Het begon allemaal in de jaren tachtig, toen David Jones zich niets aantrok van de staat van gamen in Schotland en ontwikkelde op zijn zolderkamer. Na het verkoopsucces van zijn tweedimensionale shooter richtte hij Direct Mind Acce op en besloot hij fulltime games te ontwikkelen. Het succes van Menace viel in het niet bij zijn volgende idee: Lemmings, de puzzel-platformer die bijna elke gamer in die tijd wel heeft gespeeld. David Jones verdiende bakken met geld, maar raakte zijn uitgever en hoofdplatform Commodore Amiga kwijt vanwege failli ementen. Met een fris idee voor een militaire openwereldgame sloot hij zich aan bij Rare, Midway en LucasArts om te gaan ontwikkelen voor de Nintendo 64. Grootmeester Shigeru Miyamoto vond zijn game Body Harvest echter te gewelddadig voor het platform, dus ging het feest niet door. De game werd later via uitgevers Midway Home Entertainment en Gremlin Interactive.
In den beginne
Ondertu en kwamen de gebroeders Sam en Dan Houser op het idee om het medium groter te maken. De moed zakte hen in de schoenen toen hun eerste twee games bij BMG Interactive amper verkochten, totdat ene David Jones zijn idee voor een misdaadsimulator met open wereld pitchte. In Race ’N Chase, later omgetoverd tot Grand Theft Auto, kropen spelers niet in de huid van de goedzakken, maar moordende, rovende en slopende criminelen. Een gewaagd concept, maar het bleek het hoofdingrediënt voor een succesformule.
De 2D-graphics van Grand Theft Auto op pc waren niet om over naar huis te schrijven, zeker niet in een tijd waarin 3D de standaard werd. Wel indrukwekkend was de gigantische schaal van de wereld, die wordt bekeken van bovenaf. De game bevat Liberty City, San Andreas en Vice City, persiflages op grote Amerikaanse steden en het toneel voor de rest van de serie. Het ontbrak de game nog aan een verhaal en was vooral gericht op het gewelddadig omleggen van doelwitten, bommen plaatsen en chaos veroorzaken in de steden. GTA zat vol met zwarte humor en geweld, en kreeg daar al kritiek op voordat er überhaupt een exemplaar over de toonbank ging. Dit heeft bijgedragen aan het succes en werd een terugkerend thema in de serie.
Een stap vooruit
Vlak nadat de ontwikkeling van het vervolg begon, verliet David Jones het bedrijf door een aantal overnames waar hij het niet mee eens was. Vanaf toen was de GTA-serie in handen van Sam en Dan Houser, die voortborduurden op de basis van het origineel. Op het eerste oog is Grand Theft Auto 2 daarom slechts een iets mooiere versie van het eerste deel, maar de game kreeg een hoop extra’s die iconisch zouden worden voor de serie. De stad Anywhere City is onvoorspelbaarder en levendiger door meer npc’s en een toename in gevarieerde auto’s. De muziekcatalogus van BMG Interactive, een vertakking van BMG Music, komt uitstekend van pas bij het toevoegen van de autoradio met verschillende .
Een andere nieuwigheid is het kiezen van een kant tu en de drie gangs, die protagonist Claud Speed achtervolgen door de stad als hij zich niet bij hen aansluit. Herrieschoppen met politie is overigens ook een groter risico, omdat arrestatieteams met grof geschut aan komen zetten. Grand Theft Auto 2 was in veel opzichten een flinke stap vooruit, maar de zeer verouderde graphics konden niet opboksen tegen het grafische geweld van de concurrentie. De stap naar 3D moest worden gemaakt, dus BGM, inmiddels Rockstar Games na de overname van Take-Two Interactive, begon aan een nieuw project.
Meer grenzen overschrijden
Omdat Rockstar destijds geld noch tijd had om een eigen engine in elkaar te schroeven huurden ze RenderWare van Criterion Software. RenderWare was zeer breed inzetbaar, waardoor het titels als Black, Burnout en Tony Hawk’s Pro Skater 3 heeft voortgebracht. De engine schaalde daarnaast in een zeer hoog tempo, waardoor Rockstar in een recordtijd Liberty City wist te bouwen. GTA 3 bevat een mooie en grote stad met een weersysteem, een dag- en nachtcyclus en voetgangers die voor het eerst terugvechten als de stille hoofdpersoon Claud het vuur op ze opent. Ondanks dat de gangster nog steeds geen stem heeft, bevat de game een uitgebreider verhaal. Spelers maken de straten onveilig om wraak te nemen op mogelijk de kwaadaardigste ex-vriendin ooit.
Los van het verhaal met voor die tijd indrukwekkende tu enfilmpjes, biedt GTA 3 de ultieme speeltuin. Spelers kunnen de stad onveilig maken, elk hoekje en gaatje verkennen, geld verdienen met zijmi ies, nog meer geld verdienen in een taxi en een gezondheidsboost ontvangen middels een avontuurtje met een prostitué. De vrijheid in de game was voor 2001 ongekend en heeft sterk bijgedragen aan de verkoop van de PlayStation 2. Uiteraard was er een hoop controverse vanwege de realistischer ogende graphics in combinatie met het aanwezige geweld, waardoor GTA 3 werd verbannen in Australië. Tot voor de lancering had Rockstar nog de instelling elke mogelijke grens te overschrijden, maar de gebeurteni en op 11 september vlak voor de release van de game zorgden voor perspectief. In drie weken tijd werden politieauto’s aangepast om minder realistisch te ogen, verloren mensen geen ledematen meer en werden vliegmi ies ingekort.
Remember the name!
Rockstar had de engine onder controle en was na het succesverhaal van GTA 3 klaar om binnen een jaar een volgende game te maken. Net als het tweede deel is Vice City gebaseerd op zijn voorganger, maar de stap vooruit is nog vele malen groter. De inspiratie voor de jaren tachtig kwam van het Flashback 95.6-radiostation uit GTA 3, dat in feite de soundtrack van Scarfare bevat. Over de maffia gesproken, Ray Liotta uit Goodfellas deed de voice-over voor de eerste hoofdpersoon met een stem: Tommy Vercetti. Na een mislukte drugsdeal poogt deze crimineel in de straten van Vice City een eigen imperium op te bouwen, samen met Lance Vance en de onorthodoxe advocaat De stem van Vercetti en de gestoorde personages die hij ontmoet maken het verhaal meeslepender dan ooit, met als kers op de taart een geweldig einde dat verwijst naar Scarface.
Veel gamers werden verliefd op de jaren ’80-persiflage op het zonovergoten Miami. Rondrijden met Radar Love op de achtergrond voelt als een vakantie in een zomerparadijs, terwijl ’s avonds de neonlichten de game een fantastische sfeer geven. Spelers kregen ook een sterkere band met de spelwereld dankzij de optie om zaken als casino’s en stripclubs over te nemen en zo geld te verdienen. Als eigenaar van deze geldbronnen voelt de strijd tegen andere gangs toch net wat persoonlijker. Verder zit Vice City vol met indrukwekkende aanpa ingen, waaronder een verbeterd richtsysteem, een schadesysteem voor auto’s, boten die door de kanalen varen, helikopters en meer wapentuig. Rockstar had het voor elkaar gekregen om wederom een revolutionaire topgame neer te zetten, maar was nog lang niet op zijn hoogtepunt. De ontwikkeling van de volgende game zou tweemaal zo lang duren, maar dat bleek geen verspilde tijd te zijn.
Dit is het eerste deel van Twintig jaar Grand Theft Auto. Morgen verschijnt het slotstuk op Gamer.nl.