Ooit moest de serie een grote franchise worden, inclusief actiepoppetjes en lunchtrommeltjes, maar daar is uiteindelijk bar weinig van terecht gekomen. De grote boosdoener is waarschijnlijk het grote geschuif binnen de ontwikkelstudio’s. MicroProse werd in 1998 overgenomen door Hasbro Interactive, en op dat moment werden er in binnen hun studio's twee X-COM's ontwikkeld: Genesis en Alliance. Een jaar later gooide Hasbro enkele oude MicroProse-studio’s dicht, en daar begon de ellende. In 2001 nam Infrogames Entertainment Hasbro weer over.
Volgen jullie het nog? Nee? De X-COM-ontwikkelaars waarschijnlijk ook niet meer. Al die tijd werden hun games van studio naar studio gesleept, tot ze uiteindelijk stilletjes werden geannuleerd. Het gekke is nog wel dat het niet zomaar wat middelmatige pogingen waren van de (overgenomen) MicroProse-studio’s, maar echte toptitels waar reikhalzend naar werd uitgekeken. Helaas hebben de aliens die veel in hun mars leken te hebben, de aarde nooit weten te bereiken.
X-COM: Genesis
De eerste X-COM die geslachtofferd werd was Genesis, een game die weer enigszins terug wilde gaan naar de roots van de serie. Het project werd ontwikkeld in de originele studio's van MicroProse in North Carolina, ook toen het bedrijf werd overgenomen door Hasbro. Ongeveer een jaar later werden alle ex-Microprose-studio's echter gesloten en viel het doek voor Genesis.
Na Interceptor, een vreemde combinatie van een flight sim en het managen van ruimtestations, wilde de studio weer terug naar de vertrouwde strategische basis. Vooral het rondlopen met een team en de angstaanjagende sfeer van het origineel werden gemist.
Er werd wel een grote verandering doorgevoerd: Genesis zou niet meer turn-based zijn, maar real-time. Spelers zouden dus niet op hun gemak hun basis kunnen bouwen of hun troepen kunnen aansturen, maar moesten snel en tactisch denken om de aliens te verslaan. Een grote verandering waar de makers zelf ook niet helemaal zeker over waren. Het real-time aspect was nog niet zeker: als tijdens de ontwikkeling zou blijken dat het niet zou werken, zou het er gewoon nog worden uitgesloopt.
Mi chien is die onzekerheid wel de reden dat de game niet meer werd opgepikt nadat de studio door Hasbro werd gesloten. We hebben nooit heel veel van Genesis gezien. Alleen de grafisch flink verbeterde versie van de aarde met wolken en sterren staat ons nog echt bij.
X-COM: Alliance
Een game die het een stukje langer heeft volgehouden voordat het werd geannuleerd, was Alliance. Volgens de ontwikkelaars (eerst MicroProse en uiteindelijk Infrogames) was het spel al voor meer dan 60 procent af. Oorspronkelijk stond de titel gepland voor een release in 1999, maar hij werd meerdere keren uitgesteld totdat hij in 2002 uiteindelijk definitief werd geannuleerd. In tegenstelling tot Genesis, zou Alliance juist weer een heel andere kant op gaan met de serie: een first-person shooter.
Een complete squad valt door een wormhole en bevindt zich ineens zestig lichtjaren van de aarde. Daar vinden ze hun oude vijand, de aliens, in een gevecht met een heel ander ras: de Ascidians. Omdat ze zich zo goed kunnen identificeren met dit nieuw ontdekte ras – de mensheid zat eerder in dezelfde situatie – besluiten ze zich aan te sluiten bij de Ascidians en hun oude vijand weer aan te pakken. Inderdaad, een ‘alliantie’.
De speler mag aan de slag als de aanvoerder van dit team en voor het eerst zouden we de wereld van X-COM kunnen beleven door de ogen van een trooper. Maar de game was veel meer dan een simpele shooter: het managen van je squad was nog steeds aanwezig. Dat werd een stuk lastiger gemaakt omdat teamleden echte emoties vertoonden. Zo waren sommigen bang in het donker en werden ze verdrietig als een collega het loodje legde. Ook moest je er voor zorgen dat je niet per ongeluk een wetenschapper in de frontlinie neerzette, want dan was je hem zeker kwijt.
Ondertu en liep je zelf rond met je squad in de vreemde wereld van de aliens. Vuurgevechten waren aan de orde van de dag, maar je moest ook je teamleden strategisch opstellen. Daarnaast bevatte de game puzzels en RPG-elementen, waardoor je squad steeds beter werd en nieuwe vaardigheden leerde.
X-COM: Alliance scoorde goed in de vele previews. Op de E3’s van 1998 tot en met 2000 sleepte de game meerdere prijzen in de wacht. PC Gamer noemde het zelfs een serieuze kanshebber voor Game of the Year van het jaar 2000. Op zijn nu nog filmpjes te vinden van een ruwe versie van de game. Die beloven een donker spel, met vreemde gangen in de basis van de aliens. Intere ant is de optie om via kleine monitoren bovenin het scherm te zien waar je teamgenoten zich bevinden of wat zij op dat moment zien.
Een triest einde
Het is jammer dat deze game nooit is uitgekomen, vooral omdat hij al zo ver af was en iedereen die ermee had gespeeld, zeer positief was. Het spel is langs meerdere studio’s gegaan. Het begon in 1995 in de Engelse studio's van MicroProse en ging in 1999 naar North Carolina (waar inderdaad Genesis op hetzelfde moment ook werd ontwikkeld). Na de sluiting daarvan verhuisde het project naar de Hunt Valley studio van MicroProse, maar daar kwam het al gauw op een dood spoor terecht omdat die studio ook aan het slecht ontvangen X-COM: Enforcer moest werken.
Het zou goed kunnen dat die X-COM-game, een middelmatige third-person shooter, de reden is dat Infrogames Alliance uiteindelijk annuleerde, een jaar nadat het Hasbro overnam. In 2002 is het project uiteindelijk roemloos stopgezet zonder een officiële mededeling. Een triest einde voor een game waar door velen naar werd uitgekeken.
Gelukkig zijn er na al die jaren weer nieuwe games aangekondigd in deze kla ieke serie. We kunnen hopelijk deze wereld toch van dichtbij meemaken in de shooter XCOM (inderdaad, het streepje is vervallen). Alhoewel we ook voor deze game ons hart vasthouden, aangezien die al meerdere malen is vertraagd. Deze week kunnen we in ieder geval weer terug naar de roots met XCOM: Enemy Unknown, dat weer helemaal turn-based en strategisch is, maar dan wat gemoderniseerd. We zijn in ieder geval blij dat de naam XCOM na de dramatisch verlopen ontwikkeling van de twee verloren games, niet is vergeten.