Manifold Garden zou MC Escher trots maken

In 2012 besloot de Amerikaanse kunstenaar dat hij het werk Relativiteit van Martin Cornelius Escher tot leven wilde brengen. Hij zou een game maken, het zou hem drie maanden kosten en hij zou weer verder gaan met een volgend project. Inmiddels is het oktober 2019 en is daar eindelijk Manifold Garden – het resultaat van zeven jaar monnikenwerk, een levenswerk tegen wil en dank.

Als je weet dat Chyr kunstenaar is en absoluut géén gameontwikkelaar – de enige game die hij ooit gespeeld had was Tony Hawk’s Pro Skater, vertelde hij me twee jaar geleden – is het des te indrukwekkender om Manifold Garden te spelen. De game ziet er waanzinnig uit, maar dat viel te verwachten; meer nog imponeert Manifold Garden met hoe het Escheriaanse onlogica tot spelvorm vertaalt.

Vergeet wat je weet

In de game los je puzzels op in een wereld waar geen boven, onder, links en rechts bestaan. Met een druk op de knop verander je van oriëntatie. Continu schakel je tussen zes dimensies: met één druk op de knop worden muren vloeren en vloeren plafonds. Er is zwaartekracht, maar die is relatief. En de levels zijn eindeloze herhalingen van zichzelf: duik van een richel en met een beetje bijsturen kom je een paar seconden later op dezelfde plek weer uit.

De eerste keer dat je zo’n duikvlucht maakt is onbeschrijflijk. Stel, je ziet een platform verderop dat een stuk hoger ligt. Je weet: daar moet ik heen. Je ziet dat hetzelfde platform honderd meter lager nog een keer uit de muur steekt, en weer honderd meter later nog eens. Je gamer-DNA zegt: hell no dat ik in een afgrond duik; afgronden staan synoniem voor sterven. Manifold Garden vereist dat je tegen die natuur ingaat. In vrije val door levels navigeren is meer regel dan uitzondering.

Hoewel de game geen verhaal heeft, wordt al snel duidelijk dat je geacht wordt leven te scheppen in de spelwereld van Manifold Garden. Het zit ‘m in de titel: door levels uit te spelen, grote machines te activeren en watervallen de juiste kant op te sturen, laat je tuinen bloeien waar weer leven op afkomt.

Je gereedschap om dat voor elkaar te krijgen bestaat uit gekleurde blokken. Kleuren, en daarmee de blokken, corresponderen met de zes dimensies: een blok valt maar één kant op, de kant van de dimensie waar-ie thuishoort. En je kunt bijvoorbeeld een geel blok alleen oppakken als de vloer onder je voeten geel is.

Met dit vrij eenvoudige concept – het tutorialgedeelte is kort, uitdagend, maar legt de basis goed uit – creëert Manifold Garden de ene na de andere hersenkraker. Qua vorm doet de game denken aan Portal, maar qua effect zit het dichter bij The Witness. Vooraf voel je je ongelofelijk dom, maar als je de puzzel hebt opgelost waan je je de slimste persoon op aarde – tot de volgende puzzel je weer genadeloos met beide benen op de grond/muur/plafond zet.

Zeker in het begin kan Manifold Garden zich meten met Portal en The Witness, de twee beste first-person puzzelgames ooit gemaakt. Later, wanneer de levels steeds groter worden, raak je gauw het overzicht kwijt en zit de uitdaging ‘m vooral in het vinden van wat de puzzel überhaupt is. En wanneer halverwege een soort Tetris-mechanic op Godzilla-schaal geïntroduceerd wordt, blijkt hoe beperkt een eerstepersoonsperspectief is; je bent meer bezig met bevatten wat er überhaupt allemaal gebeurt, dan met het inzetten van je ruimtelijk inzicht om puzzels op te lossen.

Gelukkig keert de game tegen het einde weer terug bij zijn meer behapbare puzzels, zodat wanneer de credits rollen de nasmaak van het middenstuk goeddeels is verdwenen. Wel blijft het gevoel aanwezig dat er nog meer in het puzzelconcept had gezeten. Sommige ideeën worden maar een of twee keer gebruikt, om daarna nooit meer terug te keren. Zonde; het zijn goede ideeën. Je zou willen dat de game iets langer duurt dan zes uur.

Niets is onmogelijk

Met de rest maakt Manifold Garden wél van begin tot einde indruk. Door de wereld rennen, zweven, en soms gewoon even stilstaan om het uitzicht te bewonderen, verveelt niet – sterker, na mijn eerste playthrough zou ik zo opnieuw aan de game beginnen om simpelweg weer in die wereld te zijn.

De gebouwen die je van alle kanten bewandelt houden het midden tussen Griekse tempels, Art Deco en brutalisme – en op de een of andere manier maakt Manifold Garden deze mengelmoes van stijlen helemaal eigen. De synthesizer-soundtrack maakt het plaatje van deze vreemde, eenzame omgeving af. En als beloning word je aan het einde getrakteerd op een visuele trip waar Kubricks stargate in 2001: A Space Odyssey een puntje aan kan zuigen.

Het verbluffendst is dat Manifold Garden in feite een grote, open wereld is. Hoe Chyr het voor elkaar heeft gekregen om eindeloos herhalende levels, met zwaartekracht die alle kanten opgaat, aan elkaar te verbinden in één wereld waardoor je gewoon heen en terug kunt rennen, is onbegrijpelijk.

Manifold Garden is een visueel én technisch wonder, vastlopers daargelaten. Op pc, Mac en iPhone heeft de game de neiging om eens in de zoveel tijd gewoon af te sluiten. In het slechtste geval verdwijnen dan ook je autosaves en kun je weer opnieuw beginnen. Het is dus zaak om na elke opgeloste puzzel handmatig op te slaan. Onvergeeflijk, maar hopelijk snel opgelost met een patch.

Geslaagd

William Chyr wijdde zeven jaar van zijn leven aan het maken van een spelletje over een Nederlands kunstwerk. Toen hij al vijf jaar bezig was, vroeg ik hem wanneer Manifold Garden voor hem een succes zou zijn. Het antwoord: als de game überhaupt af zou komen. Als hij daadwerkelijk een game zou hebben gemaakt die kan concurreren met andere games. En als hij zoveel games zou verkopen dat hij break-even zou draaien.

Of dat laatste lukt, moeten we afwachten – in de rest is hij geslaagd. MC Escher draait zich om in zijn graf, om richting Chyr een knokige duim omhoog te steken. Meer nog dan de stijl van Escher, weet de Chyr met Manifold Garden de essentie van zijn werk te vatten: pure verwondering, gestoeld op wiskundige ontwrichting van de natuurwetten. In een game. Die op momenten kan wedijveren met het beste wat games te bieden hebben.

Manifold Garden is beschikbaar op pc via de Epic Games Store, en op Mac en iPhone via Apple Arcade. De Steam-versie volgt over een jaar, aan een PlayStation 4-versie wordt nog gewerkt. Voor deze review hebben we de game getest op Mac, pc en iPhone.

Conclusie

8

Uitstekend

Conclusie

Op zijn beste momenten is Manifold Garden net zo goed als Portal en The Witness. En hoewel de puzzelgame gaandeweg wat van zijn kracht verliest, blijven de oneindige, onmogelijke en ontzagwekkende levels tot het einde verbazen.

Plus- minpunten

Onbegrijpelijk leveldesign

een van de mooiste games ooit

machtige soundtrack

prachtig einde

bij vlagen écht goede puzzels

Had meer kunnen halen uit topconcept

grootte van levels doet gameplay niet altijd goed

hinderlijke vastlopers