Geluidskaart (DAC)
De geluidskaart, ofwel de Digital-to-Analog Converter, bepaalt grotendeels welke mogelijkheden de rest van de audio-opstelling heeft, alsmede de kwaliteit hiervan. Geluidskaarten zijn grofweg onder te delen in twee categorieën: intern en extern. De meeste moederborden hebben een ingebouwde geluidskaart, te herkennen aan de vijf of zes mini-jack uitgangen. Op moderne moederborden is deze ingebouwde geluidskaart vaak elektronisch geïsoleerd van de rest van het bord, om storing te voorkomen.
Desondanks zijn ingebouwde geluidskaarten soms onderhevig aan storing, coil whine of ruis. Het interne alternatief voor een ingebouwde geluidskaart is een PCIe-geluidskaart. Deze zit nog wel in de kast zelf, met de nodige ruimtebesparing tot gevolg, maar heeft doorgaans hogere kwaliteit audio en extra snufjes, zoals ondersteuning voor een 7.1-opstelling, Dolby Atmos of meerdere TOSLINK-uitgangen. Het nadeel is dat zelfs deze kaarten onderhevig kunnen zijn aan ruis of storing, met name als er een grafische kaart boven of onder is geïnstalleerd. Het alternatief, externe geluidskaarten, geniet dan ook vaak de voorkeur.
Externe geluidskaarten zijn beschikbaar met verschillende verbindingen, zoals USB, FireWire, Thunderbolt, of zelfs ethernet. USB-geluidskaarten zijn verreweg de meest voorkomende, met name voor de budgetgerichte varianten. De kwaliteit en mogelijkheden van externe geluidskaarten varieert enorm. Het is daarom belangrijk om op te letten welke functies je zoekt en welke geluidskaart deze ondersteunt. Nagenoeg elke geluidskaart ondersteunt bijvoorbeeld een 5.1-opstelling, terwijl 7.1 vrij zeldzaam is. Gamers die alleen met een koptelefoon gamen zullen genoeg hebben aan een basale DAC, zoals de populaire Schiit Modi, terwijl gamers die monitorluidsprekers of zelfs een 5.1-opstelling willen aandrijven een uitgebreidere DAC nodig hebben.
Uiteindelijk is de DAC het component waar het meeste afnemend rendement plaatsvindt. Meer geld besteden aan een duurdere DAC levert zelden een merkbare toename in audiokwaliteit op. Investeren in een betere koptelefoon of luidsprekers is dan ook vaak een verstandigere keuze. Bovendien is een DAC geen vereiste voor beter geluid: moderne moederborden en PC’s zijn dusdanig goed gebouwd dat extreme ruis nog maar zeer zelden plaatsvindt. Een makkelijke test is om je huidige oortjes of koptelefoon direct in de groene mini-jack te steken en te luisteren naar enige ruis of storing.
Versterker
Veel geluidskaarten die op gamers of normale consumenten zijn gericht hebben al een versterker aan boord om bijvoorbeeld een koptelefoon of luidsprekers aan te sluiten. Het kan echter de moeite waard zijn om zelf een aparte versterker te kopen. De versterker is, met name bij koptelefoons, namelijk van grote invloed op de warmte en klank van het geluid. Een versterker kiezen is dan ook hoofdzakelijk een kwestie van smaak. Kijk vooral wat anderen op internet ervan vinden en hoe zij de klank omschrijven. Sommige audio- en hifi-winkels hebben een testopstelling voor koptelefoons en versterkers waar je kan luisteren welke versterker het beste bij je smaak past.
Het enige waar je echt op moet letten bij het kiezen van een versterker, is de impedantie van je koptelefoon en de versterker. De impedantie geeft aan hoeveel weerstand de koptelefoons geven op het inkomend signaal en wordt gemeten in ohms. Ook de versterker zelf heeft een bepaalde weerstand, vaak de bron-impedantie genoemd. Om te voorkomen dat de versterker niet genoeg stroom kan leven om de koptelefoon aan te sturen (in feite de weerstand overkomen) bestaat de 1/8-vuistregel: de impedantie van de sterker moet één achtste of lager zijn dan die van de koptelefoon. Een koptelefoon met een impedantie van 80 ohm heeft dus een versterker nodig met een impedantie van 10 ohm of minder.
Bij luidsprekers is impedantie in veel mindere mate een factor. Omdat het gros van de luidsprekers ongeveer 8 ohm impedantie heeft, zijn de meeste versterkers compatibel met de meeste luidsprekers, extreme uitzonderingen daargelaten. Let bij twijfel op de specificaties van de luidsprekerfabrikant voor geadviseerde wattages en impedantiewaarderingen.
Een aparte versterker is, net zoals een externe DAC, strikt genomen niet noodzakelijk. Voor gamers met een koptelefoon met hoge impedantie, zoals de HD600, zijn ze echter wel aan te raden, omdat anders de koptelefoon niet genoeg stroom krijgt om elke toon zuiver te kunnen representeren. Koptelefoons met een impedantie van meer dan 100 ohm vallen in de ‘hoge impedantie’-categorie en hebben een aparte versterker nodig om juist te functioneren. Onder de 32 ohm is geen aparte versterker nodig en volstaat een ingebouwde versterker in de geluidskaart.
Koptelefoon
In nog meerdere mate dan de versterker is het selecteren van een koptelefoon een kwestie van smaak. Niet alleen varieert het geluid, klank en toon significant tu en koptelefoons, ook het draagcomfort en de bouwkwaliteit verschillen enorm. Ondanks de subjectieve aard van deze keuze, zijn er toch enkele aspecten die voor gamen bijzonder aan te raden zijn, zoals het type hoofdband en behuizing. Er zijn verschillende systemen om de koptelefoon op het hoofd te laten rusten, maar verreweg de meest voorkomende is een simpele, enkelvoudige hoofdband met eventuele bekleding. Om te zorgen dat de oorschelpen goed contact maken met het hoofd zal deze band enige spanning hebben. Dit drukt de koptelefoon tegen de oren aan. Met hoeveel kracht dit gebeurt hangt af van de koptelefoon en de hoofdomvang van de gebruiker. Een hoge klemdruk levert een betere afsluiting op met zuiverder geluid als gevolg, maar wordt doorgaans als oncomfortabel ervaren. Om langere periodes achter elkaar te kunnen gamen is het raadzaam on een koptelefoon te vinden met lichte klemdruk.
De behuizing van koptelefoons kan in twee categorieën worden opgedeeld: gesloten en open. Gesloten koptelefoons hebben, zoals de naam suggereert, een gesloten constructie die geen geluid van buiten naar binnen laat en vice versa. Deze zijn in het bijzonder geschikt voor drukke omgevingen zoals LAN-parties. Aan de andere kant staan open koptelefoons, die perforaties, gaas of openingen hebben in de koptelefoon om geluid vrij te laten bewegen. Open koptelefoons hebben als voordeel dat ze zuiverder klinken en een beter illusie wekken van ruimte, zodat bijvoorbeeld een auto op grote afstand ook als zodanig wordt ervaren.
Voor gamen zijn open koptelefoons doorgaans beter, omdat directionele audio accurater doorkomt op een open koptelefoon dan bij een gesloten model. Dit is met name bij schietspellen belangrijk: de speler kan sneller inschatten waar een schot vandaan komt dan bij een gesloten koptelefoon. Het nadeel is dat het geluid van een open koptelefoon zich makkelijk door de ruimte verspreidt, wat eventuele kamergenoten kan frustreren.
Houd Gamer.nl in de gaten voor het tweede deel van deze gids, waar we de microfoonkeuze en goede headset-alternatieven uitleggen.