We moeten niet vergeten dat tabletop-rpg’s al ver zijn gekomen, benadrukt Tsjoewa Lin van The Games Guild in Alphen aan den Rijn. Hij schetst een beeld van een gepa eerde tijd waarin spelers van dit genre verguisd werden. “De serie Stranger Things is een heel goede weergave van hoe het vroeger was”, vertelt Lin. “Die jongens zijn een beetje de nerds in die serie.”
Hij vervolgt: “Het spelen van dit soort fantasy-games is veel meer geaccepteerd geworden. Sinds dat zo is, kan de populariteit groeien, want dan durven de normale Pietje en Klaasje ook aan D&D te beginnen zonder een stempel te krijgen dat ze complete geeks zijn. Combineer dat met de populariteit van digitale rpg’s en je zou zeggen dat rpg’s populairder kunnen worden. Ik heb geen cijfers, dus ik weet niet of dat ook zo is, maar het lijkt er wel op.” Zo merkt Lin op dat er een nieuwe aanwas is, al is de doelgroep wel grotendeels hetzelfde: “Het blijft voornamelijk 90% mannen, ik zie daar geen echte verandering in.”
Terugkerende koploper
Er is een duidelijke koploper in de tabletop-rpg’s, merken veel verkopers. “Er is er één die er met kop en schouders bovenuit steekt, dat is natuurlijk My Little Pony RPG”, grapt Annetol Griskov van de Spellekijn in Leeuwarden. “Daar lacht iedereen altijd het hardst om, maar die verkoopt wel degelijk verbazingwekkend goed. Natuurlijk kan het nooit tippen aan het ouderwetse Dungeons & Dragons.”
Griskov vertelt hoe vooral deze franchise een comeback ervaart. “We hebben in het verleden een hele opleving gehad met de komst van de derde editie. Toen is de spelersgroep geëxplodeerd in Nederland, niet alleen bij ons maar in feite bij iedereen. Ik denk dat ik toen wel duizend of tweeduizend boeken en supplementen had liggen.” De komst van het internet bracht echter piraterij met zich mee, waardoor veel speciaalzaken failliet gingen, weet Griskov. “Vandaag de dag zeggen heel veel jongelui juist: ‘Nee, ik wil het boek hebben, punt.’ Daardoor wordt het voor ondernemers weer intere ant om erin te investeren.”
Hoewel Griskov in zijn winkel sporadisch vader en zoons bedient (met een gek stemmetje: “‘Haha, dit heb ik ook gespeeld’, zeggen ze dan”), is er in zijn ervaring weinig veranderd aan het publiek. “Dat is globaal hetzelfde. Het zijn vaak jongelui: studenten en scholieren.”
Mainstream
Olivier Verheul van Tabletop Kingdom in Den Haag merkt vooral de laatste paar maanden een stijging in de verkoop van tabletop-rpg’s. “Maar er wordt hier op de donderdagavond ook meer gespeeld in de winkel. Waar we vroeger een à twee groepen hadden, zijn dat nu grotere of zelfs drie groepen.” Verheul ziet een combinatie van redenen hiervoor: de algemene acceptatie van tabletop-rpg’s, de gestage ontwikkeling van de vijfde uitgave van Dungeons & Dragons en de aandacht ervoor in popcultuur. “Daardoor merk je dat er meer mensen intere e voor krijgen en er open voor staan, die spelen dan mee en blijven hangen. Ik zie ook zeker meer dames die erbij komen. De leeftijd is weinig veranderd, hoewel we al een redelijke variatie daarin zagen.”
Een andere mogelijke reden geeft Sander Slotboom van De Dobbelsteen in Arnhem. “Toptitels als Kolonisten van Catan en nu Ticket to Ride openen voor veel mensen de deur naar de grotere en meer diepgaande spellen.” De komst van internet is ook medeverantwoordelijk, denkt hij: “Er zijn veel YouTube-kanalen toegewijd aan bordspellen waar mensen recensies en uitleg kunnen volgen en de opkomst van Kickstarter heeft het makkelijker gemaakt voor goede spellenmakers om hun ideeën te lanceren.”
Hoewel Slotboom qua demografie niet veel verandering kan ontdekken, merkt hij wel dat tabletop-rpg’s meer mainstream worden: “Voorheen werd het vooral gespeeld door de toch wel wat meer alternatieve groepen mensen, maar inmiddels wordt het ook regelmatig geprobeerd door de casual gamers.”
Nieuwkomers
Nederland heeft ook een scala aan spellenverenigingen. Buiten de Randstad kan animo tegenvallen, weet Roy Bouwman van Spellenclub Doetinchem. “Ik woon zelf in de Achterhoek en daar zijn tabletop-rpg’s en wargames niet echt bekend.” De Spellenclub verzorgt demonstraties van tabletop-rpg’s, met wi elend resultaat: “Mensen vonden de demo's altijd wel leuk om een keer te doen, maar vonden bordspellen toch leuker. In mijn groepen zitten er vooral mensen die online rpg’s spelen, zoals World of Warcraft.”
De Leidse studentenspellenvereniging Het Duivelsei heeft meer succes met spelavonden, maandelijkse speldagen en af en toe andere activiteiten, vertelt Martijn de Jong. “Voor rpg-geïntere eerden is er naast de introductieweek bijna ieder jaar de EI-con, een rpg-conventie georganiseerd door onze vereniging. Hierin spelen nieuwkomers over het algemeen vaak Dungeons en Dragons. Dit kennen ze immers qua naam vaak.”
Dit jaar is er een flinke instroom, merkt hij. “In ieder geval valt mij wel op dat er dit jaar opeens een grote toename is in het aantal geïntere eerden in rpg's”. Waaraan dit ligt, vindt hij lastig te beoordelen. Hoewel De Jong geen duidelijke verandering opmerkt in de demografie van nieuwe spelers, voegt hij eraan toe: “Echter heb ik wel het idee dat er steeds meer vrouwen rpg’s spelen.”
Geen nieuwe trend
De groeiende populariteit van tabletop-rpg’s is niets nieuws, zegt Mick Decates. Hij is 'Minister van Ridderlijke Zaken' en voorzitter van Knights of the Kitchen Table, een Eindhovense bord- en rollenspellenvereniging voor studenten. “Tabletop-rpg’s zijn definitief populairder aan het worden in Nederland. Dit is geen recente ontwikkeling: ze zijn alsmaar populairder geworden sinds het einde van de controverse in de jaren 80.”
Decates ziet dat role-playing in het algemeen steeds meer geaccepteerd wordt: “In de loop der jaren is het sociale stigma rond rollenspellen zo goed als verdwenen en zijn rollenspellen meer naar buiten getreden. Tegenwoordig worden tabletop-rpg’s (en ook hun tegenhanger, LARP) niet meer gezien als iets vreemds, maar als simpelweg de vorm van improvisatietoneel die ze zijn. Dit maakt de toegangsbarrière ook lager.”
De doelgroep is weinig veranderd bij de Knights. Decates legt uit: “Als een vereniging die haar leden voornamelijk van een Technische Universiteit haalt, is onze doelgroep al behoorlijk voorgesorteerd. In rollenspellen en vergelijkbare hobby’s zijn vrouwen tegenwoordig nog steeds ondervertegenwoordigd, hoewel deze trend zeer langzaamaan aan het afnemen is.”
Sneeuwbaleffect
In Nederland zijn er verscheidene online rpg-community’s. Leden hiervan merken in hun omgeving dat tabletop-rpg’s vaker gespeeld worden. “Nadat ik de eerste paar one-shots had gespeeld, ging ik mijn enthousiasme delen met mijn vrienden”, vertelt Wendy. “Zo kwam ik er achter dat eigenlijk iedereen in mijn omgeving wel een keer D&D heeft gespeeld of nog steeds regelmatig speelt.” Wendy is lid van de Nederlandse Facebookgroep Dungeons and Dragons Nederland.
Cees is lid van dezelfde groep en zelf Dungeon Master, maar die bespeurt in zijn omgeving niet dat tabletop-rpg’s aanslaan. “Ik merk in mijn omgeving niet echt een toename van het aantal spelers, maar collega's zijn wel geïntere eerd als wij het erover hebben.” Stefan is ook spelleider, hij ervaart het tegenovergestelde: “Steeds meer mensen komen naar mij toe met de vraag of ik D&D aan ze wil introduceren. Ik heb al een paar keer een one-shot [enkele se ie] gedaan met mensen die vervolgens hun eigen groep begonnen zijn.”
Een andere online groep, Tabletop RPG Netherlands, is opgericht door Nathalie. Die ziet wel degelijk een groeiende populariteit van tabletop-rpg's. “Ja, ik zie wel dat ze steeds populairder worden en ik denk dat we dat te danken hebben aan verschillende kanalen op YouTube, zoals Critical Role. Deze serie maakt de game zichtbaar, laat zien hoeveel plezier je kunt hebben met het spel en hoe een tabletop-rpg zich onderscheidt van een gewoon bordspel.”
Nieuwe doelgroep
Videogames en LARP fungeren als een opstapje naar tabletop-rpg’s, denkt speler Maarten. “Het is toegankelijker geworden voor iedereen, ongeacht leeftijd of geslacht. Dat merk ik aan mijn omgeving en vriendenkring waarin mensen aan role-playing doen, maar ook aan alle YouTube-filmpjes waar uitleg wordt gegeven en waarin spellen worden uitgezonden. Daar zie je ook steeds meer vrouwen in verschijnen.”
Ook speler Joerie ziet dat het stigma rondom tabletop-rpg’s verdwijnt en dat meer mensen ermee in aanraking komen. “Vooral de laatste twee à drie jaar zie je hier in de omgeving meer oudere, maar vooral jongere mensen (16-25) die ermee beginnen. Ook zie je meer vrouwen in groepen. Ik heb het idee dat dit vooral door aanraking via een vriend of man is, maar dat maakt niets uit. Ze tonen intere e en spelen zeker net zo enthousiast mee.”