagtekens te zetten bij de geloofwaardigheid van de representatie van Tokyo Jungle’s Shibuya is wat voorbarig. Het postapocalyptisch restant komt namelijk grotendeels overeen met het echte stadsdeel, inclusief verwijzingen en allusies naar bekende locaties. Zo refereert de metalen constructie links van het kruispunt naar de entree van de eerdergenoemde ‘109’ en komt het kleurenpatroon van de Jungle 24-winkel in Dogenzaka overeen met die van de Lawson kombini (‘convenience store’), die zich overigens ook daadwerkelijk in die straat bevindt.
Als oud-student aan een school in Shibuya ten tijde van een hittegolf herinner ik mij echter maar al te goed de dagelijkse klim vanaf het station tot bovenop de Dogenzaka, dat letterlijk ‘de heuvel van het mysterieuze pad’ betekent. Gelukkig voor de dieren in Tokyo Jungle is de Dogenzaka helemaal afgevlakt, zodat zij wèl Stamina overhouden om smakelijk te lunchen. Een sensationele locatie als Shibuya Woods, het resultaat van talloze aardverschuivingen, is vanzelfsprekend grotendeels fictief.
Gedateerd in HD
Shibuya vormt ook het oefenterrein en de thuisregio van de skaters in Jet Set Radio, dat twaalf jaar na de oorspronkelijke release op de Dreamcast een tweede leven krijgt in HD. Pas in Jet Set Radio Future, dat in 2002 voor de Xbox verscheen, wordt gebruik gemaakt van de oorspronkelijke namen om gebieden aan te geven, maar de gelijkeni en met Shibuya zijn in de Dreamcast-versie al overduidelijk.
Toen ik Jet Set Radio-componist Hideki Naganuma vroeg in hoeverre ’Jet Set Radio’s ‘Shibuya-cho’ geïnspireerd was door het echte stadsdeel, antwoordde hij dat “het echte Shibuya in Tokyo model heeft gestaan voor Jet Set Radio’s Shibuya, dus het is grotendeels identiek De ‘Bus Terminal’ is compleet hetzelfde.” Twaalf jaar na dato heeft de terminal de nodige veranderingen ondergaan, maar zelfs nu zouden de GG’s er fanatiek kunnen grinden.
Stokjes, samoerais en Shibuya
Het is enerzijds weinig verra end dat het stadsdeel Shibuya zo waarheidsgetrouw in Japanse games opduikt. Voor veel medewerkers van Japanse ontwikkelstudio’s, in groten getale gevestigd in Tokio, is het een kwestie van het digitale herproduceren van een dagelijk forenstraject. Zoals te zien in de Making Of-documentaire van Shin Megami Tensei: Lucifer’s Call, dat zich eveneens in een postapocalyptisch Tokio afspeelt, levert een wandeling door de populaire stadsdelen voldoende inspiratie op.
Anderzijds is het opvallend, bijna jammer zelfs, dat het steeds opnieuw Shibuya is dat de rol van setting vertolkt in deze games. Ter vergelijking krijgt het stadsdeel Taitô, thuisbasis van onder meer de gamewalhalla Akihabara en de traditionele trekpleister Asakusa, zelden een plekje binnen games. Mi chien dat Japanse gameontwikkelaars op deze manier ons Westerse beeld probeert te beïnvloeden, alsof ze proberen te zeggen dat Japan zoveel meer is dan schrijnen, tempels en - vooruit - vis en rijst verpakt in zeewier.
Dit artikel is geschreven door Guan van Zoggel, afgestudeerd Japanoloog. Hij heeft een half jaar in Japan gewoond en heeft een fascinatie voor alles uit het land uit de rijzende zon.