De hype voor een nieuwe franchise was niet vaak zo groot als bij Assassin’s Creed. Ubisoft had goud in handen voordat het eerste exemplaar van de game over de toonbank vloog. Lang voor de release in november 2007 hadden journaille en gamers al een plak in hun game-van-het-jaar-lijstjes gereserveerd. Het product had alles: actie, stealth, een historisch correcte open wereld, parkour/platformgameplay in 3D, mysterie (wat deden die scifi-elementen daar ten tijde van de Derde Kruistocht?), en in Jade Raymond de meest aantrekkelijke ambassadrice in de hele industrie.

Uitgever en ontwikkelaar Ubisoft streed op dat moment vooral op drie Tom Clancy-fronten, met Splinter Cell: Double Agent, Ghost Recon: Advanced Warfighter en Rainbow Six: Vegas. De laatste twee waren toffe reboots die twee hardcore series naar een groter publiek wisten te brengen. Ubisoft wist nog niet helemaal wat het met de Far Cry-ip van CryTek moest; aan de andere kant plukte het bedrijf de casual Raving Rabbids helemaal kaal.

En toen kwam dus Assassin’s Creed. De game deed drie dingen goed: parkour, historie en visuele pracht. Rennen, springen en slingeren over de daken van Jeruzalem, Akko en Damascus was nieuw en, belangrijker, het werkte. De drukbevolkte steden waren decor voor vloeiende platformgameplay, terwijl wolkendekens een schaduwspel over personages en hun omgeving wierpen. Ubisoft Montreal vergat er alleen een game omheen te bouwen.

Het basisconcept viel na drie zorgvuldig geplande moorden in ongenadige herhaling. Bij de vierde keer afluisteren vanaf een bankje en ouderwets zakkenrollen voor het vergaren van info over je doelwit, de vierde keer je hidden blade in het doelwit zijn keel prikken, en de vierde keer uit de chaos weten te ontsnappen, sloeg de verveling toe. Pas bij Assassin’s Creed 2 (release in 2009) kreeg de ip zijn charmante protagonist, een verhaal dat motiveerde om verder te spelen en genoeg variatie om die motivatie niet in de weg te zitten.

Kijk nu naar de reeks en je ziet twee kanten: de serie is geëvolueerd maar tegelijkertijd is de basis altijd intact gebleven. Dat laatste is gemakkelijk te testen. Start Assassin’s Creed nu op en je voelt je als vis in het heilige water. Dat wijst op een gebrek aan vernieuwing, óf de kracht van het originele concept.

De waarheid zal ergens in het midden liggen. Assassin’s Creed bood en biedt een drie-eenheid van parkour, combat en stealth, alle elementen in light-vorm. Zo moet de serie zijn meerdere erkennen in respectievelijk Mirror’s Edge, God of War en Splinter Cell. Dat is niet erg. De drie elementen samen vormen een toegankelijke gameplay-cocktail met een aantrekkingskracht voor gamers van alle soorten en maten. Aan die succesformule tornen is tornen aan het Assassin’s Creed-DNA en daarmee wellicht het succes van Ubisoft’s meest succesvolle franchise.

Activision heeft Call of Duty, Electronic Arts zijn sportgames. Ubisofts jaarlijke fix is Assassin’s Creed; een terugkerende game die met minimale vernieuwingen maximaal bereik bewerkstelligt. De mogelijkheid tot het schakelen tussen historische settings is een godsgeschenk voor zo’n grote reeks: elk jaar is het weer afwachten welke periode Ubisoft uitkiest als achtergrond voor het sluipmoorden, en elk jaar voelt daardoor frisser dan een Fifa of zoveelste Call of Duty. 

Maar het succes van de eerste Assassin’s Creed reikt verder dan de eigen naam. De game legde de basis voor de Ubisoft-formule voor openwereldgames waarin je een hoog punt beklimt om nieuwe stukken map en mapvulling vrij te spelen. Ubi bouwde Far Cry zo om tot AAA-blockbusterfranchise en probeerde het Assassin’s Creed-concept van top tot teen te emuleren met het even gehypete als tegenvallende Watch Dogs.

Zo maakte Assassin’s Creed Ubisoft herkenbaar. Je weet inmiddels wat je mag verwachten van een Ubi-game, of dat nu positief of negatief is. De Assassin’s Creed-moeheid begint inmiddels toe te slaan en het fiasco van de Unity-release vorig jaar echoot nu nog na, terwijl ook de Far Cry-reeks inmiddels wat kritischer bekeken wordt na de herhalingsoefening die deel 4 was. Gelukkig zet Ubisoft weer in op de erfenis van wijlen Tom Clancy, met The Division en reanimaties van Ghost Recon en Rainbow Six, om het portfolio op te frissen. Wat er ook gebeurt met Syndicate en de reeks in het algemeen, wij hebben er een aantal topgames aan overgehouden en Ubisoft een succesperiode als nooit tevoren. En dat allemaal dankzij Assassin’s Creed 1.

In Reload houdt Gamer.nl elke zondag games van toen tegen het licht van nu. Assassin’s Creed verscheen in 2007 voor PlayStation 3 en Xbox 360. In 2008 verscheen Assassin’s Creed voor pc.