Microsoft heeft Activision Blizzard gekocht: wat betekent dat?

In januari 2022 kondigde Microsoft de intentie aan om Activision Blizzard voor het ontzagwekkende bedrag van 68,7 miljard dollar over te nemen en toe te voegen aan zijn Xbox-divisie. Voordat de overname groen licht kon krijgen, moesten toezichthouders in meerdere landen en regio’s onderzoeken of het bedrijf geen monopolypositie zou krijgen. In andere woorden: of er geen nadelige gevolgen zouden zijn voor jou, de consument, en of er nog wel sprake zou zijn van concurrentie op de markt. Waar de meesten akkoord gingen, probeerden sommige waakhonden de overname juist tegen te houden.

Het mocht niet baten: de deal tussen Microsoft en Activision Blizzard gaat nu officieel door. Het is daarmee de grootste overname in de game-industrie tot nu toe.

Microsoft

Microsoft behoeft eigenlijk geen introductie. Het in de jaren zeventig door Bill Gates en Paul Allen opgerichte bedrijf is een van de grootste spelers in de techindustrie, met name door de immense populariteit van zijn besturingssysteem Windows en de veelgebruikte Office-software. Sinds 2001 is Microsoft ook een vaste speler binnen de game-industrie dankzij zijn Xbox-consoles, al delft het bedrijf al enige tijd het onderspit in de concurrentiestrijd met Sony PlayStation en Nintendo.

De laatste jaren bouwt Microsoft met Xbox echter aan een nieuwe strategie – zijn eigen ‘Netflix voor games’, oftewel Xbox Game Pass, en in het verlengde daarvan een relatief gezien nog in de kinderschoenen staande cloudgamingservice. Deze abonnementsdienst vergt een constante stroom aan gamereleases om nieuwe abonnees te lokken en bestaande leden tevreden te houden, en voor nieuwe games zijn ontwikkelaars nodig.

Waar Microsoft in het verleden veelal leunde op spellen van andere uitgevers en het met enige regelmaat zelfs interne studio’s sloot, probeert het nu weer een groot scala aan console-exclusieve games aan te bieden. Dat doet het mede door het oprichten van nieuwe ontwikkelstudio’s, zoals The Initiative, maar bovenal door andere ontwikkelaars en uitgevers over te nemen. Obsidian Entertainment, Double Fine, Ninja Theory en natuurlijk Bethesda zijn enkele voorbeelden van de bedrijven die zich de laatste jaren bij Xbox Games Studios hebben gevoegd. Het spreekt voor zich dat Activision Blizzard een belangrijke nieuwe aanwinst is.

Activision Blizzard

Activision werd in 1979 opgericht door oud-medewerkers van Atari. In 1982 had het bedrijf veel succes met de hitgame Pitfall!, maar de crash die de game-industrie het jaar daarop meemaakte, trof de uitgever hard. Begin jaren negentig besloot zakenman Bobby Kotick samen met enkele andere investeerders het bedrijf op te kopen, met de intentie Activision naar zijn voormalige glorie te herstellen. Daar slaagde hij in de loop van de jaren 90 en 00 in, onder meer dankzij het succes van skatereeks Tony Hawk’s Pro Skater, ritmefranchise Guitar Hero en shooterserie Call of Duty.

Na een flinke groeispurt vond er in 2008 een fusie plaats tussen Activision en Vivendi, de Franse eigenaar van Blizzard en Sierra. Daarmee kwamen bovengenoemde franchises onder één dak met succesvolle reeksen als (World of) Warcraft, Diablo en Crash Bandicoot. Het bedrijf groeide aan het begin van de jaren tien uit tot de grootste game-uitgever ter wereld. Als gevolg daarvan kon Activision Blizzard zich afsplitsen van Vivendi, en werd het weer een onafhankelijk bedrijf.

In 2021 begonnen er donkere wolken boven Activision Blizzard te vormen toen er verhalen over giftig werkgedrag en seksuele intimidatie op de werkvloer naar buiten kwamen, wat resulteerde in rechtszaken en reputatieschade. Het jaar daarop kwam de focus al snel te liggen op ander nieuws: Microsoft wilde de uitgever overnemen. Wellicht kan Microsoft voor betere werkomstandigheden zorgen. Duidelijk is in ieder geval dat Kotick, onder wiens bewind de giftige werkcultuur kon plaatsvinden, tot eind 2023 zijn functie blijft bekleden om de transitie te versoepelen.

De aankondiging van de overname

Volgens Kotick voerden Xbox-baas Phil Spencer, Microsoft-CEO Satya Nadella en hijzelf in 2021 al discussies over de toenemende macht binnen de game-industrie van bedrijven als Google, Apple, Tencent en NetEase. Activision Blizzard beschikte niet over voldoende kennis op het gebied van data-analyse en algoritmes om te kunnen concurreren met deze grootmachten; Microsofts kennis zou daarbij goed van pas komen. Microsoft op zijn beurt zag hoe andere bedrijven grote sprongen maakten in de markt voor mobiele games. Aangezien King, de ontwikkelaar van Candy Crush, sinds 2016 deel uitmaakt van Activision Blizzard, zagen de twee bedrijven mogelijkheden om elkaar aan te vullen.

Op 18 januari 2022 maakten de bedrijven dan ook bekend dat Microsoft Activision Blizzard wilde kopen, voor een som van 68,7 miljard dollar. De aankondiging ging als een schokgolf door de game-industrie. Microsoft had de jaren ervoor al meerdere uitgevers en ontwikkelaars opgekocht – met Mojang en Bethesda’s moederbedrijf ZeniMax als bekendste voorbeelden – maar deze potentiële overname was van een nog veel grotere orde. Activision Blizzard is immers de grootste (onafhankelijke) game-uitgever ter wereld. Dankzij Microsofts ogenschijnlijk onuitputtelijke schatkist was blijkbaar niets te gek, zo opperden veel gamers op fora en sociale media.

In april van dat jaar ging een overgroot deel van Activision Blizzard-aandeelhouders akkoord met de overname, maar het zware tilwerk moest nog beginnen. Zoals gebruikelijk bij overnames en fusies van dit formaat, moeten concurrentiewaakhonden uit de landen en regio’s waar de bedrijven zakendoen hun goedkeuring geven voordat een deal door mag gaan. Zulke toezichthouders zijn specifiek in het leven geroepen om consumenten en een gezonde marktwerking te beschermen.

Gedurende de tweede helft van 2022 en de eerste helft van 2023 gaven de meeste toezichthouders hun fiat: de deal werd goedgekeurd in landen als Brazilië, Japan, China, Zuid-Korea en Zuid-Afrika. Ook de Europese Commissie gaf namens de 27 landen van de Europese Unie zijn goedkeuring. Daarmee was de deal nog niet rond, want toezichthouders op twee van de belangrijkste markten voor Microsoft plaatsten hun hakken in het zand.

Microsoft versus de FTC en CMA

Eind vorig jaar spande de Federal Trade Commission (FTC) een rechtszaak tegen Microsoft aan. De Amerikaanse toezichthouder wilde de overname tegenhouden, omdat die nadelig zou uitpakken voor consumenten en concurrerende bedrijven. Daarbij gaf de FTC aan dat Microsoft eerder had beloofd spellen van Bethesda op concurrerende platforms beschikbaar te houden na de overname van moederbedrijf ZeniMax, om vervolgens die belofte te breken. Het gevolg was een hoop moddergooien tussen Microsoft, de FTC en ook Sony PlayStation. Microsoft claimde bijvoorbeeld dat Sony regelmatig andere partijen betaalde om games (tijdelijk) exclusief op PlayStation-consoles uit te brengen.

In april van dit jaar gaf ook de Britse Competition and Market Authority (CMA) een negatief oordeel. Zij benadrukten vooral de machtspositie die Microsoft binnen de cloudgamingsector zou vergaren, door als enige bedrijf games als Call of Duty op zijn platform aan te kunnen bieden. Cloudgaming staat misschien nog in de kinderschoenen, zo opperde CMA, maar daar gaat in de toekomst verandering in komen. Het zou Microsoft vroegtijdig een monopolypositie geven in dit nieuwe marksegment.

Zowel de aanklacht van de FTC als de uitspraak van de CMA hadden een opmerkelijk effect: Microsoft kondigde als reactie diverse deals aan met concurrerende bedrijven. Daarmee verzekerde het bedrijf dat spellen als Call of Duty minstens tien jaar lang op andere platforms zouden verschijnen. Er werden deals met cloudgamingdiensten als GeForce Now en Ubitus gesloten, maar ook met Nintendo, op wiens consoles al jarenlang geen Call of Duty-games zijn uitgekomen. Microsoft liet zien water bij de wijn te willen doen om de deal alsnog door te laten gaan.

De strijd tussen Microsoft en de FTC kwam tot een kookpunt tijdens een rechtszaak deze zomer. Uitspraken van topmannen als Phil Spencer, Satya Nadella, Jim Ryan (de CEO van Sony Interactive Entertainment die in maart volgend jaar aftreedt) en Bobby Kotick werden uitvoerig uitgeplozen. Aangezien de rechtszaak publiekelijk was, leverde dat behoorlijk wat saillante ‘insider info’ op. Microsoft claimde bijvoorbeeld de ‘console-oorlog’ van Sony te hebben verloren, Phil Spencer verklaarde onder ede dat Call of Duty op PlayStation 5 zou blijven uitkomen en Sony bleek een aanbod om de marketingdeal rondom Call of Duty te verlengen te hebben afgewezen in de hoop dat de overname werd afgekeurd.

De zaak van de Amerikaanse Federal Trade Commission bleek niet waterdicht. Zo was de claim van de FTC dat Microsoft had beloofd Bethesda-titels multiplatform te blijven uitbrengen nergens op gebaseerd. Microsoft had alleen gemeld dat bestaande deals – zoals de tijdelijke exclusiviteit van Deathloop en Ghostwire Tokyo op PlayStation – in stand gehouden zouden worden, waar het bedrijf zich inderdaad aan hield. Daarbij was de rechter, die uiteindelijk in het voordeel van Microsoft oordeelde, tevreden met de afspraken die het bedrijf had gemaakt met andere partijen om Call of Duty multiplatform te houden. De conclusie: de overname van Activision Blizzard is in het voordeel van de consument, want méér mensen kunnen straks Call of Duty spelen.

De FTC deed nog een poging in hoger beroep te gaan, maar die werd afgeschoten. Daarna ging zelfs Sony overstag en werd er een tienjarige deal gesloten om Call of Duty op PlayStation-consoles uit te blijven brengen. Kort na de uitspraak in de FTC-rechtszaak liet ook de Britse CMA weten weer met Microsoft om tafel te willen zitten om er zo alsnog uit te komen. Als smeermiddel voor die nieuwe onderhandelingen werd zelfs aangekondigd dat Ubisoft de cloudrechten van Activision Blizzard-games van Microsoft over zou nemen als de overname door zou gaan. Het bleek uiteindelijk genoeg om ook van CMA toestemming te krijgen, waardoor de overname door kon gaan.

Games en exclusiviteit

Aldus geschiedde: Microsoft heeft vandaag, op vrijdag 13 oktober 2023, aangekondigd Activision Blizzard te hebben gekocht. Dat betekent dat de uitgever nu eigendom is van Microsoft. Het bedrijf uit Redmond is nu dus ook eigenaar van franchises als Call of Duty, Diablo, Warcraft, Overwatch, Crash Bandicoot en Tony Hawk’s Pro Skater, en studio's als Infinity Ward, Treyarch, Toys for Bob en Sledgehammer Games. Wat betekent dat in de praktijk voor gamers en de industrie?

Op korte termijn verwachten we dat de meeste moderne games van Activision Blizzard naar Xbox Game Pass komen, alsmede een aantal klassieke spellen, zolang die niet gebaseerd zijn op verlopen licenties. Dit zou echter best wel eens langer kunnen duren dan bij voorgaande Microsoft-overnames. Bethesda-games verschenen bijvoorbeeld in dezelfde week van de overname al op Game Pass, maar Activision Blizzard gaf onlangs aan op 2024 te mikken. Xbox-baas Phil Spencer gaf bij de overname aan dat hij de komende maanden meer details hierover bekendmaakt.

De komende tien jaar verschijnen Call of Duty-games in ieder geval nog op andere systemen. Microsoft heeft immers afspraken gemaakt die daarvoor zorgen. Het gaat daarbij niet alleen om PlayStation-consoles: Call of Duty gaat ook op een aantal concurrerende cloudstreamingservices verschijnen, alsmede op de Switch – of, waarschijnlijker, op de volgende Nintendo-console, die qua paardenkracht de moderne Call of Duty-games waarschijnlijk beter kan afspelen.

Tegelijkertijd is het goed mogelijk dat diverse andere Activision Blizzard-games in de toekomst niet meer op concurrerende platforms verschijnen. Ga maar na: Bethesda-games als Starfield en Redfall komen sinds de overname ook niet meer op PlayStation-consoles uit. Nieuwe delen in franchises als Diablo en Crash Bandicoot zouden alleen op Xbox en pc kunnen verschijnen, net zoals compleet nieuwe game-IP’s. Zo werkt Blizzard al een tijdje aan een nieuwe survivalgame, en gaan er geruchten dat Call of Duty-studio Infinity Ward ook een nieuwe IP in ontwikkeling heeft.

Het zou niet meer dan logisch zijn als Microsoft die games exclusief op Xbox en pc uitbrengt, in de hoop succesvolle gamefranchises te creëren om het Xbox-merk mee te versterken. Met één grote uitzondering: de deal die Microsoft met Ubisoft heeft gesloten, betekent dat laatstgenoemde alle Activision Blizzard-games wel naar álle cloudstreamingdiensten mag brengen. Op die manier wordt het in ieder geval de komende vijftien jaar waarschijnlijk alsnog vrij gemakkelijk om (nieuwe) Activision Blizzard-games op een grote verscheidenheid aan platforms te spelen - al is op moment van schrijven niet helder naar buiten gecommuniceerd welke regio de Ubisoft-afspraak precies omvat.

Ontslagen

In hoeverre Activision Blizzard intern opgeschud gaat worden, valt nog moeilijk te zeggen. Microsoft past de laatste jaren een ‘hands-off’-aanpak toe bij overgenomen gamestudio’s en -uitgevers, zoals Bethesda al heeft beaamd. Het is dan ook waarschijnlijk dat Activision Blizzard – tot op zekere hoogte – relatief autonoom te werk kan gaan.

We zeggen tot op zekere hoogte, want de belangrijkste beslissingen zullen ongetwijfeld door Microsoft gemaakt worden. Daarbij zorgen overnames van bedrijven vaak voor een overschot aan werknemers, en Microsoft heeft bewezen niet vies te zijn van grootschalige ontslagrondes die ook zijn gamestudio’s treffen. Activision Blizzard heeft zo’n 17.000 werknemers in dienst, en het is bijna onvermijdelijk dat er gesneden gaat worden in dat personeelsbestand.

Meer overnames, grotere bedrijven

Het is nog moeilijk in te schatten wat voor effect de overname van Activision Blizzard op de game-industrie heeft. Aan de ene kant heeft het Microsoft een grotere speler binnen deze specifieke industrie gemaakt, wat Xbox meer kracht geeft om op te boksen tegen concurrerende systemen. Tegelijkertijd is het voor Microsoft voorlopig wellicht ook lastiger om nóg een overname van dit formaat er doorheen te drukken; de alarmbellen zullen bij toezichthouders nu deze overname rond is nog sneller gaan rinkelen.

Aan de andere kant schept de uitspraak van de rechter in de zaak van de FTC ook een precedent: blijkbaar mag dit, dus waarom zou je er niet doodleuk mee doorgaan? Tijdens de rechtszaak kwam al naar voren dat Microsoft een oogje heeft op nog veel meer gamebedrijven, waaronder Sega. Die uitgever heeft ook een vrij sterke positie op de mobiele markt én geniet veel aanzien in Japan – twee markten waar Microsoft juist wil groeien.

En wat te denken van Sony, dat door deze overname haast gedwongen wordt overnames te doen om zijn eigen hachje veilig te stellen? Het bedrijf kan niet met evenveel geld smijten als Microsoft, maar dan nog is de keuze reuze. Zou de nauwe samenwerking met Square Enix er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat straks niet alleen Final Fantasy 16, maar álle games van de Japanse uitgever exclusief op PlayStation verschijnen?

Spannende tijden

Hoe dan ook is de overname van Activision Blizzard een spannende ontwikkeling binnen de immer veranderende game-industrie. Afhankelijk van waar je als consument je meeste tijd en geld aan besteedt, kan deze overname de komende jaren positief of negatief voor je uitpakken. Na anderhalf jaar aan getouwtrek is dit het einde van een enorm boeiend en bij wijlen ook ingewikkeld hoofdstuk, maar het complete verhaal is nog lang niet verteld.

Er is werk aan de winkel. Voor Microsoft en Activision Blizzard, maar ook voor PlayStation. Als de overname ons iets heeft geleerd, is het dat de gamesmarkt binnen een paar jaar behoorlijk kan veranderen en dat bedrijven alles op alles zetten om hun marktaandeel te vergroten en zo jou, de consument, tot een aankoop te verleiden. Iets zegt ons dat deze industrie over een decennium haast onvergelijkbaar is met de markt van nu.