Returnal is een gedurfde roguelike meets blockbuster meets bullet hell

Vergis je niet: Returnal hoort niet in hetzelfde rijtje thuis als een God of War, The Last of Us: Part 2 of Ghost of Tsushima. Daarvoor is het veel te niche. Als je het dan toch ergens mee moet vergelijken, doe het dan met Spelunky, Hades of Enter the Gungeon. Returnal is op de eerste plaats een roguelike en pas daarna bij toeval de tweede grote exclusieve PlayStation 5-game. Housemarque sluit ondanks de verwachtingen die hiermee gepaard gaan nauwelijks compromissen en dat pakt overwegend goed uit, al is het soms wel erg hardcore. Dat moet maar net je ding zijn.

Selene die-on

Het goede nieuws is dat je ervan kunt leren houden. Returnal grijpt je met zijn tentakels vast en laat niet snel los. Het enige wat je hoeft te doen is jezelf niet gewonnen geven. Die cyclus van steeds doodgaan en weer opnieuw beginnen is bekende kost voor iedereen die ooit een roguelike heeft gespeeld. Returnal geeft er wel een bijzondere spin aan. Je ‘eerste’ run begint wanneer de astronaute Selene met haar ruimteschip Helios ter buitenaarde stort op de planeet Atropos. Na nog geen vijf minuten spelen stuit je op je eigen lijk, dat er ogenschijnlijk al een tijdje ligt. Hoe kan dit als je er nooit eerder bent geweest? En waarom ga je als je sterft steeds terug naar het exacte moment van de crash?

Housemarque verweeft het mysterieuze verhaal met de ongeschreven regels van een roguelike. Het wordt ook vreemder met iedere wending. Toch blijf je geboeid dankzij enkele goed getimede wtf-momenten en P.T.-achtige intermezzo’s, waarin je het huis van Selene verkent. Hiërogliefen en audiologs die je zelf hebt achtergelaten vullen de rest in, mits je tussen de regels door leest en luistert. Selene speelt die rol van zowel onwetend als alwetend verteller met verve. De gesprekken die zij voert met (m)eerdere versies van zichzelf, roepen nogal wat vraagtekens op over wat Atropos precies is.

Doom Returnal

Returnal zet met zijn eerste indruk een vrij verhalende toon, maar het is toch echt schieten, schieten en nog eens schieten wat de klok slaat. De intrige blijft grotendeels op de achtergrond en maakt de weg vrij voor pure arcadeactie, het soort waar Housemarque zo geliefd om is. Al snel vliegen de energiebollen over het scherm en sprint en spring je als een bezetene door de ruimte om alles te ontwijken en meteen weer je aanval voort te zetten. Qua pure gameplay wordt het niet veel beter dan dit. De adrenaline giert door je lijf wanneer je precies op tijd door een barrage aan kogels zoeft en met je laserzwaard de genadeslag uitdeelt aan een vijand. Of er eentje met een goed gemikt superschot in duizend stukjes schiet.

Eigenlijk sta je constant aan in Returnal. Dat is maar goed ook, want fouten maken wordt hard afgestraft. Ook dat is een beetje inherent aan het genre, al maakt Returnal er een sport van. Alles is levensgevaarlijk, overal zijn valstrikken en na een paar uur spelen ben je zo paranoïde geworden dat je om iedere hoek een hinderlaag verwacht. Daar heb je dan ook helemaal gelijk in. Met een behoorlijke uitdaging is niets mis natuurlijk - dat is juist een groot deel van de aantrekkingskracht. Maar het moet wel leuk blijven.

Get resurrekt

Het wordt vervelend als er geen enkele les uit te trekken valt, behalve dat tien doelzoekende, zichzelf opblazende vliegende aliens in een kleine ruimte misschien niet helemaal eerlijk is. Zeker niet wanneer je door het third person-perspectief van de game lang niet altijd doorhebt wat er allemaal achter of naast je gebeurt. En al helemaal niet als je bedenkt dat een run in Returnal rustig een paar uur kan beslaan. Dan is het extra pijnlijk om al je zuurverdiende voortgang in één klap of knal verloren te zien gaan. Met dat kritiekpunt haal je natuurlijk wel meteen de woede van de git gud-zakken op je hals. “Dat jij zo’n slechte gamer bent is toch niet de schuld van het spel?”

Maar het probleem van Returnal is niet per se dat het te moeilijk is. Het is te onevenwichtig: de moeilijkheidsgraad vliegt alle kanten op. Dat los je niet op door beter te worden, want er valt van die rare pieken nauwelijks iets te leren. Ook is het onhandig dat je een run niet makkelijk kunt onderbreken. Je mag je voortgang alleen tijdelijk 'opslaan' door de PS5 in de rustmodus te zetten. Wil je tussendoor even een andere game doen, dan moet je Returnal afsluiten en is je progressie weg. Het is ook niet alsof zo'n run slechts een halfuurtje tot een uur kost. Tegenover zo'n grotere investering van je tijd had best wat meer gebruiksvriendelijkheid kunnen staan, al snappen we dat het hebben van een save-optie misbruik hiervan in de hand werkt. Je speelt gelukkig wel wat permanente shortcuts naar latere gebieden vrij, al kun je jezelf afvragen wat je daar precies te zoeken hebt zonder de broodnodige upgrades uit eerdere werelden.

Risk of Ruin

Hoe frustrerend het soms kan voelen, na een mislukte poging sta je alweer in de startblokken voor de volgende poging. Returnal zuigt je langzaam maar zeker zijn meedogenloze wereld in en ontpopt zich tot een intense roguelike. Met name de Cruijfiaanse opzet van “elk nadeel heb z’n voordeel” roept zowel bewondering als weerstand op. Vrijwel iedere beslissing die je maakt heeft een keerzijde. Een parasiet die je op je pak 'installeert' geeft bijvoorbeeld een grotere kans om zeldzame items te vinden, maar straft je met een langere cooldown op je zwaardaanval.

Zelfs het oppakken van items die je levensbalk vergroten is niet zo vanzelfsprekend. Vaak zijn deze stukken hars al aan het rotten en kunnen ze een hapering in je ruimtepak veroorzaken. Denk aan een tijdelijke uitschakeling van de mogelijkheid om je wapen snel te herladen. Pas wanneer je aan een bepaalde eis hebt voldaan, zoals tien vijanden met je zwaard afmaken, verdwijnt die storing. Zo ben je continu iedere beslissing aan het afwegen. Dat geldt nog meer voor de wapens. Je mag er maar een tegelijk meenemen en daar ga je je al snel aan hechten, terwijl het oppakken van andere soorten wapens wel noodzakelijk is als je hiervoor nieuwe eigenschappen wilt blijven vrijspelen. Je weet alleen nog niet of die nuttig gaan zijn en moet op de gok je vertrouwde vuurwapen achterlaten.

Je kunt het je niet veroorloven om helemaal geen risico's te nemen, want de vijanden worden met iedere omgeving sterker en jij kunt niet anders dan volgen. Maar daarmee riskeer je wel een flink struikelblok aan je been. Sommige straffen zijn zo heftig dat ze je run compleet om zeep kunnen helpen. Housemarque legt je lot daarmee in de wispelturige handen van willekeur. Aan de andere kant: dit kan ook weer geweldig goed uitpakken. Met een artefact dat je voor iedere voltreffer een beetje levensenergie geeft, kom je een heel eind. Plots waan je jezelf onoverwinnelijk in een run die misschien eerder nog hopeloos verloren leek. Dergelijke items voelen bijna noodzakelijk, en dat is niet per se positief voor een spel waarin praktisch alles willekeurig gegenereerd wordt. Er mag nog wel wat aan de balans gesleuteld worden.

Next-gen Machina

Maar nogmaals: je blijft doorknallen, ondanks of juist dankzij al die willekeur. Returnal doet zoveel dingen zo goed. Het draait heerlijk soepel en dat is best belangrijk voor zo'n hectisch spel. Er zijn ook praktisch geen laadtijden: wederom vrij essentieel voor een game waarin je voortdurend doodgaat en daarna het liefst weer zo snel mogelijk terug naar waar je gebleven was wilt. Stel je voor dat er tussen iedere ruimte een laadtijd had gezeten!

En dan is er nog Atropos. De zes verschillende omgevingen die het spel steeds willekeurig genereert zijn niet allemaal even geslaagd, maar buitenaards zijn ze zonder meer. Housemarque heeft duidelijk veel aandacht besteed aan het tot leven brengen van de planeet en al zijn vlezige flora en fauna. 3D Audio, de DualSense-controller en de prachtige 4k-beelden werken samen om je te doen geloven dat je echt heel ver weg van de aarde bent, op een plek waar alles vreemd klinkt en eng beweegt. Returnal is zo een verrassend uithangbord geworden voor waarom de PlayStation 5 toch echt een stap voorwaarts is, ook al zijn er nog nauwelijks games die de mogelijkheden van het apparaat benutten. Tegelijk is het Housemarque in optima forma, inclusief dagelijkse uitdagingen met high score-ranglijsten.

Returnal is vanaf 30 april verkrijgbaar voor PlayStation 5.

Conclusie

8

Uitstekend

Conclusie

Returnal combineert de adrenaline van een bullet hell-shooter, de diepgang van een roguelike en de allure van een blockbustergame. Die bijzondere mix zorgt voor een spelervaring die net zo onvergetelijk is als onvergeeflijk.

Plus- minpunten

Housemarque en PS5 in topvorm

overwegend geslaagde mengelmoes van genres

verhaal is lekker mysterieus

heerlijk arcadegevoel

Soms te meedogenloos en uit balans

gebrek aan save-optie is begrijpelijk maar onpraktisch