Hoe haal je met je beeldinstellingen het beste uit je (4K) tv?

Reactietijd vs. input lag

Voordat we beginnen met het aanpassen van instellingen moet er iets opgehelderd worden. Een van de meest gemaakte fouten bij zowel consumenten als reviewers is het verkeerd gebruiken van de termen reactietijd (response time) en input lag. De eerste van de twee termen kun je bijna altijd vinden in de specificaties van een tv, maar het getalletje dat er achter staat vertelt maar een heel klein deel van het hele verhaal.

De reactietijd slaat enkel op de snelheid van de pixels zelf: hoe snel de pixel van kleur (of helderheid) kan veranderen. Om het voor de consument nog vervelender te maken heeft elke fabrikant zijn eigen methode om dit te testen. De één test de tijd tussen twee verschillende grijs waardes (G2G/GTG), de ander meet de transitietijd van zwart naar wit (B2W/BTW). Dit zorgt er voor dat het niet altijd mogelijk is om deze specificaties onderling te vergelijken. De snelste pixels met een reactietijd van 0.5 ms vind je in high-end gaming monitoren, terwijl tv’s vaak tussen de 5 en 30 ms blijven hangen. Een hoge reactietijd zal niet veel effect hebben op je prestaties in games waar je snel moet reageren, maar maakt snel bewegende beelden wel wazig.

De input lag daarentegen is de totale tijd tussen het moment dat een signaal binnenkomt in de tv en het moment dat het plaatje op het scherm verschijnt en is dus uitermate belangrijk voor snelle games. In extreme gevallen kan deze totale tijd oplopen tot 250 ms terwijl het ook zo laag kan zijn als 1 ms. De vertraging wordt met name veroorzaakt door alle beeldbewerkingen die je tv uitvoert voordat het signaal wordt doorgegeven aan de pixels. Voor gamers is het dus belangrijk om zo veel mogelijk van deze beeldbewerkingen uit te schakelen zonder de beeldkwaliteit te verpesten.

Tv presets

Om ons het leven makkelijk te maken hebben bijna alle fabrikanten een rijtje presets voor ons klaargezet. Deze presets staan meestal in een makkelijk te vinden menu en geven je opties als Standard, Movie, Sport, Dynamic en Game-mode. Waar deze presets voor bedoeld zijn spreekt voor zich, maar wat ze precies doen is niet altijd even duidelijk en verschilt per tv.

Voor normaal tv-kijken is de standaard preset vrijwel altijd de beste keus. Deze preset heeft instellingen die geoptimaliseerd zijn voor dat specifieke paneel: een hoog contrast, redelijk natuurgetrouwe kleuren, goede ruisonderdrukking (vooral voor analoge signalen) en gemiddelde motion blur-verlaging.

De preset voor films is in bijna alle gevallen alleen verstandig in een hele donkere kamer. Dynamisch contrast wordt dan in mindere mate toegepast om clouding (lichte vlekken) te voorkomen en de helderheid wordt wat teruggeschroeft. Daarnaast wordt er heel weinig veranderd aan de kleuren om de weergave van het beeldmateriaal zo veel mogelijk weer te geven zoals de regisseur het had bedoeld. Wel zie je vaak dat er gebruik wordt gemaakt van ruisonderdrukking om beeldmateriaal van analoge signalen er zo mooi mogelijk uit te laten zien.

De sport en dynamic presets doen ongeveer het zelfde: kleuren worden opgepompt om alles zo veel mogelijk op te laten vallen, de helderheid gaat op maximaal en motion blur reductie wordt ingeschakeld om snelle beelden zo vloeiend mogelijk te laten lijken. Deze presets worden daarom meestal gebruikt in winkels, omdat het op het eerste gezicht het mooiste beeld geeft. Erg natuurgetrouw is het helaas vaak niet. Voor het kijken van balsporten zoals voetbal kan het ook nuttig zijn om de bal beter zichtbaar te maken.

De game modus doet precies het tegenovergestelde van alle voorgaande presets: (bijna) alle beeldbewerkingen gaan uit. Dit heeft als effect dat de tv niet veel tijd hoeft te besteden aan het uitrekenen van alle kleuren en de beelden dus zo snel mogelijk op het scherm verschijnen. Bij een goede game modus kan de input lag van een tv teruggeschroefd worden naar 20 ms, maar helaas blijft het vaak steken op 40+ ms. Mocht deze preset niet in het lijstje staan, zoek dan even verder in het settings menu, want soms staat de game modus verstopt in een submenu.

Handmatig een tv optimaliseren voor games

Omdat er vaak nog wat beeldbewerking ingeschakeld blijft bij een game modus, kan het soms een goed idee zijn om zelf alle verschillende instellingen langs te gaan. Daarbij kun je jezelf wat voordelen geven door te spelen met de (RGB) kleuren en vibrantie om bepaalde dingen meer op te laten vallen.

Ruisonderdrukking

Zoals gezegd is het voor snelle games belangrijk om vertragende beeldbewerkingen uit te schakelen. Eén van deze vertragende beeldbewerkingen is de ruisonderdrukking. Hierbij worden vaak meerdere frames met elkaar vergeleken om zo de ruis te onderdrukken, wat eigenlijk betekent dat er een soort wachtrij van frames wordt opgeslagen in de tv. Bij een 30fps input duurt elke frame 33 ms, dus als er drie frames worden gebruikt voor de ruisonderdrukking dan is er een wachtrij van maarliefst 100 ms! Gezien alle moderne consoles en pc’s gebruik maken van digitale signalen kan deze techniek helemaal uitgeschakeld worden.

Motion blur reductie/overdrive

Motion blur reductie (of overdrive) verlaagt bij een juiste implementatie de reactietijd van de pixels en daarmee ook de motion blur. Dat klinkt dus als een goed idee voor snelle games, maar dat is niet altijd het geval. In de meeste gevallen moet er vrij veel aan het beeldmateriaal gerekend worden waardoor de totale input lag juist omhoog gaat. Probeer de tv dus eerst even uit zonder deze techniek. Mocht er echt te veel blur zijn dan kun je die instelling altijd nog (op een laag pitje) inschakelen.

Local dimming

In moderne LED tv’s is de backlight opgedeeld in verschillende segmenten waardoor het contrast drastisch verbeterd kan worden. Hoewel dit de beeldkwaliteit kan bevorderen, kost ook dit weer rekentijd. Voor snelle games is het dus verstandig om dit helemaal uit te zetten, hoewel het effect op de input lag niet zo dramatisch is dat games onspeelbaar worden. Gebruik het dus gerust in horror games of andere games waar de graphics een grote rol spelen voor de totale ervaring.

Sharpness

Dit is eigenlijk nog een setting uit het CRT-tijdperk en heeft vooral effect op de weergave van scherpe randjes. Voor zowel de beeldkwaliteit als snelheid kun je deze setting het beste zo laag mogelijk zetten.

RGB kleuren en digital vibrance

Het aanpassen van de kleuren heeft nagenoeg geen effect op de input lag en kan dus naar smaak gewijzigd worden. Voor een natuurgetrouw beeld wil je het liefst de drie kleuren gelijkmatig instellen, maar andere kleurinstellingen kunnen wel voordelen bieden in games. Is de omgeving in de game bijvoorbeeld voornamelijk groen en je doel juist blauw? Schroef dan het groen wat terug en geef blauw een boost om je doel meer op te laten vallen.

De digital vibrance speelt ook met de kleuren, maar is een meer alround oplossing voor beter zicht in games. Digital vibrance geeft een boost aan de wat minder harde kleuren in een game waardoor deze meer opvallen. Blauw wordt dus bijvoorbeeld nog blauwer en groen wordt nog groener, waardoor je die kleuren beter van elkaar kunt onderscheiden.

Algemene tips:

Trap niet in de 9000Hz tv’s

Een hoop merken adverteren met zogenaamd zeer hoge refreshrates van hun tv’s, maar boven de 100Hz is het niet wat je denkt dat het is. In plaats van het daadwerkelijk updaten van de pixels met meer dan 100Hz, wordt er gebruik gemaakt van backlight strobing. Dit betekent dat de backlight niet continue brandt, maar met een bepaalde frequentie flikkert. Deze flikkering zie je niet met het blote oog, maar zou wel de motion blur moeten verlagen. Dit betekent dus niet dat de tv meer dan 100 fps weer kan geven en geeft dus ook niet hetzelfde effect als 240Hz pc monitoren. Het kan absoluut geen kwaad om een dergelijke tv aan te schaffen, maar verwacht geen bijzondere prestaties in games.

Groter betekent meestal ook trager

Een grote tv is natuurlijk enorm indrukwekkend en fantastisch voor het kijken van films, maar is naast duurder ook vaak trager. Zonder eerst een college te geven in elektrotechniek is het lastig om uit te leggen waarom, maar het komt er op neer dat er een vertraging zit in de stroomdraden die naar de pixels gaan. Hoe groter de tv, hoe langer de draadjes, en dus hoe meer vertraging. Om beeldvervorming te voorkomen worden er in grote tv’s verschillende technieken gebruikt om alle pixels tegelijk te laten schakelen, maar dit zorgt dus wel voor input lag.

Snel, sneller, snelst

Een hele snelle tv heeft (in game modus) een input lag van 20 ms, maar een goedkope pc monitor is vrijwel altijd sneller dan dat. Een high-end gaming monitor geeft je een nóg lagere input lag en kan ook nog eens een veel hogere framerate weergeven tot maarliefst 240Hz. Mocht je echt competitief willen gamen, gebruik dan dus altijd een pc monitor en dan het liefst eentje met een refresh rate van minimaal 120Hz. Interesseert beeldkwaliteit je helemaal niks en wil je niets liever dan de laagste input lag? Dan zit er niks anders op dan een oude CRT monitor van de zolder te vissen. Deze old-school monitoren hebben namelijk nagenoeg geen input lag en zijn voor de echte liefhebbers dus de beste keus.