Cheats zijn een integraal onderdeel van het begrip ‘game’. Dat is niet exclusief voor digitaal vermaak. Wie vroeger op de middelbare school tijdens elke pauze zat te hartenjagen, probeerde tijdens het schudden te ‘steken’ om zichzelf zo goed mogelijke kaarten te delen. En wie voetbalt gaat wel eens gewillig als een stervende zwaan neer op het modderveld, in de hoop een strafschop te versieren waar eigenlijk niets aan de hand is. Populair maak je je er niet mee, maar het is onderdeel van het spelletje.

In videogames is de cheat echter een eigen leven gaan leiden. Iedereen is bekend met de Konami Code, iedereen weet wat we met ‘god mode’ bedoelen en iedereen gaat zoals gezegd bij de aanschaf van een nieuwe GTA of De Sims op zoek naar cheatcodes om meer lol uit de game te halen. Vroeger kochten we papieren cheatboeken bij onze game of bladerden we naar de laatste pagina’s van Power Unlimited voor Eeuwig Leven. En we wísten dat er een code moest zijn om Lara Croft uit de kleren te krijgen.

POKEs en Game Genies

In de 8-bittijd was cheaten een bezigheid voor geeks met de nodige computerkennis. Voordat een game opgestart kon worden moest deze worden ingeladen in het geheugen van de computer. Eenmaal ingeladen gingen de geeks natuurlijk in dat geheugen rondneuzen om te kijken of er iets aan te passen viel. Paste je de juiste waarde aan, dan kreeg je bijvoorbeeld oneindig veel levens of werd je onzichtbaar. Deze waarden heetten POKEs. Om te weten welke POKE je aan moest passen moest je dus het nodige technisch vernuft hebben, of een tijdschrift dat reeksen van zulke POKEs publiceerde.

Later verschenen cartridges zoals de Multiface: add-ons voor onder andere de Commorde 64 en ZX Spectrum waarmee je eenvoudig toegang kreeg tot het geheugen van desbetreffende computer. Met een Multiface add-on werd POKEn een stukje makkelijker, net als overigens games kopiëren en tussendoor je spel opslaan (iets wat destijds nog niet kon).

Van dezelfde orde waren de cheatcartridges voor populaire spelcomputers als de NES en SEGA Genesis. Zulke cartridges fungeerde als medium tussen computer en game: je duwde de cheatcartridge in het cartridgeslot en de game weer in de cheatcartridge. Zo las je computer de game vía het tussenstuk. De cheatcartridge kon zo ingrijpen in alle gamedata en op die manier wijzigingen aanbrengen in het spel. Waar POKEn meer een bezigheid voor geeks was, kreeg je via een cheatcartridge gewoon een menu waarin je specifieke cheats aan en uit kon zetten.

De bekendste serie cheatcartridges was de Game Genie, een product oorspronkelijk van Codemasters. Er waren Game Genies voor de NES, SNES, Game Boy, Sega Mega Drive en de Game Gear. Nintendo was niet blij met de apparaten, spande een rechtzaak aan tegen de Noord-Amerikaanse Game Genie-distributeur Galoob en probeerde later beveiligingen in zijn games te bouwen om cheaten via de Game Genie te voorkomen. De cheatcartridges werden echter weer doorontwikkeld om zulke beveiliging te omzeilen. In tegenstelling tot Nintendo omarmde Sega juist de Game Genie, met als voorwaarde dat het opzetstuk niet bruikbaar zou zijn voor games met een save-functie.

Konami Code en God Mode

Waar ‘cheat’ in het geval van POKEs en cheatcartridges nog de oorspronkelijke negatieve betekenis van het woord oproept, is dat inmiddels niet meer per se het geval. Dat heeft grotendeels te maken met ontwikkelaars die zelf codes in hun games stopten. Bekend is bijvoorbeeld de code 6031769, voor de game Magic Miner uit 1983 op de ZX Spectrum. Typte je die cijferreeks in tijdens het spelen, dan skipte je een level.

Fameuzer is de Konami Code. Toen Kazuhisa Hashimoto in 1985 werkte aan de consoleport van Gradius – oorspronkelijk een game uit de Japanse arcades – stond de moeilijkheidsgraad in de weg van het testen van de game. Dus stelde hij een code in om in één keer alle power-ups te vergaren, maar Konami vergat deze eruit te slopen voordat Gradius in de winkels verscheen. Gamers ontdekten dat je het jezelf door Up, Up, Down, Down, Left, Right, Left, Right, B, A, Start in te drukken een stuk makkelijker kon maken.

Echt populair in Noord-Amerika werd de code met de release van Contra. Later groeide de knoppenreeks uit tot een stukje iconische gamecultuur. Andere games begonnen de code te gebruiken, tot Metal Gear en Dance Dance Revolution aan toe. Probeer bij recente spellen als Assassin’s Creed III, Borderlands 2, BioShock Infinite (in het hoofdmenu) of één van de andere titels uit deze lijst maar eens de Konami Code in te voeren en kijk wat er gebeurt. Family Guy en Wreck-it Ralph verwezen naar de cheat, bekende websites gebruikten de code en poppunkband The Ataris schreef een nummer met de titel Up, Up, Down, Down, Left, Right, Left, Right, B, A, Start.

6031768 en de Konami Code zijn niet de enige beroemde cheats. Daarom even een testje tussendoor. Noem de games die bij de volgende codes horen: IDKFA, ABACABB, JUSTIN BAILEY ------ ------ en 007-373-5963. Degene die alle weet te raden krijgt van ons een plusje. Minstens even bekend zijn concepten uit de pc-gamewereld zoals God Mode en Noclip; commands die je na het ~-teken in moest typen om onschadelijk te worden of door muren te kunnen lopen.

De meeste van deze codes (Justin Bailey daargelaten misschien) zijn in de game gestopt om het ontwikkelaars makkelijker te maken hun games te testen. Minder serieus zijn onzinnige cheats voor opgeblazen hoofden in NBA Jam, een paintball-modus in GoldenEye, een cabriolet met raketwerper in Age of Empires en moon gravity in de Tony Hawk-games, om maar wat te noemen. Cheats zijn inmiddels geïnstitutionaliseerd; ze zijn – letterlijk – part of the game zoals geheime levels en easter eggs dat ook zijn.

Anno 2013

Met de introductie van Achievements kregen ontwikkelaars een sterk middel in handen om cheat-gedrag onder spelers te reguleren. Neem GTA. Ontwikkelaar Rockstar stopt in GTA 4 en 5 zelf de nodige cheats, maar verbindt aan het invoeren ervan de ‘straf’ dat Achievements en Trophies worden uitgeschakeld. Cheats zijn op de console dus inderdaad onderdeel van het spelletje, maar wel op de voorwaarden van de game-ontwikkelaar. Daar komt bij dat cheats geen bittere noodzaak meer zijn tegenwoordig. Eigenlijk al sinds de introductie van de savegame heeft de cheat zijn oorspronkelijke nut verloren: het makkelijker (of überhaupt mogelijk) maken om de game uit te spelen. Nu sla je je game gewoon op. Ga je dood, dan probeer je het nog een keer. En nog een keer, tot je dat ene moeilijke level eindelijk doorkomt en een volgende save-punt bereikt.

Voor de pc-community ligt dat wellicht anders. Een debug mode activeren of gewoonweg codes invoeren via de ~-knop is in recente games als Europa Universalis IV en Don’t Starve even makkelijk als altijd, en anders zijn er wel hacks beschikbaar om ArmA 3 of Red Orchestra 2: Rising Storm aan te passen met aimbots en wallhacks. Nadeel daarbij is dat de multiplayer veel gevoeliger is voor valsspelen dan op de console en dat ontwikkelaars maar tot op zekere hoogte in kunnen grijpen. Multiplayer is gebaseerd op een aanname van gelijke kansen en eerlijke toegang; een aanname die in de prullenbak kan wanneer cheaters de vrijheid krijgen om hun gang te gaan. Hetzelfde geldt in zekere mate voor free-to-play/pay-to-win: mensen met geld hebben een voordeel ten opzichte van hun tegenstanders.

Dan zijn er nog moderne varianten op de vroegere cheatcartridges. Directe aanleiding voor het artikel dat je nu leest was een persbericht van Global Distributie over het Xploder Cheat System. Deze software kent hetzelfde trucje als de Game Genie: het laadt spellen in op je PlayStation 3 of Xbox 360, krijgt toegang tot de gamedata en laat je via een simpel menu allerlei instellingen aanpassen in desbetreffende game. Naar ons weten zijn concepten als deze niet heel populair, gewoonweg om dezelfde reden die we eerder gaven. Cheats zijn minder noodzakelijk, omdat spelers al genoeg worden geholpen door de ontwikkelaar bij het voltooien van een game.

Hoe dan ook, zo lang we gamen zullen we blijven cheaten. Cheaten we in een game, dan is dat bijna een compliment voor de ontwikkelaar: we hebben ons eerst aan de regels gehouden maar vinden de game zo leuk dat we terug blijven keren, met de nodige extra’s. Waar cheaten vroeger tijd of geld kostte, surf je nu eenvoudigweg naar websites als GameFAQs of Cheat Code Central om te checken of er nog een god mode valt te ontgrendelen. Zoek je minder onschuldige manieren om de regels van het spel te ontduiken, dan vind en installeer je die dankzij het internet met een paar muisklikken. Als wij klaar zijn met het hoofdverhaal van GTA 5, dan drukken wij in ieder geval  B, B, LB, B, B, B, LB, LT, RB, Y, B, Y, voor het nodige spektakel X, L2, RB, Y, Links, X, L2, Rechts, A, en om te onstnappen van alle chaos RB, RB, B, RT, Rechts, Links, Rechts, Links, Rechts, Links. Wat jij?