Vooraf klonk het contraïntuïtief: games in een museum. Games hoor je te spelen, niet aan de muur te hangen. Maar dat hebben de curatoren gelukkig goed aangepakt: op de interactieve expositie kunnen de bezoekers tientallen games zelf spelen, veelal ook op de originele consoles (slechts een paar zijn geëmuleerd, maar hebben wel de oorspronkelijke controller). Op deze woensdagavond in december (de expo is dagelijks geopend van 12 uur tot 22 uur, behalve dinsdag en loopt tot 9 januari 2012; meer info) zijn er aardig wat mensen op de tentoonstelling afgekomen. Het is druk, maar niet te: iedereen heeft alle gelegenheid om aan de beurt te komen voor zijn favoriete games.
Naast een algemeen verhaal over de geschiedenis van de games staat er bij elke speelbare game een verhaaltje en een uitleg hoe je die speelt. Want ja, hoe werkte die oude Atari-joystick ook al weer en welk knopje moest je indrukken op de SNES-controller om te springen?
De tentoonstelling is voor mensen van mijn leeftijd (1981) een trip down memory lane. Het is grappig om oude Atari’s te zien die al twintig jaar uit mijn leven waren verdwenen, om Pac-Man te spelen op een echte Arcade-machine en om na jaren weer eens in aanraking te komen met een Amiga. Tot de vroege jaren negentig hadden we bij ons thuis geen PC of Mac, maar een Amiga. Op die computer waren lang niet zoveel games beschikbaar als op de PC, maar we hadden wel het geniale spel The Secret of Monkey Island. Ook op de tentoonstelling Game Story is een exemplaar (althans de Franse versie) van de adventure-game te spelen. Vermoedelijk zullen de meeste bezoekers van Game Story niet direct begrijpen wat er zo leuk is aan dit spel, dat absurde humor combineert met puzzels. Het is immers meer een game om lange tijd thuis te spelen.
Geschikter voor de snelle consumptie op deze expo zijn dan ook vooral de actiegames, met personages die inmiddels iconische status hebben gekregen. Uiteraard kan Super Mario op de 8-bit NES niet ontbreken en Zelda en Donkey Kong evenmin. De spellen voor het Nintendo Entertainment System (NES) ondergingen een strenge kwaliteitscontrole. "Visueel of technisch middelmatige spellen werden niet geaccepteerd", zo vertelt de expositie. Dat is bij het spelen te merken. Nintendo's concurrent Sega voerde eenzelfde kwaliteitscontrole uit, wat we zien aan games als Sonic the Hedgehog.
Van de allervroegste videogames staan op de expositie alleen een beschrijving. De eerste computerspellen die eind jaren vijftig werden ontwikkeld (zoals Tennis for Two, 1958) waren niet zozeer bedoeld als entertainment, maar om te demonstreren hoeveel rekenkracht de computers hadden. Begin jaren zeventig begonnen de prijzen van computers te dalen en werd het bouwmateriaal kleiner. Dat leidde tot de eerste Arcade-machine (Computer Space, 1971). Een jaar later verscheen in de Verenigde Staten de eerste commerciele gameconsole, de Ody ey, die echter te duur was om een groot succes te worden.
Wel kun je in de Grand Palais een potje Pong spelen. Deze oergame is geïnspireerd door de Ody ey en werd eerst in cafés en spelhallen gespeeld en later op de thuiscomputer van Atari. Ook Atari is vertegenwoordigd op de tentoonstelling, met onder andere het populaire Pac-Man.
Maar ook moderne kla iekers als Street Fighter, Tomb Raider, Grand Theft Auto en Resident Evil zijn op de tentoonstelling te spelen. Stuk voor stuk games die niet alleen op zichzelf de moeite waard zijn om voor het nageslacht te bewaren, maar die zelfs de algemene popcultuur hebben beïnvloed. Zie bijvoorbeeld de film Drive (van regi eur Nicolas Winding Refn, met Ryan Gosling) die door Grand Theft Auto is geïnspireerd. Dat Hollywood nu concepten uit de gamewereld overneemt, is een goed voorbeeld van het feit dat videogames volwa en zijn geworden.
Op het einde van de tentoonstelling kom je spellen tegen in 3D-omgeving, met de Playstation, de Sega Saturn en de Nintendo 64. In de nieuwste games zijn de objecten nog gedetailleerder en de games beginnen op films te lijken. Maar ook de casual games en MMOPRG's worden niet vergeten.
De diversificatie is hiermee compleet: het aanbod gaat van supersimpele games die op een cartooneske manier zijn vormgegeven, tot games waarin de speler de hoofdrol speelt in zijn eigen film. Belangrijk is vooral dat het stigma dat alleen kinderen of jonge mannen gamen begint te verdwijnen. Zoals de curatoren op de expositie zeggen: "De videogame is een medium voor iedereen geworden en een echte sociale acce oire."
Over de schrijver: Peter Teffer is freelance journalist en schrijft over de invloed van nieuwe media op politiek, cultuur en samenleving. Hij twittert via twitter.com/peterteffer