Omdat de ontwikkelaar met games zoals Grand Theft Auto en Manhunt altijd al het randje opzocht en er vervolgens met puberaal plezier overheen ging, kreeg het schoolavontuur Bully van onwetende critici geen enkele kans. Verbaasde ouders, verbolgen politici en slinkse advocaten die hun kans zagen om een slaatje te slaan uit de controverse vielen over elkaar heen om het nog niet eens verschenen spel te veroordelen.

“Een GTA-achtige game waarin je een pester speelt op een middelbare school? Dat moeten we toch niet willen met zijn allen?”

Die ophef blijkt achteraf gezien behoorlijk misplaatst. Van alle recente games van Rockstar – misschien op Table Tennis na – is Bully of Canes Canem Edit (zoals het spel ook wel bekend staat) de zachtste en minst gemene titel van de ontwikkelaar. Best knap voor een game die in veel opzichten precies als GTA speelt en voelt.

Dat is ongetwijfeld te danken aan de personages die de prestigieuze Bullworth Academy bevolken. De docenten, leerlingen en omwonende zijn stuk voor stuk net zulke nare, sarcastische en onethische figuren als de criminelen in GTA, maar dan wel op zo’n manier dat het allemaal nog best te geloven is. In de meeste gevallen zijn ze nog geen moordenaars en bankovervallers, maar de meeste studenten in Bully gedragen zich als de toekomstige opdrachtgevers in Grand Theft Auto. 

Het personage die de speler onder de knoppen krijgt is niet een typische psychopathische hoofdrolspeler uit GTA. Jimmy Hopkins heeft nogal wat streken op zijn naam, maar een in- en inslechte jongen is hij niet. Als speler kies je er bijvoorbeeld helemaal zelf voor om buiten de missies om nerds in elkaar te rammelen, te spijbelen of om stennis te trappen in de stad. Het verhaal zelf presenteert Jimmy als een puber met het hart op de juiste plaats, maar met de neiging om steeds in de problemen te komen. Dat Jimmy zelf niet pest, maar het meestal opneemt tegen de pestkoppen spreekt boekdelen over zijn persoonlijkheid. 

Bully bouwt in veel opzichten voort op de vele extra activiteiten die Grand Theft Auto: San Andreas al kenmerkte. Te verzamelen voorwerpen, geinige minigames en optionele missies vullen de wereld rondom Bullworth Academy aardig op. Die op New England geïnspireerde omgeving vraagt er natuurlijk om om verkend te worden, maar als leerling van een privéschool moet je je gewoon aan je rooster houden. Klassen bijwonen en de bijbehorende minigames voltooien is goed voor je cijfers, maar het zorgt er wel voor dat je al het interessants in de buitenwereld mis loopt. De echte schoolervaring is nog nooit zo goed in een game verwerkt.

Spijbelen is natuurlijk een optie, net als simpelweg wachten op het weekend. Ongeduldige spelers kunnen nablijven riskeren door tijdens lesuren er tussenuit te glippen. Wat slecht gedrag betreft blijft het daar niet bij voor Jimmy: op aansporen van zijn gluiperige kamergenoot komt hij op zijn eerste dag al in de problemen met de vele groepjes die Bullworth rijk is.

In typische GTA-stijl moeten er voor de jocks, preps en nerds opdrachten voltooid worden om hun vertrouwen te winnen - of ze juist dwars te zitten. Die missies draaien veelal om het in elkaar timmeren van wat pestkoppen of het uithalen van een kwajongensstreek. Het gaat in Bully niet zozeer om het verdienen van flinke duiten, maar om het behalen van populariteit en status op een school waar het eten of gegeten worden is. 

Populariteit heeft voor Jimmy het handig neveneffect dat hij de partners voor het uitkiezen heeft. Daarin vonden veel geschokte politici, ouders en advocaten na de verschijnen van Bully (toen het met het verheerlijken van pesten wel mee bleek te vallen) een ander controversieel punt. Jimmy kon net zo makkelijk met een meisje als een jongen staan zoenen. De game maakte er totaal geen groot probleem van, maar voor conservatieve (niet-)gamers was het de zoveelste reden om Bully weg te zetten als het werk van de duivel.

Het is niet zo vreemd dat Bully vandaag de dag nog vooral wordt onthouden als de game die in Brazilië verboden werd en zelfs in Nederland discutabele uitspraken door politici liet uitlokken. Die status als matige game leunend op een makkelijke controverse verdient Bully helemaal niet. 

Met zijn uitgebreide en volgestopte wereld, memorabele personages en afwisselende gameplay voelt Bully nog steeds als een heel fijn tegengewicht tegen het cynische Grand Theft Auto. Het is te hopen dat Rockstar zich bijna tien jaar later nog steeds realiseert dat ze met dit concept goud in handen hebben. Een nieuwe Bully draaiend op de engine van GTA V zou genoeg zijn om menig gamer met plezier terug naar school te sturen.