Prince of Persia vindt zichzelf al 35 jaar opnieuw uit

Misschien zijn de voor die tijd indrukwekkend vloeiende animaties uit de oorspronkelijke Prince of Persia je wel met de paplepel ingegoten, of heb je warme herinneringen aan de terugspoelfunctie in The Sands of Time. Hoe dan ook zijn complete generaties opgegroeid én oud geworden met deze geprezen reeks. Het interessante daarbij is dat – in tegenstelling tot veel andere langlopende franchises, zoals The Legend of Zelda en Final Fantasy – er meerdere periodes zonder nieuwe delen de revue passeerden. Die stiltes werden meermaals doorbroken met een heruitvinding van de reeks. Het maakt van Prince of Persia een van de meest veelzijdige en verrassende gameseries die er bestaan. Je weet immers nooit zeker op welke wijze het volgende deel het wiel opnieuw uitvindt.

Jordan Mechner en de rotoscoop

De oorsprong van Prince of Persia laat zich helemaal terugleiden naar 1980, toen de broers Doug en Gary Carlson de Amerikaanse game-uitgever Brøderbund oprichtten, in eerste instantie om Dougs zelfgemaakte game Galactic Empire uit te brengen. De unieke naam van het bedrijf is ontstaan uit een combinatie van woorden uit meerdere talen, wat losjes ‘band of brothers’ moet voorstellen. In de jaren 80 gaf het bedrijf games in franchises als Lode Runner, Where in the World is Carmen Sandiego? en Choplifter uit.

In 1984 bracht Brøderbund ook de sidescroller Karateka op de markt, een indrukwekkend ogende karategame van Yale-student Jordan Mechner. Dankzij zijn liefde voor animatie hield hij er een unieke manier van game-ontwikkeling op na: hij gebruikte een zogeheten rotoscoop. Een rotoscoop filmt bewegingen van echte acteurs en projecteert de beelden frame voor frame op een tekentafel, waardoor deze uiterst precies overgetrokken kunnen worden. Deze techniek wordt al sinds begin vorige eeuw gebruikt bij het creëren van animatiefilms, maar Mechner was de eerste persoon die toepaste op een videogame.

Karateka was met een half miljoen verkochte exemplaren voor die tijd een groot succes, en logischerwijs kreeg Mechner groen licht om aan de slag te gaan met een volgend project. Hij verruilde het Verre Oosten uit Karateka voor een setting gebaseerd op het Midden-Oosten, in het bijzonder de sprookjesachtige wereld uit Duizend-en-een-nacht. Spelers moeten als de door de kwaadaardige vizier Jaffar in de kerkers geworpen prins van Perzië een labyrint vol met valstrikken en vijanden doorkruizen om de prinses te redden, terwijl een aflopende timer voor de nodige tijdsdruk zorgt.

Gevaarlijke valkuilen, soldaten met puntige zwaarden en verschillende toverdrankjes met zowel positieve als negatieve bijwerkingen maakten er een uiterst spannende ervaring van. Daarbij bleef het meest indrukwekkende aspect uit Mechners vorige game – de realistische animaties – intact. Zijn broer werd ingeschakeld om allerlei acrobatische bewegingen uit te voeren, die vervolgens op natuurgetrouwe wijze terug te zien waren in het in 1989 in de VS uitgekomen Prince of Persia. De animaties oogden zeker voor die tijd ongekend echt, waardoor je ondanks de geringe details het gevoel kreeg dat je mensen van vlees en bloed op het scherm zag bewegen. Het maakte elk zwaardgevecht en elke sprong over een afgrond niets minder dan zenuwslopend.

Succesverhalen en missers

Het Apple II-spel groeide mede dankzij deze unieke eigenschap uit tot een groot succes, en werd in de jaren daarna naar zo’n beetje elk bestaand gameplatform overgezet. Begin jaren 90 waren media met een Perzische setting sowieso in trek, niet in de laatste plaats dankzij Disneys animatiefilm Aladdin die in 1992 in de bioscopen draaide. Een jaar later werd Prince of Persia-vervolg The Shadow and the Flame dan ook uitgebracht. Mechner had via zijn opleiding aan de filmschool net een geprezen documentaire geschoten, maar keerde terug naar Brøderbund om een team dat aan het tweede deel werkte te overzien.

Hoewel Mechner het vervolg niet zelf programmeerde, had Prince of Persia 2 heeft gemeen met het origineel. Dezelfde gameplay en indrukwekkende animaties worden aangehouden, al ligt er een grotere nadruk op gevechten, met soms wel vier vijanden tegelijk op het scherm. Ondanks de geringe verschillen was ook het vervolg een kritisch en commercieel succes. Het spel eindigde zelfs met een cliffhanger, met als uitgangspunt dat er spoedig gewerkt zou worden aan een afsluiter van de trilogie, maar dat verliep zoals wel vaker volstrekt anders dan gepland.

Mechner richtte zijn aandacht namelijk op de minstens zo geprezen moordmysteriegame The Last Express, dat helaas commercieel geen zoden aan de dijk zette. In 1997 begon de game-industrie veel waarde te hechten aan 3D-graphics, en de ontwikkelaar verloor veel van de gemaakte investeringen in zijn ‘platte’ game. Hij zwoor game-ontwikkeling af, maar werd al snel weer door een dochteronderneming van Brøderbund verleid om aan een Prince of Persia in drie dimensies te werken. In plaats van de rotoscoop werd ditmaal gebruikgemaakt van het steeds populairdere motion capturing voor realistische animaties in 3D-omgevingen, maar verder moest Prince of Persia 3D dezelfde kernwaarden als de oorspronkelijke games aanhouden.

De ontwikkeling ging echter allesbehalve van een leien dakje. In 1998 nam een bedrijf genaamd The Learning Company Brøderbund over, wat voor de nodige ontslagen zorgde. Gelukkig spraken Mechners reputatie en eerder behaald succes voor zich en mocht de ontwikkeling doorgaan. Mechner zelf was echter niet te spreken over wat er onder zijn leiding gemaakt werd - zo zag hij de game als niets meer dan een inferieure Tomb Raider-kloon. Ondanks dat kwam Prince of Persia 3D in 1999 uit op pc en een jaar later op Sega’s Dreamcast. Bij een gebrek aan fatsoenlijke kwaliteitskeuring was de game helaas tot de nok toe gevuld met bugs en glitches, en de strakke besturing uit de eerste twee games was nergens te bekennen. Het spel werd een enorme flop, en The Learning Company werd overgenomen door Mattel, dat kort daarna het bedrijf uit elkaar trok om de IP’s van het bedrijf aan de hoogste bieder te verkopen.

De prins van Ubisoft

De Franse uitgever Ubisoft kreeg de rechten op de voorgaande games uit de Prince of Persia-reeks in handen, terwijl Mechner nog altijd de eigenaar van het IP zelf was. Het overgrote deel van het toen nog relatief kleine Ubisoft Montreal was druk in de weer met de ontwikkeling van een spionagegame die uiteindelijk Splinter Cell zou worden, maar Yannis Mallat, die eerder met zijn team een GBA-versie van Rayman afgeleverde, maakte daar geen onderdeel van uit en zocht naar een nieuw project. Hij zette zijn zinnen op Prince of Persia.

Mechner zag na de problemen rondom Prince of Persia 3D logischerwijs geen heil meer in de franchise, maar Mallat nodigde hem toch uit op het kantoor van Ubisoft Montreal om naar wat eerste motion capture-animaties te kijken van de prins die over muren heen rende. De beelden waren blijkbaar indrukwekkend genoeg voor Mechner om de licentie uit te lenen en als adviseur aangesteld te worden, en Mallat kreeg groen licht van het hoofdkantoor om de game te ontwikkelen. In de jaren daarna bleef Mechners rol binnen de ontwikkeling van het spel steeds maar groeien; zo schreef hij ook het verhaal en stuurde hij de stemacteurs aan, en werd hij uiteindelijk aangenomen als fulltime ontwerper.

In 2003 kwam Prince of Persia: The Sands of Time uit op PlayStation 2, Xbox, GameCube en pc. Met een compleet nieuw verhaal en een nieuwe prins wordt de game niet tegengehouden door keuzes uit het verleden of een nodeloos ingewikkeld verhaal. De acrobatische platformactie uit de oude games speelt wederom de hoofdrol, en werkt in tegenstelling tot Prince of Persia 3D wél naar behoren. Daarnaast bevatte het spel een compleet nieuw element dat van The Sands of Time een unieke ervaring maakte: de prins kan met een speciale dolk de tijd maximaal tien seconden terugspoelen. Dit gameplayelement wordt niet alleen gebruikt om vijanden te verslaan, maar ook om gemaakte fouten tijdens de soms duizelingwekkende platformsecties te corrigeren.

Het was precies waar zowel oude fans als nieuwkomers op zaten te wachten, want het spel ging miljoenen keren over de toonbank. Dankzij de strakke en originele gameplay en de romance tussen de sterk vertolkte hoofdpersonages als het kloppende hart van het spel, wordt The Sands of Time nog altijd als een ware klassieker gezien. Prince of Persia kreeg door zichzelf opnieuw uit te vinden een tweede leven.

Vervolgen, spin-offs en een film

Het hernieuwde succes van de franchise kon maar één ding betekenen: meer games. Hoewel Mechner er niet meer bij betrokken was, gingen Mallat en zijn team bij Ubisoft Montreal aan de slag met een vervolg. Zoals wel vaker gebeurde met gamepersonages in de jaren 00, kreeg de prins voor Warrior Within een edgy make-over. Het stoere uiterlijk paste in ieder geval goed bij het duistere verhaal, dat de prangende gevolgen van het tijdreizen uit The Sands of Time uit de doeken deed.

Veel critici en fans vonden de agressieve prins en opzwepende rockmuziek echter niet passen bij het tijdloze imago van de reeks. Ook Mechner, die van een afstand toekeek, was niet te spreken over de nieuwe sfeer. Aan Wired Magazine vertelde hij het volgende: “Ik ben geen fan van de artistieke richting en het geweld waardoor de game een leeftijdskeuring voor volwassenen heeft gekregen. Het verhaal, de personages, dialogen, acteerwerk en visuele stijl waren niet mijn smaak.”

Ondanks Mechners mening verkocht het vervolg wel goed, maar voor de afsluiter van de nieuwe trilogie, het in 2005 verschenen The Two Thrones, werden de stijlen van de vorige twee games gecombineerd; het eindresultaat voelde dan ook meer in balans. Minstens zo belangrijk was dat het een waardig slotstuk voor de nieuwe versie van de prins betrof.

In de tweede helft van de jaren 00 verschenen er diverse losstaande games in de Prince of Persia-serie. Zo kwam in 2010 The Forgotten Sands uit, dat zich tussen Warrior Within en The Two Thrones afspeelde en een vergelijkbaar concept aanhield. Het in 2008 verschenen Prince of Persia Classic is dan weer een remake van de allereerste Prince of Persia in de grafische stijl van de The Sands of Time-trilogie. In datzelfde jaar verscheen ook de koddige 2D-platformer The Fallen King voor Nintendo DS.

De meest opvallende game gedurende deze periode is echter het simpel benaamde Prince of Persia, een 3D-actie-adventure met cel-shaded graphics waarin de prins duizelingwekkende sprongen in een fantasievolle spelwereld maakt. Hoewel de game vooral dankzij diens grafische stijl hoge ogen gooide, werd het gebrek aan echte uitdaging veelvoudig bekritiseerd: de prins kon niet echt doodgaan – een schril contrast met de hoge moeilijkheidsgraad van de oorspronkelijke games.

Maar er gebeurde meer rondom Prince of Persia in de jaren 00. Zo werkte The Sands of Time-ontwikkelaar Ubisoft Montreal aan een spin-off rondom de reeks die zich in een gigantische, open spelwereld afspeelde. De acrobatische klim- en klautermanoeuvres van de voorgaande delen bleven intact, maar een realistischere, open setting en een focus op sluipmoorden vulden het geheel aan. Klinkt bekend in de oren? Het spel verschilde dusdanig van de Prince of Persia-reeks, dat het werd omgedoopt tot Assassin’s Creed.

Ook werd er een echte bioscoopfilm rondom de franchise gemaakt met niemand minder dan steracteur Jake Gyllenhaal in de hoofdrol. Hoewel de film is gebaseerd op The Sands of Time, zoals de subtitel duidelijk maakt, vertelt het toch een vrij uniek verhaal, en groeide het uit tot de gamefilm die de meeste omzet draaide tot Warcraft in 2016 uitkwam. Toch was dat niet genoeg om een complete filmfranchise van de grond te krijgen, en geplande vervolgen werden dan ook geannuleerd.

Een nieuwe prins

De franchise raakte voor de tweede maal in een diepe slaap, totdat Ubisoft een paar jaar geleden een remake van Prince of Persia: The Sands of Time aankondigde. Nadat de eerste beelden werden gehekeld door fans, verdween dat project echter naar de achtergrond – al zou het spel niet geannuleerd zijn. Toch is het allesbehalve stil rondom de reeks, want op 18 januari verschijnt Prince of Persia: The Lost Crown voor moderne consoles en pc. Ubisoft Montpellier – de studio achter de Rayman- en Beyond Good and Evil-games – is ditmaal het bedrijf dat de serie opnieuw moet uitvinden.

Want nieuwe elementen zijn er genoeg te vinden in The Lost Crown. Zo is het de prins die ditmaal is ontvoerd en gaan spelers op reddingstocht met de krijger Sargon. Na de vele driedimensionale uitstapjes keert The Lost Crown terug naar 2D – of 2.5D, om precies te zijn – en worden de acrobatische platformacties en gevechten gecombineerd met elementen uit het metroidvaniagenre, waardoor gebieden in de spelwereld met elkaar verbonden zijn en bol staan van de geheime routes.

We moeten nog even geduld hebben om erachter te komen of het de prins wederom is gelukt zichzelf succesvol opnieuw uit te vinden, maar het zou ons niets verbazen als The Lost Crown nieuw leven blaast in de franchise. Dat gaat hem immers al 35 jaar uitstekend af!