In een ver verleden besloten twee Japanners een softwarebedrijfje op te richten dat zich bezig ging houden met het produceren van videogames. Onder de naam Squaresoft brachten de twee heren tijdens de kinderjaren van hun onderneming een heleboel titels op de markt die weinig tot geen succes hadden. Het was op een bepaald moment zelfs zo erg dat een van de twee oprichters de boeken neer wilde leggen en uit het bedrijf wilde stappen. Om zijn afscheid toch wat meer betekenis te geven liet de man weten dat hij nog één laatste spel zou maken, een fantasy-RPG. Omdat het zijn allerlaatste game zou worden, besloot hij dat het woordje 'final' zeker niet in de titel zou misstaan. Origineel als de Japanner was voegde de man gewoon het genre waarin zijn spel zou thuishoren toe aan de titel. Het resultaat was Final Fantasy, een spel dat het startschot was voor een van de meest succesvolle gameseries tot nu toe. De man waarover in de inleiding gesproken wordt is Hironobu Sakaguchi, een naam die in de gamewereld op veel respect kan rekenen. Hij is niet alleen de persoon die verantwoordelijk is voor de fundamenten van de Final Fantasy-reeks, hij zorgde er ook mede voor dat Squaresoft (nu Square Enix) kon uitgroeien tot een van de meest succesvolle Japanse gameproducenten ooit. Op dit moment is Sakaguchi echter niet meer werkzaam bij Square Enix, hij gaf in 2003 zijn ontslag (het jaar waarin Squaresoft en Enix, de twee meest belangrijke RPG-ontwikkelaars ter wereld gingen samenwerken) en kondigde in 2004 reeds aan dat hij de productiestudio Mistwalker zou oprichten. Op dit moment oogst de nieuwe ontwikkelaar succes in Japan met Blue Dragon, een exclusieve RPG voor de Xbox 360. Later dit jaar komt Mistwalker in het land van de rijzende zon ook met Lost Odyssey, tevens een Xbox 360-exclusive die er wat meer volwassen zal uitzien dan Blue Dragon. Daarnaast is de studio ook bezig met het produceren van ASH: Archaic Sealed Heat voor de Nintendo DS en Cry On, een action-adventure voor de Xbox 360. In deze special willen we echter niet al te diep ingaan op de werknemers van Square Enix, maar naast Hironobu Sakaguchi is Nobuo Uematsu een naam waar we simpelweg niet langs kunnen. Deze man heeft namelijk enorm veel soundtracks van Square Enix' games verzorgd, een taak waar hij in totaal ondertussen al meer dan twintig jaar mee bezig is geweest. Vaak merken mensen tijdens het spelen van een videogame de achtergrondmuziek niet eens op, maar eens je wat tijd met een titel uit de Square Enix studio's hebt doorgebracht blijven de deuntjes om de een of andere manier steeds weer in je hoofd spoken. Een voorbeeld van hoe populair Uematsu zijn werk is kan zelfs in Nederland teruggevonden worden. Tijdens Games in Concert, een muzikaal feest dat door Gamer op poten werd gezet, kreeg One Winged Angel (het belangrijkste en bekendste muziekstuk uit Final Fantasy VII) spontaan een staande ovatie van het publiek en riepen de aanwezigen luidkeels om een bisnummer. Op dit moment zou Nobuo Uematsu druk bezig zijn met het componeren van muziek voor titels als Lost Odyssey, Cry On en Final Fantasy XIII. Voordat we een kijkje gaan nemen naar wat Square Enix nog allemaal voor ons in petto heeft, kunnen we best een klein duikje in het verleden nemen. Om de lengte van deze special wat binnen de perken te houden gaan we enkel dieper in op de meest belangrijke RPG-titels die  in Europa de voorbije twintig jaar het licht hebben gezien. Zelfs dan krijgen we als resultaat een indrukwekkende waslijst aan topgames waar menig spelontwikkelaar jaloers op kan zijn.Beginnen doen we, misschien wat verrassend, niet met de allereerste Final Fantasy maar met Dragon Quest, een spel dat in 1986 te Japan op de markt kwam voor de Famicom (NES) en ontwikkeld werd door Enix, het bedrijf dat vandaag de dag samen met Squaresoft als Square Enix bekend is. Dragon Quest kwam pas drie jaar na zijn Japanse release naar Amerika en werd daar als Dragon Warrior op de markt gebracht. Niet alleen de naam was verschillend van de Japanse versie, ook had het spel een grafische update gekregen en was de cartridge uitgerust met een ingebouwde batterij zodat Amerikanen hun vooruitgang in het spel konden opslaan. In Japan was dit ook mogelijk, maar daar moest men werken met een systeem van codes.

Doordat Dragon Quest net wat eerder dan de allereerste Final Fantasy verscheen is het zo dat de game van Enix gezien kan worden als de grondlegger van het RPG-genre binnen de markt van de videogames. Toch hebben de Dragon Quest games tot op de dag van vandaag veel minder succes dan dat de Final Fantasy titels dit in Europa kennen, terwijl het in Japan net omgekeerd blijkt te zijn. Zo staat Dragon Quest IX, een toekomstig spel voor de Nintendo DS, bijvoorbeeld al maanden rotsvast op de eerste positie in de Most Wanted Charts van Famitsu, het belangrijkste Japanse gameblad. Op de tweede plaats komt Final Fantasy XIII, een titel die in de westerse wereld duidelijk veel meer aandacht krijgt dan Dragon Quest IX.

Screens afkomstig uit de Japanse Famicom-versie van Dragon Quest

Toch zou het oneerbiedig zijn om de allereerste Final Fantasy over te slaan, simpelweg omdat deze game in principe niet aan de basis ligt van de role-playing games. Het spel is namelijk wel de basis van een serie die op dit moment wereldwijd ongelofelijk veel succes kent. Final Fantasy zag in Japan het licht in 1987 en verscheen, net zoals Dragon Quest, voor de Famicom (NES). Het spel draaide rond de vier elementen (vuur, aarde, wind en water) en de kristallen die daaraan gekoppeld waren. De taak van de speler bestond eruit om samen met een groep bestaande uit krijgers van het licht op reis gaan om de wereld van de ondergang te redden. Al meteen valt het op dat het thema uit de allereerste Final Fantasy nog steeds terugkeert in hedendaagse delen uit de reeks, we zien namelijk heel erg vaak kristallen opduiken (Final Fantasy Crystal Chronicles, Final Fantasy Tactics Advance enz.) en ook de vier elementen spelen vandaag de dag nog altijd een grote rol.

Een duidelijk verschil tussen de eerste Final Fantasy en de hedendaagse delen is echter dat het verhaal in het eerste deel niet zo'n belangrijk rol speelde als vandaag de dag. De verhaallijn die aanwezig was in deel één was nog niet volgepropt met verrassende plotwendingen en personages met een extensief achtergrondverhaal, terwijl tegenwoordig het verhalende aspect van een RPG een doorslaggevende rol kan spelen. Nadat Final Fantasy het nodige succes kende volgden er een hoop nieuwe delen, waarvan Final Fantasy VI door velen als het hoogtepunt uit de reeks wordt gezien.

Toch wist Squaresoft het grote publiek pas te bereiken met Final Fantasy VII, ongetwijfeld een van de meest omstreden titels uit de serie. Deeltje zeven verscheen namelijk, in tegenstelling tot de voorgaande zes delen, niet langer op een console van Nintendo maar op de Playstation, een machine die ontworpen was door nieuwkomer Sony. Final Fantasy VII heeft er zonder twijfel mede voor gezorgd dat Sony en bij de launch van hun Playstation in Japan zo'n overweldigend succes heeft gehad. Opeens wilde elke Japanner een Playstation in huis, omdat hun favoriete reeks vanaf nu daarop zou verschijnen. Natuurlijk had de console nog andere toffe titels te bieden, maar de RPG van Squaresoft speelde op dat moment een belangrijke rol.

Bovendien zag Final Fantasy VII er in die tijd (1997) fenomenaal goed uit. Squaresoft was tijdens de glorieperiode van de (S)NES reeds een pionier als het aankwam op grafische pracht, maar nu kon de ontwikkelaar voor de eerste keer 3D-beelden gebruiken en voegde men als klap op de vuurpijl maar liefst meer dan twintig uur aan oogverblindende cinematics aan Final Fantasy VII toe, een gegeven dat in die tijd ongezien was in de gamesindustrie. Al dat moois werd mogelijk gemaakt door het feit dat de Playstation CD's kon lezen, een drager waarop voor die tijd enorm veel data kon opgeslagen worden. Niet alleen zag Final Fantasy VII er ongelofelijk mooi uit, ook qua gameplay en verhaal zien fans dit deel uit de reeks nog altijd aan als een beste titels ooit gemaakt door Squaresoft. Nadat Squaresoft heel wat succes kende op de Playstation met de Final Fantasy reeks was het zo klaar als een klontje dat de ontwikkelaar ook games zou gaan maken voor de volgende console van Sony, de Playstation 2. Na het nogal teleurstellende The Bouncer, een beat'em up waarin je met drie verschillende personages kon knokken, kwam de ontwikkelaar op de proppen met Final Fantasy X, een spel dat door pers en fans op een hartelijke ontvangst kon rekenen. Grafisch zag deel tien er zoals gewoonlijk prachtig uit en door wat subtiele aanpassingen aan de oeroude gameplay, die in het verleden steeds intact was gebleven, aan te brengen gaf men met Final Fantasy X de reeks een wat jonger en hipper imago.

Screenshots afkomstig uit The Bouncer

Niet zo lang na het op de markt brengen van Final Fantasy X bracht Squaresoft deeltje elf uit, een buitenbeentje binnen de serie. Final Fantasy XI ging namelijk als een van de eerste grote gameseries de MMORPG-markt verkennen, een genre dat in die tijd nog steeds in zijn kinderschoenen stond en nog helemaal niet door het grote publiek gekend en geliefd was. Final Fantasy XI kende het nodige succes maar is nooit echt geworden wat fans gehoopt hadden, wat niet wegneemt dat deel elf een degelijk spel was en op dit moment nog steeds kan rekenen op duizenden mensen die dagelijks inloggen op de nodige uurtjes door te brengen in een virtuele wereld. Nog voordat Final Fantasy XI in Amerika verscheen kwam Squaresoft echter uit het niets met Kingdom Hearts naar buiten, een spel dat de Japanse ontwikkelaar samen met Disney had gemaakt. Tijdens de productiefase van de titel waren de meningen al snel verdeeld, maar ondertussen is gebleken dat Squaresoft en Disney puik werk hebben afgeleverd. Kingdom Hearts zag er aan de oppervlakte uit als een kinderlijk, zeemzoet spel, maar na wat tijd te hebben doorgebracht met de game werd het al snel duidelijk dat we te maken hadden met een volwaardige titel die absoluut niet moest onderdoen voor andere RPG's die op dat moment verkrijgbaar waren. Na het uitbrengen van Final Fantasy XI en het opstarten van de gloednieuwe Kingdom Hearts franchise werd het een tijdje stil rond Square Enix. Pas in 2004 kwam de ontwikkelaar terug volwaardig in de media door het uitbrengen van Final Fantasy X-2 in Europa, een spel dat door velen als het dieptepunt van de reeks gezien wordt. Toch heeft de game een belangrijke rol gespeeld als grondlegger voor de huidige marketingstrategie van Square Enix: X-2 was namelijk de allereerste grootse spin-off van een reeds bestaand Final Fantasy deel. Niet zo'n opvallend gegeven zou je denken, maar de Japanse ontwikkelaar liet recent weten dat ze zich steeds meer op spin-offs en remakes van eerder uitgebrachte delen zullen richten. De ervaring die de ontwikkelaar met Final Fantasy X-2 heeft opgedaan zal daarbij ongetwijfeld van pas komen. In hetzelfde jaar liet Enix ook van zich horen in Europa door Star Ocean: Till the End of Time hier op de markt te brengen, de laatste grote titel van de ontwikkelaar voordat ze de krachten zouden bundelen met Squaresoft onder de naam Square Enix. Net zoals in het verre verleden hebben Enix en Squaresoft samen ook rond de jaren van nu heel wat knappe titels weten af te leveren. Omdat deze games bij de meeste onder ons nog vers in het geheugen zitten, gaan we niet al te diep in op deze titels, maar laat ons toch even de belangrijkste games tot nu even vermelden. Op de Gameboy Advance hebben we een heleboel remakes van oude Final Fantasy delen de revue zien passeren (FFI tot en met VI) en heeft Square Enix ook het prachtige Final Fantasy Tactics Advance voor de handheld van Nintendo uitgebracht. De Gamecube, die andere console van Nintendo heeft de ontwikkelaar grotendeels links laten liggen, enkel het overwegend multiplayergerichte Final Fantasy: Crystal Chronicles zag op de paarse kubus het licht. Het grootste deel van de spellen die Square Enix tot nu toe heeft uitgebracht zijn echter te vinden op de Playstation 2, de console van Sony die op dit moment zijn laatste adem aan het uiblazen is. Titels als Kingdom Hearts II, Dragon Quest VIII: Journey of the Cursed King en natuurlijk het prachtige Final Fantasy XII hebben allemaal het licht mogen zien op de zwarte doos van Sony en waren stuk voor stuk toppers van formaat.  

Screenshots afkomstig uit Dragon Quest VIII en Final Fantasy XII

Uit de voorgaande tekst kunnen we opmaken dat Square Enix een bewogen verleden achter de rug heeft. Toch zal het menig liefhebber van het RPG-genre opvallen dat enkele belangrijke titels niet vermeld werden in de bovenstaande tekst. Games en reeksen als Vagrant Story, Seiken Densetsu (de Mana-serie), Valkyrie Profile en Grandia werden buiten beschouwing gelaten om deze terugblik wat te beperken in lengte, wat niet wil zeggen dat deze titels niet belangrijk zijn geweest tijdens de evolutie van de RPG.  Leuker dan terugblikken op een schitterend verleden is echter dat de toekomst van Square Enix er minstens zo rooskleurig uitziet. Niet alleen zal de ontwikkelaar een heleboel games voor de next-gen consoles maken, ook de handhelds zullen niet in de steek gelaten worden. Welke titels we de komende jaren van Square Enix mogen verwachten lees je binnenkort bij Gamer in deel twee van deze Square Enix special.