Hoe beter gamers met zichzelf te confronteren dan ze voor de spiegel te zetten, vroeg ik me twee jaar geleden af in een nooit verschenen artikel voor Gamer.nl. Het was een lofzang op de remake van The Stanley Parable, ‘het meest treffende stukje gamekritiek sinds jaren’. Op 1 oktober van dit jaar was er opeens een spirituele opvolger genaamd The Beginner’s Guide. Ontwikkelaar Davey Wreden kondigde de game drie dagen van tevoren aan, het internet raakte in rep en roer en unanieme nieuwsgierigheid naar Wredens bedoelingen vielen The Beginner’s Guide ten deel.
Maker vs criticus
Consensus over die bedoelingen kwam er niet. The Beginner’s Guide leek ditmaal vooral Wreden zelf een spiegel voor te houden. De game is – aan het oppervlak – niets meer dan een portfolio van onuitgebrachte spellen van de hand van ene Coda, een met Wreden bevriende ontwikkelaar. In chronologische volgorde begeleidt de voice-over van Wreden ons door de steeds vreemdere, maar altijd bijzonder creatieve experimenten. Wreden plaatst de spelletjes in een narratief. We zien Coda steeds verder afdwalen in zijn waanzin, horen we, terwijl de ingesloten games juist telkens een stukje mooier worden door vooruitgang in de techniek der gameontwikkeling.
The Beginner’s Guide wordt alsmaar emotioneler en daarmee indrukwekkender. Op het eerste gezicht. Dit is de ondergang van een miskend artiest, of die nu fictief is of niet. Het maakt een case voor de gameontwikkelaar als auteur en het gamemedium als autonome kunstvorm. Op het eerste gezicht. The Beginner’s Guide eindigt in een ongelijke conversatie tu en de personages Wreden en Coda, waarin beiden gefrustreerd raken over elkaars beweegredenen. Wreden die met lede ogen Coda’s writer’s block aanschouwt, en Coda die protesteert tegen Wredens pogingen om zijn spellen te verspreiden gekoppeld aan conclusies over het geestelijk welzijn van Coda.
Verschillende recensenten en gamecritici kwamen met verschillende lezingen van The Beginner’s Guide. Het zou een reflectie op het onverwachte succes van Wredens eigen The Stanley Parable zijn. Het zou een emotionele brug slaan tu en maker en speler. Het zou inzicht geven in het maakproces van een game. Het zou op walgelijke wijze aandacht vragen voor de onafhankelijke gameontwikkelaar die zich onbegrepen voelt door zijn publiek (Slant snapte er duidelijk helemaal niks van). Ikzelf schreef elders dat het vooral een Barthesiaans staaltje kritiek op de critici betrof; niet een spiegel voor de gamers maar voor de gamejournaille.
Of niet
Wie er gelijk heeft maakt niet uit. Feit is dat er iets gebeurt wanneer Wreden een game maakt. Zowel The Beginner’s Guide als The Stanley Parable raken aan de kern van het medium, ze leggen fundamenten bloot door ze in gamevorm te bevragen. Is dat leuk? Ik vind van wel. Als je zo’n 25 jaar games speelt, is het verfri end om tu en alle entertainment ook de nodige zelfreflectie te ontdekken. Davey Wreden zoekt met zijn creaties de grenzen op van zijn vak en neemt spelers mee op die zoektocht.
Dat Wreden vol met toffe ideeën zit bewijst hij met The Beginner’s Guide wederom. Goed voorbeeld is het spelletje waarin je alleen achteruit mag lopen – de toekomst kunnen we niet zien, dus kunnen we toch alleen achter ons kijken? Toch hoop ik dat de boy wonder van de indie-scene zich eens waagt aan een traditionelere game. Wederom doe je weinig meer dan rondwandelen en af en toe op de interactieknop drukken. Dat trucje werkt, omdat zowel Wredens laatste als The Stanley Parable zich expliciet bewust zijn van die beperkingen: via Wredens eigen commentaar dan wel via dat van de wijsneuzerige voice-over van Parable. Games als The Last of Us en Metal Gear Solid bewijzen echter net zo kritisch en analytisch in de spiegel te durven kijken, maar dan via een blockbuster-ervaring die ook zonder zijn meta-bagage speelbaar is.
Mijn verzoek: wees de volgende keer een beetje meer Kojima, Davey. Je bent grappiger dan de legendarische Japanner, bewijst nu twee maal bovengemiddeld verstand te hebben van gamedesign; laat het nu ook maar eens zien aan een groot publiek. Of niet, wat jij wilt. Niemand zag The Beginner’s Guide aankomen, je deed je eigen ding en het resultaat noem ik nu mijn Game van het jaar 2015.
Gamer.nl gaf The Beginner’s Guide een 8
Koop de 'Gamer.nl favorieten van de redactie' ook op Bol.com.