Disco Elysium is een fantastische rpg vol absurde keuzes

Disco Elysium is een heel raar spel. De hoofdpersoon is constant met zijn eigen hersenen in gesprek. Hij heeft 24 verschillende statistieken waar hij zijn vaardigheidspunten in kwijt kan, en die bepalen welke delen van zijn hersenen het vaakst aan het woord komen. Met een hoge score voor Drama is hij bijvoorbeeld heel theatraal en fluistert zijn brein hem vaak in of iemand liegt of niet. Met een sterke Encyclopedia weet hij ineens allerlei nutteloze feiten over de wereld om zich heen. Maar er zijn ook wat abstractere statistieken: Inland Empire maakt hem gevoelig voor het bovennatuurlijke, en Electrochemistry verleidt hem steeds om drugs te gebruiken.

Heel raar

Hoe dat werkt, wordt al gelijk aan het begin van de game duidelijk. De hoofdpersoon wordt met een gigantische kater wakker na een bijna dodelijke hoeveelheid alcohol en is zijn geheugen compleet kwijt. Een speler met veel intelligentie hoort van zijn Encyclopedia gelijk in welke stad hij is. Heeft hij juist veel verbeelding, dan kan hij een denkbeeldig gesprek voeren met de stropdas die aan de ventilator hangt.

Ja, zo raar is Disco Elysium. Via gesprekken met anderen, leer – en beslis - je meer over jezelf. De eerste persoon die je naamloze held tegenkomt, spreekt hem aan met “agent”. Aha, ik ben dus een politieagent, denkt hij bij zichzelf. Tenminste, als jij dat wil. Je kunt hem ook laten denken dat hij een vergeten rockster is, vroeger wereldberoemd was, maar nu van zijn sokkel gevallen. Als je wilt kun je jouw personage als een volslagen idioot spelen.

Lappen tekst

De game speelt als een klassieke rpg, denk bijvoorbeeld aan Planescape: Torment. Van schuin boven zie je je held door de wereld lopen, van de ene gesprekspartner naar de andere. Wat volgt is een soort mix tussen een visual novel en een point and click adventure. Je doet niet veel meer dan rondlopen en ellenlange gesprekken voeren, met meerdere boeken aan dialoog om doorheen te ploegen.

Dat klinkt misschien vermoeiend, maar Disco Elysium is glorieus goed geschreven. We hebben nog nooit zo vaak hardop gelachen. Het is niet alleen goed geschreven ‘voor een game’, maar daadwerkelijk een literair hoogstandje. Welke dialoogoptie je ook kiest, je wordt altijd beloond met sfeervolle omschrijvingen, scherpe opmerkingen en geestige vondsten.

Deze gesprekken kunnen bovendien de meest bizarre wendingen nemen, vooral omdat de held steeds in de rede wordt gevallen door delen van zijn eigen brein. Wie zichzelf toestaat om verdwaald te raken in dialogen, wordt rijkelijk beloond. Een onzinnig gesprek met een cafémanager mondt bijvoorbeeld uit in scherpe vragen over waarom zijn barvrouw ontslag heeft genomen. Oh, hij heeft haar mee uit gevraagd, en ze voelde zich verplicht om ja te zeggen omdat hij haar baas was? Waarom vind je dat eigenlijk zo belangrijk? Dan krijg je ineens de keuze: omdat je een extreme feminist bent.

Gedachtenkronkels

Op dit soort momenten ontgrendel je Thoughts, gedachten die je als een soort perks kunt inschakelen om jezelf sterker (of zwakker) te maken. Vaak duurt het een paar uur om die gedachten helemaal te verwerken en de volledige bonus vrij te spelen. In dit geval krijgt je agent een Inexplicable Feminist Agenda om te overpeinzen. Terwijl hij denkt, krijgt hij een bonus op zijn autoriteit wanneer hij met mannen praat. Als het gedachteproces is voltooid, verdient hij een hogere empathie en is zijn hang naar drugs verminderd.

De game is echter niet alleen hilarisch, maar nodigt ook uit tot diepere gedachten. De stad Revachol gaat gebukt onder politieke strubbelingen en veel inwoners van de armste wijk waar je patrouilleert, hebben een miserabel leven. Bovendien woedt er onrust onder de bevolking en staken vakbondsleden in de straten om megacorporaties op hun knieën te dringen. Maar ja, de baas van de vakbond is dan weer een corrupte megalomaan, dus wiens kant moet je kiezen?

Wat is dit voor spel?

Allemaal leuk en aardig, denk je nu misschien, maar wat doe je nou eigenlijk in dit spel? Zijn er gevechten? Is er een verhaal? Goede vragen. Het antwoord is tegelijk ja en nee. Er is niet echt sprake van gameplay, buiten het verkennen van de wereld en praten met mensen. Er is geen vechtsysteem, al kun je wel doodgaan. Je hebt gezondheidspunten en moraalpunten, en als die op nul komen te staan, is het afgelopen.

Het is bijvoorbeeld niet zo verstandig om ruzie te zoeken als je weinig punten in fysieke vaardigheden hebt gestopt. Tijdens een gesprek kan de held soms voor een gewelddadige oplossing kiezen, maar dat pakt niet altijd goed uit. Voor zijn moraalpunten moet hij vooral zijn mentale gezondheid in de gaten houden. Smeken en huilen gaat ten koste van zijn Morale, maar bijvoorbeeld ook het gebruik van drugs en alcohol.

Het hoofdverhaal is in essentie heel simpel: samen met zijn nieuwe partner (althans, door zijn geheugenverlies herkent hij hem niet) moet de held een moord onderzoeken. Hij loopt echter al snel tegen allerlei problemen aan, al is het maar omdat hij niet bij het lijk kan komen zonder te kotsen. Overal waar hij loopt, wordt hij afgeleid door allerlei andere zaken. Een kind vraagt hem om speed, een tuinier ziet er verdacht uit, en misschien moet hij zijn vermiste penning en geweer eens gaan zoeken. En waarom ook niet: uit het niets kan hij ineens beslissen dat hij een soort cupido is en eerdergenoemde cafémanager en barvrouw aan elkaar koppelen, ondanks haar verzoek om dat toch vooral niet te doen.

Niet alles wat hij wil doen, lukt ook daadwerkelijk. Zelfs met de allerhoogste statistieken is hij nog altijd afhankelijk van de dobbelstenen. Voor grote beslissingen krijgt hij namelijk te maken met kansberekening: voordat hij bijvoorbeeld een gevaarlijke sprong probeert te maken, of iemand wil intimideren, zie je hoe groot de kans is dat dat lukt. Vervolgens bepalen virtuele dobbelstenen zijn lot.

Het maakt de game soms wat willekeurig, maar dat is niet zo erg. Juist als iets mislukt, gebeuren vaak de grappigste dingen. Zo probeerde onze vergeetachtige held om een geloofwaardige naam voor zichzelf te verzinnen, maar kwam hij na een onwelgevallige dobbelsteen met ‘Raphaël Ambrosius Costeau’ op de proppen. De toehoorders geloofden er geen snars van, maar je kan wel de hele game volhouden dat dat toch echt zijn naam is, als je wilt.

Overweldigend

Het is allemaal even goed geschreven, maar het kan wel een beetje veel zijn. Aangezien je niks anders doet dan lezen en klikken, zijn al die lange lappen tekst soms wat overweldigend. Er is geen afwisseling met andere gameplay - lezen en keuzes maken is alles wat je doet. En hardop lachen, hadden we dat al gezegd? Verder vallen er wat kleine foutjes uit de toon, zoals een handjevol spelfouten. In een game met zoveel schrijfwerk, valt dat nauwelijks te verwijten.

Als je nu nog steeds met vraagtekens boven je hoofd zit, valt er weinig meer te zeggen. Die vraagtekens horen bij de game en maken het juist zo leuk. Onze politieagent is ervan overtuigd dat hij een communistische held is die vijftig jaar geleden overleed, is vergeten waar hij woont en heeft besloten dat hij een zwerver is (Hobocop!) en sluipt ’s nachts weg om bewijsmateriaal te stelen. Gewoon, omdat wij dat zo besloten hebben.

Disco Elysium is meer een boek dan een game, en dan ook nog eens een boek dat de hele tijd allemaal absurde zijweggetjes neemt. Je moet je aandacht er daarom bijhouden en kan niet zomaar wat tekst overslaan, al is het maar omdat je dan de snedigste grappen mist. Wie er echter goed voor gaat zitten, vindt in deze game een parel vol briljante momenten. Speel Disco Elysium.

Disco Elysium is nu beschikbaar voor pc en verschijnt in 2020 voor PlayStation 4 en Xbox One.

Disco Elysium

9

Fantastisch

Conclusie

Woorden zijn niet genoeg om de pracht van Disco Elysium te beschrijven. De absurde vrijheid in het vormen van je personage en het hoogstaande schrijfwerk maken dit een must voor liefhebbers van klassieke rpg’s.

Plus- minpunten

Briljant geschreven

bijzonder grappig

gigantische keuzevrijheid

Kleine foutjes

al die tekst kan een beetje overweldigend zijn