Door al die overkill aan zintuigelijke hoogstandjes is het echter maar al te gemakkelijk om te vergeten dat computergames niet enkel en alleen voor entertainment kunnen worden gebruikt. Er is namelijk een klein onderdeel van de gamesindustrie dat computergames voor hele andere doeleinden gebruikt. En zoals het er nu naar uit ziet lijkt het erop dat deze tak in de toekomst steeds belangrijker gaat worden voor zowel de gamesindustrie als voor de gamende samenleving.

Mi chien hebben sommigen van jullie het al geraden; het gaat hier om de zogenaamde serious games. Dit zijn, zoals de naam al aangeeft, games die een stuk serieuzer genomen moeten worden dan het gros van de commerciële spellen die we in de winkels vinden en puur voor entertainment doeleinden worden gebruikt. En dan niet omdat ze saaier of juist afwijkend zijn, maar omdat het maatschappelijk belang ervan steeds groter wordt.

Serious games zijn er in behoorlijk wat soorten en maten; van kleine internetgames ontwikkeld op een donker zolderkamertje tot heuse shooters gefinancierd door het ministerie van defensie tot experimentele uitstapjes van softwarebedrijven. Juist omdat er zoveel verschillende serious games zijn is het lastig om ze precies te beschrijven en te definiëren, laat staan ze in een categorie te plaatsen. Toch kan het genre grofweg worden verdeeld in drie stromingen.

Als eerste zijn er de games die op dezelfde manier fungeren als een column in een krant; het enige verschil is dat deze games interactief zijn en een normale column niet. De makers geven hun mening of leggen een statement voor met de bedoeling om de spelers aan te sporen om na te denken over een bepaalde situatie of over te halen tot een ander denkbeeld. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat de games in deze stroming bekend staan als persuasive games. America's Army is hiervan een goed voorbeeld. Het lijkt in eerste instantie een doodnormale shooter, maar bij nadere inspectie zie je al snel dat het niets anders is dan een instrument om fanatieke spelers te recruteren voor een positie in het Amerikaanse leger. Naar alle waarschijnlijkheid lukt ze dat nog behoorlijk ook. Als je bedenkt dat er acht miljoen gamers zijn die de game spelen, dan is het niet zo gek om je in te beelden dat een aantal daarvan overgehaald is om in de praktijk mee te doen.

America's Army; gewoon een shooter of recruting tool van het leger?

De tweede stroming is een stuk bekender, wat zowel komt door de commerciële varianten die erop gemaakt worden als de alledaagse toepa ingen die we ervoor zien. Deze edutainment games zijn zoals de naam al aangeeft een combinatie van educatie en entertainment, en hebben als voornaamste doel de gebruikers al spelenderwijs nieuwe kennis bij te brengen of als ondersteuning te dienen bij leertrajecten. De bekendste voorbeelden hiervan zijn onder andere flightsimulators en braintrainers. En mi chien heb je er nog nooit bij stil gestaan, maar de rijsimulator van de ANWB is in wezen ook een serious game te noemen.

De ons welbekende rijsimulators zijn eigenlijk ook serious games.

De derde groep is een beetje de vreemde eend in de bijt. Behalve het lenen van enkele gameplay elementen en het technische gebruik van engines hebben deze serious games namelijk helemaal niets gemeen met hun miljoenen kostende grote broers. Deze serious games hebben geen highscore, geen competitiedrang en zelfs geen concrete boodschap. Het enige wat de makers van deze zogenaamde experience games willen is het onderdompelen van de gebruiker in een bepaalde ervaring. Hierbij kun je denken aan een rustgevende virtuele omgeving waar je in rond kunt lopen of mediteren en geheel vrij bent om te doen waar je zin in hebt, maar zonder speeldoel of te behalen highscore. Bijna een soort interactieve screensaver in een game engine.

In Nederland is er nog niet echt bijzonder veel aandacht besteed aan het serious games genre, terwijl het genre toch behoorlijk wat potentie heeft. Bij Gamer.nl vonden we het de hoogste tijd om daar wat verandering in te gaan brengen; we houden ons per slot van rekening bezig met games, en niet alleen met games in de commerciële sector. Om meer duidelijkheid en inzicht te krijgen in dit speciale genre zijn we op zoek gegaan naar mensen en bedrijven die zich bezig houden met het ontwikkelen en onderzoeken van serious games. Uit de ontmoetingen en interviews die we hebben gedaan zijn een aantal hele intere ante en verhelderende artikelen onstaan, die we de hele week lang aan deze serious games special zullen toevoegen.