Er is iets magisch aan een voorstelling in een theater. Je weet als je in de zaal zit, dat alles wat er voor je gebeurt, op dit moment in het nu plaatsvindt. Dit zijn échte mensen die met hun acteertalent een verhaal tot leven brengen. Die spanning van een live performance gaat natuurlijk twee kanten op. Acteurs op het toneel voelen de spanning en zelfs de ademhaling van hun publiek. Hierop pa en ze hun spel en timing aan. Er is werkelijk een vorm van communicatie gaande. Of dat nu kla iek drama is waarbij je als speler voelt hoe de zaal met het verhaal meeleeft, of stand-up comedy waarbij je als performer bij wijze van spreken surft op de energie van een lachende zaal.
Die kracht van levend toneel mi en we natuurlijk bij het kijken van series of films. Dat maakt een aflevering van, pak ‘em beet, Doctor Who, natuurlijk geen mindere ervaring. Maar het is ánders. Een serie of film lijkt meer op het meebeleven van andermans droom, terwijl een live voorstelling een samenwerking is.
Praktisch
Er is natuurlijk een goede reden dat we vooral veel series en films kijken. Nog afgezien van het feit dat series en films dingen kunnen tonen die op een toneel nooit mogelijk zijn, is het ook heel praktisch. De acteurs hebben hun performance ooit een keer gegeven en dat is vastgelegd, zodat we het wanneer we maar willen kunnen ervaren. Dat gaat lastig met theater. Ja, je kunt een voorstelling filmen, maar dat is altijd een andere en ietwat afstandelijkere ervaring. Je favoriete comedian live zien optreden is duizend keer leuker dan de Netflix-special van diezelfde show.
Het leuke van vr is dat het de mogelijkheid biedt om een groot deel van het plezier van een live voorstelling te beleven zonder dat je de deur uit hoeft. Er zijn nu al verschillende partijen bezig met het leveren van live ervaringen via vr. De meest eenvoudige manier is het plaatsen van een stereoscopische 360 graden-camera in de zaal. Dit is onder andere het systeem dat Oculus Venues gebruikt voor het uitzenden van sportwedstrijden, popconcerten en comedyshows. Hoewel dat natuurlijk een heel aardige belevenis geeft, waarbij je omringd bent door de ervaring, is het nog steeds niet echt vergelijkbaar met er zelf bij aanwezig zijn. Jouw lach tijdens een stand-up routine hoort de comedian niet. En het is zeer af te raden om een aansteker in de lucht te houden tijdens een ballad, tenzij je graag je eigen plafond van brandplekken voorziet.
Wat? Watts!
Er zijn echter ook andere experimenten gaande. Zo verzorgde de vr-chatroom AltSpace VR virtual reality comedyshows. Comedian Reggy Watts speelde een aantal shows in een virtueel theater, waar je via je Rift, Vive of GearVR bij aanwezig kon zijn. Een uniek idee, waar wel wat haken en ogen aan zitten. Om te beginnen is de server van AltSpace niet in staat om alle toeschouwers tegelijkertijd in dezelfde ruimte te hebben. Nog steeds een flink aantal, maar bij lange na niet iedereen. De oplo ing was dat er verschillende ‘instances’ van de theaterzaal werden gemaakt waar je als toeschouwer in terecht kon komen. Je stond nog steeds met een heleboel andere mensen naar dezelfde show te kijken, maar het zou zomaar kunnen dat jij en je vriend in twee verschillende instances zaten, en elkaar dus niet konden zien.
Een andere uitdaging is het feit dat die AltSpace-shows gebruikmaakten van avatars voor de performers. Met andere woorden: Reggy Watts was net zoals zijn publiek een polygonaal poppetje zonder expre ie. En dat laatste is nogal een handicap bij een voorstelling. Nu gaat het bij stand-up vooral om het verbale deel, en is gezichtsuitdrukking bij veel comedians ondergeschikt. Vandaar ook dat audioregistraties van comedyshows het nog steeds prima doen. De voordelen van zo’n virtuele show met virtueel publiek in dezelfde virtuele ruimte zijn evident: er is een echt, uniek moment, net als in het theater, waarbij publiek en performer ook werkelijk samen een leuke show ervaren.
Hoe belangrijk die interactie is, bleek ook toen AltSpace een andere feature van hun platform demonstreerde, namelijk de mogelijkheid om de hele performance (stem, bewegingen, handgebaren) van de comedian op te nemen en die op een ander tijdstip af te spelen. En hoewel dat natuurlijk een leuke optie is, komt dat gevaarlijk dicht in de buurt bij de animatronics van een Disney-park. Het voelt toch een beetje als een secundaire ervaring, omdat je kijkt naar de schimmen van een gebeurtenis waar je geen invloed meer op hebt.
Whodunit
Toch kan het registreren van een theatrale performance ook een unieke ervaring geven in virtual reality. Een heel mooi voorbeeld zien we in de game The Eleventh Hour. Game is wellicht een wat groot woord. Dit is een moordmysterie dat zich afspeelt in een geïsoleerd landhuis. Inderdaad, in de traditie van Agatha Christie. Als speler ben je de onzichtbare toeschouwer die de handelingen van de personages in real time kan volgen. Je beweegt je door het huis en de tuin en observeert wat iedereen doet. Je kunt de tijd terugdraaien om te zien wat er tegelijkertijd in een andere kamer plaatsvond.
Het geheel voelt als een uniek soort toneelstuk, waarbij je gaandeweg de verschillende puzzelstukjes van het mysterie verzamelt en ontdekt wie de dader is. Hoewel natuurlijk de interactie en het ‘leven’ ontbreekt, is dit toch een hele mooie middenweg tu en een film en een toneelstuk.
Het leuke van experimenten als die van AltsSpace en van The Eleventh Hour, is dat we opeens weer hele nieuwe manieren ontdekken om performances te beleven. En vooral om zo op nieuwe manieren verhalen tot ons te nemen. En dan blijkt opeens ook weer hoe krachtig het is om de illusie te hebben om tegelijk met de acteurs in dezelfde ruimte te zijn. Het is ook een heel primaire behoefte van mensen om dicht bij hun verhalenvertellers te komen. Een behoefte die stamt uit de begintijd van de mens, toen we nog om het vuur zaten te luisteren naar mythen, legenden en de al dan niet succesvolle jacht van de dag ervoor.
De honger naar verhalen en verhalenvertellers is mi chien wel de meest unieke eigenschap waarmee mensen zich onderscheiden van andere levende wezens op deze planeet. Niet vreemd dus, dat we de allernieuwste technologie en media gebruiken om weer ietsjes dichter bij het vuur te komen.
Meer vr Vrijdag: