Als je een dikke pc hebt staan, waar je voornamelijk games op speelt, is de kans groot dat je een moederbord hebt met een Z170 chipset en een Skylake-proce or, zoals de i5 6600K of de i7 6700K. Als het aan Intel ligt, stappen we vanaf deze week allemaal ma aal over naar de Z270 chipset met de nieuwe Kaby Lake-proce ors, maar hoeveel winst boek je dan? Zit er zo’n groot verschil tu en de generaties dat je meteen al je ‘oude’ hardware op Marktplaats moet zetten?
Z170 vs Z270
Het is goed om te weten dat de nieuwe generatie Kaby Lake-CPU’s en de Z270-chipset volledig compatible zijn met de Skylake-CPU’s en Z170-chipset. De nieuwe moederborden hebben namelijk nog steeds de LGA 1151-socket, waardoor je gewoon gebruik kunt maken van Skylake-CPU’s en de moederborden met Z170-chipset kunnen omgaan met Kaby Lake. Houd er dan wel rekening mee dat je hoogstwaarschijnlijk een bios-update nodig hebt. Je wordt dus niet verplicht meteen beide te upgraden, maar uiteraard zitten er wel wat voordelen aan de nieuwe generatie, te beginnen met de nieuwe chipset. Wat biedt Z270 dat Z170 niet heeft?
De Z270 chipset heeft vier extra PCI-E 3.0 ‘downstream lanes’, oftewel extra high bandwith connections die bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden voor Thunderbolt en USB 3.1, en als PCI-E slots voor capture cards, opslag of zelfs GPU’s. Daarnaast biedt Z270 ondersteuning voor Intel Rapid Storage Technology versie 15, waardoor HDD’s, SSHD’s, SSD’s en M.2 SSD’s beter presteren. Tevens heeft de chipset zelfs al support voor Intel Optane Technology.
Intel Optane Technology zal gebruikt worden in de allernieuwste SSD’s, gebaseerd op 3D Xpoint memory technology. Deze techniek zorgt voor nog snellere opslag, tot wel tien keer sneller dan normale SSD’s. Er gaan geruchten dat Intel in 2017 de eerste Optane SSD zal uitbrengen, maar deze wordt waarschijnlijk maar 32GB, wat aangeeft dat het nog wel even zal duren voordat dit soort Optane SSD’s voor de mainstream intere ant worden.
Heel groot zijn de verschillen tu en de chipsets dan ook niet. Dat komt ook omdat de nieuwe generatie Kaby Lake-proce ors niet een gigantische stap hebben gemaakt ten opzichte van de Skylake-CPU’s.
Skylake vs Kaby Lake
Intel heeft de afgelopen 10 jaar gebruikgemaakt van het zogenaamde ‘tick-tock’-systeem. Elk jaar kwam er een nieuwe generatie CPU’s uit, met het ene jaar een nieuwe architectuur (tick) en het andere jaar een nieuw productieproces (tock). Sinds kort is daar echter een einde aan gekomen, omdat het steeds lastiger wordt om in dat tempo de chips te updaten. Er is dus vanaf nu een extra jaar ingelast, gericht op optimalisatie - en daar komen de Kaby Lake-CPU’s uit voort.
Kaby Lake-proce ors zijn dus eigenlijk een update van de Skylake CPU’s, zonder nieuwe architectuur of een ander productieproces. Het is een tu enstap voor Cannon Lake, de 10nm chips, dat wel voor grote veranderingen gaat zorgen in 2018. Kaby Lake maakt net als Skylake dus nog steeds gebruik van 14nm chips, maar dan wel met de nodige verbeteringen, al zijn die niet zo schokkend als je mi chien zou hopen.
Omdat het 14nm proces nog verder is geoptimaliseerd is het nu mogelijk om de Kaby Lake-CPU’s een paar honderd megahertz sneller te laten draaien, zonder dat het stroomverbruik meer wordt dan bij de Skylake CPU’s. Daarnaast is de Turbo Mode verbeterd en heeft Kaby Lake een video decoder met ondersteuning voor 10-bit HEVC en VP9, HDCP 2.2 support en een nieuwe graphics-architectuur met betere 3D-graphics en 4K-videofunctionaliteit.
De test-pc
De afgelopen twee weken heb ik de i5-7600K getest. Daarnaast had ik twee moederboards tot mijn beschikking. Alle hardware van de test PC op een rij:
- CPU: i5-7600K
- GPU: MSI GTX 1070 Gaming Z 8GB
- RAM: 2x 8GB Hyper X DDR4 3000MHz
- Opslag: 2x Samsung 950 Pro M.2 SSD’s. 1x 512GB en 1x 256GB
- Moederbord: MSI Z270 Gaming M5 en de Asus Maximus IX Code
- CPU waterkoeling: Cooler Master Seidon 240V
- Voeding: SilverStone Strider 1200W 80Plus Gold
MSI Z270 Gaming M5 vs Asus Maximus IX Code
Voordat ik naar de daadwerkelijke tests en benchmarks ga, eerst nog even de verschillen tu en de moederboards van MSI en Asus, al moet ik zeggen dat ze niet erg van elkaar verschillen als het gaat om features.
De belangrijkste features van de MSI Z270 Gaming M5:
- Chipset: Intel Z270 chipset
- Memory support: 4x DDR4 RAM slot, dual channel, max 3800MHz
- Display: 1x DisplayPort 1.2, 1x HDMI 1.4b
- Expansion slots: 3x PCI-E 3.0 x16, 3x PCI-E 3.0 x1
- Multi-GPU: Nvidia SLI 2-Way, AMD Cro Fire 3-Way
- Storage: 2x M.2 socket, 6x SATA III
- USB: 1x USB 3.1 Type-A, 1x USB 3.1 Type-C, 6x USB 3.1 Gen 1 Type-A 7x USB 2.0
- Network: Killer E2500 Gigabit LAN
- Audio: Dual 8-channel Audio Boost & Technology
Wat de MSI Z270 Gaming M5 intere ant maakt is de gebruiksvriendelijkheid van de software. MSI heeft toffe software voor het moederbord ontworpen, zoals DDR4 boost, Lightning USB, Gaming App en X-Boost. Met deze software kun je gemakkelijk je systeem sneller maken, zoals het boosten van je RAM-geheugen, snellere opslag voor zowel interne als externe HDD’s, volledige controle over de fans in je PC case en je kunt zelfs de CPU met een simpele druk op de knop overclocken! Daarover later meer.
De belangrijkste features van de Asus Maximus IX Code:
- Chipset: Intel Z270 chipset
- Memory support: 4x DDR4 RAM slot, dual channel, max 4000MHz
- Display: 1x DisplayPort 1.2, 1x HDMI 1.4b
- Expansion slots: 3x PCI-E 3.0 x16, 3x PCI-E 3.0 x1
- Multi-GPU: Nvidia SLI 2-Way, AMD Cro Fire 3-Way
- Storage: 2x M.2 socket, 6x SATA III
- USB: 1x USB 3.1 front panel connector, 1x USB 3.1 Type-A, 1x USB 3.1 Type-C, 6x USB 3.0, 6x USB 2.0
- Network: Intel I219-V Gigabit LAN, 2x2 Wi-Fi 802.11 a/b/g/n/ac met 2,4GHz en 5GHz support en Bluetooth 4.1
- Audio: ROG SupremeFX S1220 8-channel
De moederborden verschillen technisch niet zoveel van elkaar, maar het uiterlijk is wel compleet anders. MSI is voor de wat meer traditionele look gegaan, maar Asus heeft gekozen voor een cover, die het grootste gedeelte van het moederbord bedekt. Er is zelfs een stukje van de cover dat je weg moet halen om bij een M.2 socket te komen. Het Asus-moederbord ziet er wat stoerder uit, maar dat is heel persoonlijk en moet maar net bij je build pa en.
De i5-7600K
Tijdens het testen van de i5-7600K zag ik vergelijkbare resultaten op beide moederborden. Standaard draait de CPU op 3.8GHz met een boost snelheid van 4.20GHz. Op het MSI-moederbord kon ik daar met een simpele druk op de knop 4.5GHz van maken, wat zorgt voor een redelijke boost in prestaties. Heel tof dat je dit zo gemakkelijk kan doen, maar als je wilt kun je de CPU nog veel verder overclocken. Op het MSI-moederbord kwam ik zonder moeite op 4.8GHz en op het Asus moederbord ben ik zelfs nog verder gegaan naar een stabiele 5GHz.
Op standaard snelheid is de i5-7600K over het algemeen zo’n 10% sneller dan de i5-6600K. Dat wil echter niet zeggen dat je games ook 10% sneller of beter draaien, want vaak is de CPU niet de bottleneck in je systeem, dat is over het algemeen je GPU. Bij games die zwaar op de CPU leunen, zoals GTA V, mag je ongeveer vijf frames per seconde meer verwachten op de i5-7600K ten opzichte van de i5-6600K en ondanks dat dit best de moeite waard is, is dat een uitzonderlijke situatie. De realiteit is dat je het verschil vaak niet eens merkt met mi chien 1 of 2 frames per seconde extra in de gemiddelde game. Zelfs als de i5-7600K op 5GHz draait, is het verschil alleen merkbaar in software die zwaar gebruik maakt van de CPU. Sowieso is het in dat soort gevallen een beter idee om een i7-7700K te nemen, met ondersteuning voor hyperthreading en nog hogere kloksnelheden.
Een paar scores van CPU benchmarks onder elkaar:
- 3D Mark FireStrike (standaard): 9544 Physics score
- 3D Mark FireStrike (5GHz): 10.859 Physics score
- CPU-Z (standaard): 2134 single thread, 8267 multi thread
- CPU-Z (5GHz): 2539 single thread, 9854 multi thread
- Intel Extreme Tuning Utility (standaard): 937 Marks
- Intel Extreme Tuning Utility (5GHz): 1032 Marks
- Cinebench R15 (standaard): 128.27fps OpenGL, 631cb multi core, 178cb single core
- Cinebench R15 (5GHz): 147.92fps OpenGL, 788cb multi core, 213cb single core
De verbetering in prestaties zijn indrukwekkend in de verschillende benchmarks, helemaal als je de CPU flink overclockt, maar je ziet daar helaas in games niet zo heel erg veel van terug.
Conclusie
Is de Z270-chipset beter dan de Z170-chipset? Met vier extra PCI-E 3.0 lanes, Intel Rapid Storage Technology 15 en alvast ondersteuning voor Intel Optane Technology heeft de Z270-chipset een mooie update gekregen, maar heel schokkend is het allemaal niet. Hetzelfde geldt een beetje voor de Kaby Lake-CPU’s, die meer gezien moeten worden als een ‘simpele’ update van de Skylake-CPU’s die we nu al gebruiken. Als je van plan bent om binnenkort een gloednieuwe game-pc te bouwen is het een no-brainer om voor de nieuwe chipset en een Kaby Lake-CPU te gaan, maar ik zou je niet aanraden om meteen je Z170-systeem en Skylake CPU te gaan vervangen. Stop die knaken liever in een vette nieuwe videokaart, daar win je uiteindelijk veel meer mee!
De Z270-chipset en Sky Lake-CPU’s zijn niet bepaald teleurstellend, maar dit is zoals gezegd een soort tu enjaar voor Intel en dat zie je af aan de verbeteringen en features. Als je de pc veel gebruikt voor andere dingen buiten gamen, zoals video editing, dan is het met de i5-7600K en vooral de i7-7700K wel mogelijk om een winst van 10% te pakken ten opzichte van de i5-6600K en i7-6700K, maar puur in games is het verschil veel minder. Gamers kunnen voorlopig nog prima uit de voeten met een Z170-chipset en Skylake-proce or.