Dit was het belangrijkste gamenieuws van 2023

Gamenieuws is een essentieel onderdeel van het DNA van Gamer.nl – dat is altijd al zo geweest en zal altijd zo blijven. Nieuwsberichten beslaan immers het overgrote gedeelte van alle content die op deze website verschijnt. Dag in, dag uit proberen we jullie te informeren over alles wat er speelt, en dat doen we met de nodige passie voor het medium. Er gebeurt altijd wel wat in de game-industrie en een van de leukste aspecten van deze hobby is dan ook het op de voet volgen van de sector, van game-aankondigingen tot de perikelen achter de schermen.

2023 was zoals gezegd een veelbewogen jaar op het gebied van games. Er kwamen enorm veel kwalitatief hoogstaande gamereleases uit, waarmee het puur naar de hoeveelheid speelplezier die het ons heeft opgeleverd kijkend een van de beste jaren ooit is. Tegelijkertijd had deze industrie ook te kampen met duizelingwekkend veel ontslagrondes, waardoor duizenden mensen die jaar in, jaar uit hun ziel en zaligheid hebben gestoken in het creëren van die geweldige spellen onceremonieel de laan uit werden gestuurd. Kortom: het was een jaar van uitersten.

In dit overzicht behandelen we natuurlijk niet elke aankondiging en trailer die dit jaar naar buiten is gekomen – dan zou je waarschijnlijk een paar volle dagen moeten uittrekken om dit artikel te kunnen lezen  – maar kijken we naar de grootste gebeurtenissen en trends. Op die manier schetsen we een overkoepelend beeld van 2023 als gamejaar. Afijn, genoeg voorspel, daar gaan we dan!

Microsoft neemt Activision Blizzard over

Het had behoorlijk wat voeten in de aarde, maar het is Microsoft dit jaar toch gelukt om Activision Blizzard over te nemen. In 2022 kondigde het bedrijf achter Xbox aan de uitgever van Call of Duty, Diablo en World of Warcraft op te willen kopen voor een recordbedrag van 68,7 miljard dollar, maar dat bleek allesbehalve een koud kunstje. Waakhonden wereldwijd moesten de deal eerst nog doorlichten om er zeker van te zijn dat Microsoft geen monopoliepositie zou verkrijgen. En dat heeft Microsoft geweten, want diverse waakhonden – onder andere het Britse Competition and Marketing Authority en de Amerikaanse Federal Trade Commission – zagen de overname niet zitten.

Laatstgenoemde sleepte Microsoft zelfs voor de rechter, waardoor we gedurende het jaar allerlei sappige details over de gang van zaken binnen het bedrijf voorgeschoteld kregen. Zo lekte er informatie over een nieuwe versie van de Xbox Series X en een bijbehorende nieuwe controller uit en verkondigde Xbox-topman Phil Spencer doodleuk dat ze de strijd om het geld van de consument hadden verloren van Sony en Nintendo – al was dat vast enigszins gechargeerd om niet als het gigantische bedrijf dat Microsoft is over te komen. Uiteindelijk moest de FTC het onderspit delven in de rechtszaak en wist Microsoft andere instanties toch te overtuigen, waardoor de overname groen licht kreeg.

Activision Blizzard, en daarmee Call of Duty, Diablo, World of Warcraft, Tony Hawk’s Pro Skater, Crash Bandicoot, Candy Crush en vele andere franchises, zijn nu dus eigendom van Microsoft. De komende jaren gaan we daar waarschijnlijk nog relatief weinig van merken. Het bedrijf heeft immers allerlei deals met concurrenten gesloten die er voor zorgen dat Call of Duty en consorten nog op alle platforms blijven verschijnen. Maar dat we in 2024 Activision Blizzard-games op Game Pass kunnen verwelkomen is al bevestigd, en Microsofts positie binnen de game-industrie is met deze aankoop alleen maar significanter geworden, zo stellen we ook in dit uitgebreide achtergrondartikel over de overname. Het geld van elke verkochte game en in-game-transactie van Activision Blizzard King-games vliegt nu immers indirect in de zakken van Microsoft. Als we aan emoji’s deden op Gamer.nl, zou hier een gezichtje met dollartekens in z’n ogen staan.

Een constante stroom aan goede games

Het kan de meesten van jullie niet ontgaan zijn: dit jaar zijn er enorm veel goede games uitgekomen. Je hebt van die jaren – 1998 is er een van – dat alles perfect samen lijkt te komen en allerlei langverwachte projecten die in ontwikkeling waren eindelijk verschijnen. 2023 was zo’n jaar. Vervolgen op moderne klassiekers die de hooggespannen verwachtingen meer dan waarmaakten, zoals Zelda: Tears of the Kingdom, Spider-Man 2 en Alan Wake 2; sterke remakes van klassiekers als Resident Evil 4, Metroid Prime en Dead Space; Baldur’s Gate 3 die vriend en vijand verraste met zijn torenhoge kwaliteit; sterke indietitels als Sea of Stars, Pizza Tower en Cocoon: het is maar een kleine greep uit de kwaliteitstitels die we in 2023 voorgeschoteld kregen. En je bent vast nog niet aan alles toegekomen, dus speel in 2024 gerust verder!

Ontelbare ontslagrondes

De bovenstaande lofzang over de hoge kwaliteit in gamereleases staat in schril contrast met wat er zich achter de schermen afspeelde. Vele duizenden ontwikkelaars verloren hun baan. Een paar jaar geleden namen bedrijven nog massaal werknemers aan omdat dit financieel voordelig was, maar dit jaar was tijd voor de riem strakker trekken en al het overtollige vet wegsnijden. Dat studio’s uiteenzetten en krimpen is een bekend fenomeen, maar we hebben in geen ander jaar zóveel berichten over ontslagrondes moeten schrijven op Gamer.nl. En het lijkt er niet op dat dit binnenkort gaat stoppen, want overnames in deze industrie gaan niet zelden gepaard met herstructureringen.

Er vielen dit jaar (in veel gevallen aanzienlijke) ontslagen bij Bungie, CD Projekt Red, Microsoft, Sony, Epic Games, Unity, Bioware, Ubisoft, Crystal Dynamics, Telltale, Codemasters, Embracer… ach, misschien is het wel sneller om de bedrijven die ongeschonden bleven op te sommen. Complete studio’s werden gesloten – denk bijvoorbeeld aan Saints Row-ontwikkelaar Volition en Timesplitters-makers Free Radical Design – en topmensen zoals PlayStations Jim Ryan en Bethesda’s Pete Hines vonden het welletjes en namen de benen. Al weten we vrij zeker dat laatstgenoemde heren een zachtere landing maken dan de duizenden ontslagen werknemers, al is het maar dankzij hun gouden parachutes.

De situatie roept vragen op over de huidige werkwijze van de game-industrie – en vooral of dit ooit gaat veranderen. Want waarom zouden de uitgevers hun werknemers meer werkzekerheid geven als het zo ook van een leien dakje verloopt? De hoge scores waren er dit jaar niet minder om, en de verkoopcijfers vast ook niet. Het maakt de game-industrie een wereld van twee gezichten die elkaar maar met moeite kunnen aankijken, zo bleek ook tijdens The Game Awards in december. In een industrie gericht op eindeloos voorwaarts momentum is er nauwelijks ruimte voor broodnodige introspectie.

Daadwerkelijk goede gamefilms en -series

Films en series gebaseerd op games kunnen ook iets zijn om naar uit te kijken en van te genieten, in plaats om voor te vrezen. Met aan de voorhoede HBO’s vertolking van The Last of Us – dat een indrukwekkende 24 Emmy-nominaties op zak heeft – hebben onze geliefde gamefranchises ook mensen die normaliter niet zoveel met games hebben bereikt. Zo vond de Super Mario Bros.-animatiefilm ongekend succes, zoveel dat Nintendo later in het jaar meteen maar een live-action Zelda-verfilming aankondigde. Critici waren bepaald niet onverdeeld positief over de Mario-film, maar fans van de mascotte waren het er grotendeels over eens dat het de sfeer van het Mario-universum uitstekend naar het witte doek transformeerde.

Toegegeven: het blijft nog hit and miss. Voor elke The Last of Us is er een Halo en voor elke Super Mario Bros. Movie een Five Nights at Freddy. Maar de tendens is gezet, en de komende jaren worden we overspoeld met series en films gebaseerd op Ghost of Tsushima, Tomb Raider, Fallout, God of War, Borderlands, Horizon en nog veel meer. De tijd gaat leren of dat een gouden zet blijkt te zijn.

Live-service op life-support

Oké, met honderd miljoen mensen die in een maand tijd een bezoekje brachten aan het klassieke Fortnite-eiland is de kop die hierboven siert misschien wat gechargeerd, maar toch: live-service is een bikkelharde en grillige markt. Van Crossfire X tot Apex Legends Mobile en van Knockout City tot Babylon’s Fall: vele tientallen live-servicegames sloten dit jaar hun servers of zetten in ieder geval de content-kraan uit. Hyenas kreeg niet eens een eerlijke kans en werd voor release geannuleerd. Zelfs onder de succesvolle exemplaren lijken er barsten te ontstaan, want Bungie heeft naar het schijnt moeite met winstverwachtingen te behalen ondanks het populaire Destiny 2.

Sony liet eerder nog weten twaalf live-service games in ontwikkeling te hebben, maar inmiddels is de helft daarvan al uitgesteld tot na 2026. En de belangrijkste, een multiplayergame gebaseerd op The Last of Us, werd eind dit jaar geannuleerd. Ubisoft experimenteert er ook lustig op los met live-servicegames, zonder blijvend succes te vinden. De live-servicemarkt lijkt wat dat betreft zelf ook een battle royale: honderden gegadigden vechten het uit en er blijven er maar een paar – of uiteindelijk misschien zelfs één – over. Iedereen jaagt op de gouden gans, want lukt het om succes te vinden, dan liegen de beloningen er niet om. De komende jaren verwachten we dan ook nog veel meer slachtoffers en maar enkele winner winner, chicken dinners.

De onthulling van Grand Theft Auto 6

Weinig gamefranchises houden de gamewereld zo in de ban als Grand Theft Auto, maar het tien jaar geleden uitgekomen vijfde deel is dan ook de één na bestverkochte game ooit. Na een grootschalig lek in 2022 waardoor beelden van een vroege versie online verspreid werden, kregen we in december als ultiem cadeautje voor de feestdagen eindelijk de eerste echte trailer van GTA 6 te zien. Niet precies op de afgesproken datum en tijd overigens, want op een of andere manier lekte de trailer de avond voor de officiële onthulling uit en was Rockstar genoodzaakt de echte versie dan maar zelf live te gooien.

Dat was vast frustrerend voor het bedrijf, maar het had in ieder geval geen negatieve impact op de ontvangst van de trailer. Na iets meer dan een dag waren er al honderd miljoen views op YouTube, en zo’n beetje elke website, krant of journaaluitzending had het er over. De trailer – die, zo zijn experts het erover eens, met in-game graphics in elkaar steekt – toonde dan ook een overdonderend gedetailleerde spelwereld. Het maakt het wachten tot 2025, wanneer we ons eindelijk weer in Vice City kunnen onderdompelen, alleen maar moeilijker. Dan nog maar een keertje die trailer bekijken…

Early Access als verdienmodel

Dat games soms maanden of zelfs jaren voor de officiële release al via Early Access beschikbaar worden gesteld, kunnen wij alleen maar toejuichen. Het is een toffe manier om fans minder lang te moeten laten wachten en ze zelfs te betrekken bij het ontwikkelproces, want feedback van spelers kan weer gebruikt worden om het eindresultaat te verbeteren. Geen kwaad woord daarover.

Maar aan de ‘Early Access’ die veel grote uitgevers dit jaar steeds vaker zijn gaan aanbieden, hebben wij een broertje dood. Meer en meer bedrijven bieden een paar dagen of zelfs een hele week eerder toegang aan tot een langverwachte release, in ruil voor de aanschaf van bijvoorbeeld een speciale editie.

Starfield en Mortal Kombat 1 zijn maar enkele voorbeelden van zulke games dit jaar. Een ding is zeker: het kost je bijna altijd meer knaken. Zeker de meest fanatieke fans komen hierdoor in de verleiding - hun passie wordt omgezet in een extra bron van inkomsten. ‘Je kunt het ook gewoon niet kopen en wachten tot de officiële release.’ Ja, maar kun je dat écht wanneer je al jaren op dat ene spel zit te wachten? Het is een van de lelijkste voorbeelden van kapitalisme in deze industrie, en dit jaar sprongen steeds meer uitgevers er op in.

De teloorgang van E3

Laten we een kaarsje aansteken voor E3, die nooit meer terugkeert. Organisatie ESA bleef in eerste instantie nog volhouden dat het in de toekomst een comeback wilde maken, maar kon aan het einde van het jaar die illusie zelf ook niet meer ophouden. Marketinggenie Geoff Keighley biedt met zijn Summer Game Fest wat uitgevers betreft een prima alternatief. En waarom ook niet, want het scheelt alvast miljoenen dollars die nodig waren om een stand in het LA Convention Center te huren.

Toch prikt de teloorgang van E3 in het gamershart van de gemiddelde oudgediende. E3, daar keek je vroeger in de late uurtjes naar om toffe nieuwe trailers en cringy persconferenties te aanschouwen, en jezelf te verlekkeren aan de toekomst op het gebied van games. Wij als pers liepen over de beursvloer en speelden die games om jullie alvast te informeren over de eerste details. Hoe hard ome Geoff het ook probeert, Summer Game Fest voelt niet hetzelfde. Dus toch, steek dat kaarsje maar aan. We gaan je missen, E3.

De Insomniac Games-hack

Het is inmiddels schering en inslag: uitgevers of ontwikkelaars die te kampen hebben met cyberaanvallen, waardoor interne informatie op straat komt te liggen. Van Capcom tot Riot Games en het hierboven genoemde Rockstar: allen hebben ze er mee te maken gehad. Sony is zelfs al meermaals het doelwit geweest, en eind dit jaar kreeg hun studio Insomniac Games de volle laag.

Een week nadat de hackers aankondigden buit te hebben gemaakt, verscheen er dan ook veel informatie over aankomende spellen van Insomniac online. De aankomende line-up tot 2032 (!) lekte uit, er verschenen beelden van Wolverine online en zelfs een speelbare, vroege versie van de game verscheen op internet. Ook andere Sony-studio's leden onder de hack - zo lekte er artwork uit van een nieuwe game van Bluepoint.

De situatie wakkerde niet alleen discussies aan over (het gebrek aan) cyberbeveiliging bij grote bedrijven, het liet ook stof opwaaien in de gamejournalistiek. Sommige grote publicaties brachten namelijk een statement naar buiten dat ze de gelekte informatie niet naar buiten zouden brengen - terwijl ze eerder wel gelekte informatie van andere games en bedrijven publiceerden. Kort daarna gingen ze overstag en brachten ze alsnog informatie over de hack naar buiten. Gamer.nl staat er glashelder in: we hebben altijd de intentie al het belangrijke nieuws te coveren, dus ook de lek - het negeren betekent immers niet dat het opeens niet bestaat. Wel trekken we de grens bij persoonlijke informatie van ontwikkelaars.

2023: het was een jaar

Bovenstaande gebeurtenissen zijn natuurlijk maar een kleine greep uit alles waar we in 2023 over hebben geschreven. Zo stopte Charles Martinet met het inspreken van de stem van Mario, won Epic Games een belangrijke rechtszaak van Google en doekte laatstgenoemde bedrijf streamingdienst Stadia op. De overnames naast die van Activision Blizzard waren talrijk. Zo nam Sony Interactive Entertainment Firewalk Studios over en werd Sega eigenaar van Angry Birds-ontwikkelaar Rovio Entertainment.

De PlayStation VR2 kwam uit (en mag sindsdien op marginale support van Sony zelf rekenen), evenals de Steam Deck Oled, slankere PlayStation 5-modellen, Asus ROG Ally en PlayStation Portal. Unity joeg de hele industrie in het harnas met een nieuw verdienmodel die deels weer werd teruggedraaid. League of Legends Worlds 2023 groeide uit tot het best bekeken esportstoernooi ooit, al lijkt de markt globaal gezien stervende.

Bovenal was 2023 een jaar waarin we intens hebben genoten van alle geweldige spellen, en met grote zorgen hebben gekeken naar de ontwikkelingen binnen de game-industrie. In deze miljardenindustrie die Hollywood inmiddels ver voorbij is gestreefd, is jezelf staande houden blijkbaar uitdagender dan in de gemiddelde soulslike. Het is daarom des te fijner om te zien dat de passie van al die mensen die onze zo geliefde games maken niet lijkt te slinken, want wat hebben ze dit jaar toch een stel topervaringen afgeleverd die we niet snel zullen vergeten. Bij Gamer.nl hebben we in ieder geval met onuitputtelijk enthousiasme geprobeerd jullie op de hoogte te houden van alles dat gaande is in deze unieke wereld, en daar gaan we in 2024 met onverminderde arbeidsethos mee door!