Nadat Frictional Games met Amnesia: The Dark Descent één van de beste horrorgames in een decennium neerzet, doet de onafhankelijke ontwikkelaar iets bijzonders met zijn franchise. In plaats van zelf aan het roer van een vervolg te staan, geeft de studio Amnesia door aan The Chinese Room – de ontwikkelaar van het interactieve verhaal Dear Esther. Zij besluiten het experiment recht aan te doen door niet een vervolg te maken, maar simpelweg een Amnesia op hun manier. Het concept van deze ruil is razend intere ant en het resultaat is – of je het nou leuk vindt of niet – precies wat je zou verwachten van een studio wiens grootste succes een game zonder gameplay was.
Handtekening van angst
De handtekening van Frictional Games is onomstotelijk, na Amnesia en de Penumbra-trilogie. Deze studio is er één van angst. Hun games vertellen een verhaal, slepen je mee in de diepte van de menselijke psyche en zorgen ervoor dat spelers zo angstig mogelijk achter hun pc’s zitten. The Chinese Room respecteert dat , vooral in de eerste paar uurtjes. Je wordt wakker als Oswald Mandus in zijn grote, verlaten landhuis. Het is aan de vooravond van de 20e eeuw, in het hart van de industriële revolutie in Londen. Je kinderen zijn kwijt en jij gaat naar ze op zoek, zo leer je als je de eerste kamers doorzoekt, brieven vindt en een onheilspellend telefoontje opneemt.
Het doorzoeken van dat huis is, zeker voor iedereen die al op z’n hoede is na het spelen van het origineel, een angstaanjagende aangelegenheid. De breedste contouren van het verhaal worden langzaam maar zeker geschetst, terwijl de sfeer zo beklemmend, allesomvattend en zwaar is dat het als speler bijna een fysieke inspanning is om langer dan een half uur te spelen. Het geluid doet daarbij niet een duit in het zakje, het knalt een halve schatkist leeg. Een zucht hier, gekraak daar, het gesnuif van een big om de hoek en op het moment dat je de grote zaal binnenschuifelt het gedonder van God weet wat. Het is niet de eerste en zeker niet de laatste keer dat de feilloos gebrachte geluidseffecten in combinatie met een sublieme soundtrack hun doel met onaflatende precisie raken. We zijn bang. En dat zonder dat er eigenlijk iets gebeurt.
De waarheid
Niet heel veel later kom je achter de brute waarheid en besef je dat dit toch echt een game is met de handtekening van The Chinese Room. Amnesia: A Machine for Pigs is helemaal niet zo eng. De suggestie van horror, in combinatie met de verwachtingen die geschapen worden door de naam Amnesia, zorgen ervoor dat je in het eerste uur al zeventien keer je onderbroek hebt moeten verschonen zonder reden. Maar hoe dieper je in het verhaal duikt, hoe meer je erachter komt dat The Chinese Room er helemaal niet op uit is om je te vermoorden of je te confronteren met fysieke obstakels als monsters. Goed, mi chien gebeurt dat hier en daar een keer, maar het is niet het doel van deze game.
Het is heel slim gedaan van The Chinese Room dat het zijn kaarten pas later in de game op tafel legt. In die eerste uren zet het de peilers van zijn verhaal uit en komt het de fan tegemoet die een letterlijk vervolg verwacht. Tegen de tijd dat je erachter komt een heel ander beestje voor je te hebben, hoopt de ontwikkelaar dat je zo diep in die verhaallijn vastzit, dat het je nieuwe reden wordt om door te spelen, in plaats van simpelweg uitgedaagd te worden door je eigen angsten.
Dubbelzijdig zwaard
Het is een zet die een dubbelzijdig zwaard blijkt. Het voordeel is het verhaal zelf, dat zwaarder op je gemoedsrust zal wegen dan elke biggenfreak die deze game op je afgooit. Deze vertelling is niet zomaar kritiek op de maatschappij, of op de mens an sich. Het is een depre ieve, beangstigende kritiek op de mensheid als geheel, verteld door middel van een man in wiens persoonlijke hel we langzaam maar zeker meegesleurd worden. Het levert een schitterende manier van verhaalvertelling op, met de kracht om je gemoedsrust volledig te beheersen. Hier en daar wordt het allemaal net iets te diepzinnig en verdekt verteld, waardoor het eindresultaat niet zo sterk is als het had kunnen zijn. Maar wat overblijft, is nog steeds een slag of tien beter en intelligenter dan wat games gemiddeld te bieden hebben.
Het nadeel is dat The Chinese Room zijn verhaal met zo min mogelijk gameplay wil vertellen. Een offer dat helemaal niet gemaakt had hoeven worden, want waarom zouden gameplay en verhaalvertelling niet hand in hand kunnen gaan? En was het nodig om de beste gedeeltes van The Dark Descent eruit te slopen. We komen mi chien vier keer of wat een monster tegen in de hele game. Van het hele ‘kijk ‘m niet aan anders word je gek, blijf niet te lang in het donker anders word je ook gek en blijf niet te lang in het licht anders komt het monster je halen’ is geen sprake meer. De puzzels zijn nog wel aanwezig, in lichte mate maar wel zo goed bedacht dat we er daadwerkelijk over na moesten denken.
Het wringt vooral in de laatste uren van de game, zodra je beseft dat er geen angst hoeft te zijn. Dan ren je met gemak door de vertelling heen. De angst is weg, je kruipt niet meer door het donker en geen hoek of deur vormt nog genoeg aanleiding om ook maar een seconde de shift-knop los te laten. De enige sfeer die dan nog overheerst, is die van de duistere vertelling.
Niet onverwacht
The Chinese Room heeft het experiment van een franchise doorgeven zonder meer recht aan gedaan. Het begint als eerbetoon aan het origineel, om vervolgens precies dat te worden wat we eigenlijk hadden kunnen verwachten. Amnesia: The Dark Descent, gestript van zijn gameplay en voorzien van een veel sterker verhaal. Wat overblijft is een combinatie van teleurstelling en tevredenheid. Eigenlijk is dit Amnesia: Dear Esther, terwijl er wat ons betreft geen enkele aanwijsbare reden is geweest om hier geen Amnesia: Dark Dear Descent Esther van te maken. Dat we het eindresultaat alsnog kunnen waarderen, is zonder twijfel te danken aan het feit dat we ook Dear Esther ontzettend hoog hebben zitten. Maar we voelen mee met de mensen die op niets meer hoopten dan een vervolg op Amnesia: The Dark Descent. Dat is namelijk het laatste wat deze game is.