Wie Ready Player One, Neuromancer of Snow Crash ooit heeft gelezen, heeft een heel duidelijk beeld van wat virtual reality is en waar het onvermijdelijk naartoe moet. Noem het de Oasis. Noem het de Matrix. Noem het Anderland. Welk naampje je er ook aan geeft, de toekomst is een volledig virtueel internet, waar je al dan niet via neurale link doorheen reist. Maar is dat werkelijk een onvermijdelijke uitkomst? Eindigt het 'platte' internet in de marge, net als de vaste telefoon, de radio en de muziek van Marco Borsato?
Vr for vr's sake
Het gezegde gaat: als je alleen een hamer hebt, ziet alles eruit als een spijker. Dat wil zeggen dat als je een bepaald gereedschap of bepaalde oplo ing hebt gevonden, je denkt dat je er álles mee kunt fixen. Virtual reality heeft hier een eigen variant op, het mantra "don't do vr for vr's sake". Met andere woorden: je moet niet iets in vr doen enkel omdat het kan. Het gebruik van vr moet daadwerkelijk nut hebben en iets toevoegen.
Laten we eens kijken naar het fantasie-vr-internet zoals we dat in boeken en films zien. Deze vr-werelden worden gevisualiseerd als een daadwerkelijk universum, dat veel lijkt op de echte wereld. Zo moeten de helden in het verhaal er doorheen reizen, bijvoorbeeld via 'network conduits', of met virtuele schepen hele virtuele sectoren doorkruisen. Dat biedt natuurlijk mooie kansen voor drama en actie. In een goed verhaal is de bestemming immers ondergeschikt aan de reis.
Loading
Als we in de echte wereld net zo van internet gebruik moesten maken, zouden we hier heel snel op afknappen. Want hoe cool het op papier ook is om in een virtueel ruimteschip naar de 'Jaren ‘80 Arcadewereld' te vliegen, is een dergelijke reis niets meer of minder dan een laadscherm. Wie dat niet gelooft? Start Destiny op en reis van de toren naar een andere planeet. Hoe cool is dat? Niet zo bijster cool. Want je zit gewoon duimen te draaien terwijl jouw virtuele scheepje verbloemt dat je spelcomputer data aan het verplaatsen is. Dat is geen reis, dat is een laadscherm.
En gebruikers willen helemaal niet wachten. Nou ja, in een rpg willen we nog wel eens genieten van een lange rit te paard. En Elite Dangerous-spelers hebben ook geen bezwaar tegen een lange reis naar het centrum van de melkweg. Maar als je gewoon shit te doen hebt, wil je die shit nú kunnen doen. Stel je voor dat je naar Planet Wiki moet reizen om een feit te controleren. Of per ruimtejager eerst minutenlang door de Culinaire Sector moet vliegen tot je eindelijk op Planeet Smulweb een recept voor New York-style vanilla cheesecake te vinden.
En dan hebben we het nog niet gehad over de navigatie als je Planeet Smulweb hebt bereikt. Wie wil er door virtuele landschapen lopen, gangen doorkruisen en door virtuele archiefkasten rommelen? Je wil potverdorie cheesecake maken!
Browser
Het 'gewone' internet bestaat voor 99% uit tekst. Dat is immers nog steeds de beste manier om informatie tot je te nemen. Dat is geen beperking, maar een kracht. Het overgrote deel van onze kennis kunnen we nu eenmaal het beste met woorden overbrengen, en deze woorden kunnen we efficiënt zoeken naar relevante informatie. Het heeft dus geen zin om het tekstinternet te vr-ificeren. Tenminste, niet als het niets toevoegt.
Want natuurlijk zijn er dingen die wel degelijk beter in vr kunnen. Het meest basale voorbeeld is het in 3D kunnen zien van dingen en plaatsen. Zelfs de meest fantasielozen onder ons snappen dat het best handig is om je hotelkamer of je nieuwe bankstel te zien voor je geld overmaakt. Maar ook sociale interacties krijgen een meerwaarde in vr. Gesprekken die je voert in een gedeelde simulatie hebben meer impact en voelen 'echter' dan een tekstchat of telefoongesprek. En wie zou er niet al even een smartphone willen uitproberen voor hij hem koopt? In de nabije toekomst is het zeker mogelijk om virtuele apparaten op te pakken, van alle kanten te bekijken en uit te testen, zonder je huis te verlaten.
Samensmelting
Betekent het dat we nooit dat virtuele universum zullen hebben zoals de Oasis uit Ready Player One? Nou, niet op die manier. We zullen zeer waarschijnlijk nooit door internetsectoren te hoeven vliegen om iets zinnigs te doen. In plaats daarvan is het waarschijnlijker dat onze webbrowser en computerinterface vr (en ar) zal integreren, tot het punt waarop we wel in vr volledig toegang hebben tot internet, maar dan op een manier die erg doet denken aan het internet van vandaag.
Een browser van de toekomst zal gewoon webpagina's tonen zoals we die nu ook zien, maar wellicht op een virtueel beeldscherm, of in zwevende vensters om ons heen, in een virtueel kantoor. Een kantoor dat uiteraard net zo exotisch kan zijn als we willen, net zoals we het behang van onze desktop kunnen vervangen. En op het moment dat we een vr-toepa ing willen gebruiken, starten we die vanuit dit 'kantoor', net zoals we nu al apps starten in Oculus Home of Steam VR.
Dat wil overigens niet zeggen dat de nieuwe technologieën geen invloed hebben op de manier waarop we met informatie omgaan. Waarschijnlijk moeten we hiervoor echter niet kijken naar vr, maar naar ar. En dan vooral het soort ar dat producten als de Meta, de Hololens en Magic Leap beloven te bieden: een integratie van data, beeld en de echte wereld. Denk hierbij aan interactieve instructies die je in je blikveld ziet terwijl je een cheesecake aan het bakken bent.
Met voldoende geavanceerde ‘computervision’, die in staat is om de werkelijkheid te interpreteren en voorwerpen in die werkelijkheid te herkennen, kan een ar-bril je stap voor stap bijstaan bij het kneden, mengen, gieten en decoreren van je taart. Dit is dichterbij dan je denkt, aangezien Microsoft nu al demonstratie-apps heeft waarmee een instructeur op afstand meekijkt met een leerling, en aanwijzingen in zijn virtuele zicht tekent. En daarbij dus bijvoorbeeld een pijl in zijn blikveld kan tekenen om een belangrijk onderdeel onder de aandacht te brengen in de echte wereld.
Het is wat dat betreft maar een relatief kleine stap om zelfs die instructeur uit de vergelijking weg te strepen.
Vr zal zeker in de toekomst bijdragen aan interactief internet, en het tonen van dingen en plaatsen waar een ‘gewone foto’ of een stukje tekst niet voldoet. Maar voor het echte werk ligt de toekomst bij augmented reality. En dat is een toekomst waarin het leren bakken van taart echt een piece of cake wordt.