We hebben aan een groep professionals binnen Nederland een enquête voorgelegd om dit uit te vinden. In totaal werkten negentig mensen mee uit verschillende takken van de industrie, met een verhouding vrouwen/mannen van respectievelijk 42,2% en 58,8%. Het onderzoek is verdeeld in de subcategorieën; loon, sociale gelijkheid, gamedesign en verandering. Iedere deelnemer kon een anonieme reactie achterlaten per onderwerp.

Inkomensverschil

UITSLAG: 'Equal pay for equal work' is een van de basisbeginselen voor gelijkheid tussen vrouwen en mannen, vandaar dat we dit als openingsvraag hebben gebruikt. In Nederland zou je mogen verwachten dat dit wel snor zit, maar landelijk hebben we nog steeds te maken met een inkomensverschil van 15% in het nadeel van vrouwen, inclusief correcties naar ervaring e.d. (CBS 2013). Ook onze game-industrie is geen uitzondering. Bij een meerderheid van de geënquêteerden lijkt alles binnen het bedrijf goed geregeld, maar 9% geeft aan dat betaling scheef loopt in hun omgeving. Om hoeveel verschil het precies gaat, is niet duidelijk. Begrijpelijk hebben een aantal mensen geen standaard antwoord, omdat niet iedereen elkaar salaris weet, er maar één geslacht in het bedrijf werkt of enkele correspondenten met vrijwilligers werken.

COMMENTAAR: In de reacties laat een meerderheid van de mensen ons weten geen enkele goede reden te zien voor inkomensverschillen en te wensen dat dit gelijk wordt getrokken, ook buiten de game-industrie. Het aantal incidenten ligt laag en is redelijk onzichtbaar, maar de kwestie is daarom niet minder belangrijk:

- "Iemand meer of minder betalen enkel naar hun geslacht is heel, heel fout. Ik kan niet (en zal niet) geloven dat zoiets gebeurt hier in de Nederlandse game-industrie."

- "Ik werk als een production artist in een groter Nederlandse spelbedrijf. Ik weet toevallig dat collega's die op hetzelfde niveau werken als ik, maar dan als man, meer geld verdienen dan ik."

Sociale gelijkheid

UITSLAG: De gelijkwaardige behandeling van mannen en vrouwen in de praktijk is een belangrijk onderwerp in de discussie. Mannen bezetten momenteel veruit de meeste banen, maar wat betekent dit voor de dagelijkse omgang op de werkvloer? En hoe oordeelt de Nederlandse game-industrie over het contact met hun doelgroep? We vroegen om een becijfering tussen 1-10, wat relatief gelijk staat aan zeer bevooroordeeld t/m absolute gelijkwaardigheid.

De resultaten zijn zeer positief over de eigen omgeving. Bijna de helft van de respondenten geeft het eigen bedrijf zelfs een 10, maar over de Nederlandse industrie is men iets minder uitbundig (al geeft 55% het nog steeds een 8 of meer). Op developer events komen meer negatieve incidenten voor, al voelt de overgrote meerderheid zich er nog steeds gelijkwaardig.

De Nederlandse industrie oordeelt een stuk feller over het seksisme op het internet. Vooral de reacties op YouTube en gamewebsites worden gezien als de grote boosdoeners, samen met online gaming (waarvoor respectievelijk 24% en 22% zelfs een 1 verdient). Op social media voelt men zich iets prettiger, al krijgt het van 22% nog steeds een drietje. Dat dit nog geen oordeel over het publiek op zich is, blijkt wel uit de reacties op publieke evenementen (First Look, Indievelopment, Epicon, et cetera). Een nipte meerderheid van de industrie is tevreden over het live contact met het publiek.

COMMENTAAR: In de reacties van professionals zien we een uitgesproken frustratie over het asociale gedrag van veelal jonge, mannelijke commentatoren op het internet. Men ziet het echter wel als een beperkte groep en hoopt op verbetering in de toekomst. Een aantal respondenten geeft aan dat Nederlandse evenementen gemiddeld beter zouden scoren als First Look hun focus op booth babes zou laten vallen. En hoewel we over het algemeen tevreden zijn over de Nederlandse industrie, komen vooroordelen nog wel voor:

- "Iets waar ik last van had, waren de vragen tijdens sollicitatiegesprekken; "Je bent een programmeermeisje! Waarom heb jíj voor iets technisch gekozen?" Zelfs door andere vrouwen! -Nou misschien voor dezelfde redenen als mannen, denk ik? (Dit vroegen ze vrijwel overal.) En overal benadrukten ze dat er voornamelijk mannen werkten. Joh echt? Goh, op mijn technische opleiding was ik toch voornamelijk omringd door meiden... Geloof me, ik ben gewend aan mannen om me heen. En dit zou niets uit moeten maken."

- "Het ligt heel erg aan het evenement/medium/groep mensen. De meeste kleine evenementen hebben een nette mix van geslachten/etnische groepen, maar beurzen als First Look hebben booth babes die specifiek gericht zijn op jongens. De comments op YouTube zijn verschrikkelijk. Als een mannelijke ontwikkelaar wordt geïnterviewd, dan gaan de reacties over de game. Als een vrouwelijke ontwikkelaar wordt geïnterviewd, dan gaan de reacties over haar uiterlijk. De indiegemeenschap in Nederland is geweldig hoor. Maar seksisme is zeker aanwezig. Niet alleen in de game-industrie, maar in de Nederlandse gemeenschap."

- "Ik denk dat veel mensen geslachtsongelijkheid niet zien, aangezien ze zelf in de dominante positie zitten. Wanneer je erop wijst dat vrouwen niet goed vertegenwoordigd zijn, of dat er vooroordelen heersen in de game-industrie, dan reageren ze defensief en zeggen dat ze zulke dingen niet doen. Maar vijf minuten later wijzen ze erop dat een meisje dat vrijwel naakt Hearthstone streamt haar eigen keuzes maakt (ja het is haar keuze, maar ik zie maar weinig mannen succesvol streamen door middel van hun lichaam). Het grootste probleem is dat deze problemen onzichtbaar zijn en moeilijk te begrijpen. Het feit dat vrouwen in de eerste plaats gezien worden als lichaam, of als moeder of vriendin, en pas in de tweede plaats als een persoonlijkheid, zit zo diep in onze cultuur verweven dat het lastig is om uit te leggen aan wie dit niet ziet."

Gamedesign

UITSLAG: Een andere belangrijke oorzaak van de gender equality-debatten is hoe vrouwen worden gebruikt in games zelf. Hiervoor vroegen we de Nederlandse game-industrie te oordelen over de relatieve hoeveelheid van vrouwelijke NPC's (bijrollen, vijanden waar je op schiet, et cetera), hoofdrollen, de (stereotype/slachtoffer) rollen en eigenschappen die ze krijgen toebedeeld en de mate van seksuele objectificatie van digitale vrouwen. Wederom gebruikten we een becijfering van 1-10, wat respectievelijk stond voor verschrikkelijk tot en met helemaal in orde.

De respondenten waren in deze ronde sterk verdeeld in hun beoordeling. Veel gaven ook aan het lastig te vinden om te oordelen over Nederlandse games specifiek en becijferden daarom iets internationalere games. Over secundaire rollen hadden zij weinig te klagen, de wens voor meer vrouwelijke hoofdrollen was veel sterker. De redenen achter de gemixte gevoelens over de taakverdeling en seksuele objectificatie komen duidelijker naar voren in het commentaar.

COMMENTAAR: Wat veel van onze respondenten duidelijk wilde maken bij deze enquête is dat ze niet voor de verwijdering of vertrutteling van seksueel aantrekkelijke vrouwen in games zijn. Ze vragen vooral om meer begrip voor vrouwelijke spelers en om deze een gelijkwaardige speelervaring te bieden. Oftewel wat meer dames in de hoofdrollen en sexy mannen om naar te kijken. BioWare-games worden vaak genoemd als het ideale rolmodel.

- "Ik denk dat er niets mis is met de balans of het gebruik van vrouwelijke personages als seksuele objecten (vrouwen zijn mooier om naar te kijken, we doen het ook in mode en film, waarom zou je dit veranderen?). Wat ik graag zou zien zijn mannelijke personages als seksuele objecten! Ik zou het heerlijk vinden als de industrie gelijk getrokken werd. Sexy meiden aanwezig? Dan moet er ook wat zijn voor de dames! Vrouwen raken gewond? Dan mannen ook. Moet een meisje gered worden? Mannen dan ook. Een paar weken geleden speelde ik Star Wars: The Old Republic met een nieuw personage, een vrouwelijke bounty hunter. Ik speel een missie waar een meisje gevangen wordt genomen en in elkaar geslagen. Niets voelt zo goed als mijn personage dat actie onderneemt om het meisje te redden! Dit soort dingen moeten in games blijven, want anders krijg je dezelfde discussies als PETA over geweld tegen schildpadden enzo... Kom op, het is een game!"

- "Ik zou het mooi vinden om meer vrouwen de leiding te zien nemen, vrouwen die met moeite zich een weg banen door epische verhaallijnen, avontuur en strijd. MAAR! Ik wil dat ze dezelfde soort avonturen beleven als de koene mannelijke helden; Nathan Drake van Uncharted, The Witcher, Assassin's Creed, et cetera. Dit is waarom ik zo van Mass Effect hou, want het is bijna hetzelfde voor man/vrouw, en waarom ik hou van games als Destiny, waar ik mijn geslacht kan kiezen. Ik haat het om vrouwen te zien in games die alleen als dom seksobject zonder achtergrond fungeren of erger; enkel bestaan om de man vooruit te helpen. Dat is belachelijk. Hetzelfde voor films."

- "We hebben recent een 'other' geslacht toegevoegd aan onze avatar-selectie, wat op veel positieve feedback kon rekenen van onze community en van collega's uit onze niche. Het was een hele simpele toevoeging en de gemeenschap zegt dat het ons spel een toegankelijkere plek heeft gemaakt om te bezoeken. Dat gezegd hebbende, ik denk dat iedere game met een lineair verhaal zich moet houden aan z'n insteek. Maak geen extra geslacht puur omdat mensen zeuren om gender online. Je moet geen geslachten bagatelliseren, seksueel of een andere minderheid, om aan een norm te voldoen als dit je narratief kan verzwakken. Onderzoek in plaats daarvan wat voor verhaalmogelijkheden er zijn met een ander type hoofdrolspeler (of groep). Denk na over je personages, geef ze een achtergrond, geef ze een perspectief, maak ze echte mensen. Maak het voor iedereen makkelijk om in hun schoenen te stappen en ermee te identificeren. Dit is altijd mogelijk, zolang je het maar vroeg in de ontwikkeling doet. Stap uit je comfortzone, doe research en probeer wat anders. Het kan slagen of niet, maar dat is met iedere game, zelfs als je een heteroseksueel, blank, mannelijk supermodel als held hebt."

Verandering

UITSLAG: Een veel terugkerende reactie is dat het hopeloos zou zijn om zaken aan te passen wegens financieel doorslaggevende marketingmodellen. Ook komt het commentaar dat het onderwerp moeilijk serieus aan te kaarten is regelmatig voorbij. Daarom was onze afsluitende vraag: hoe open is de Nederlandse industrie in het bespreken en (indien voorgesteld) veranderen van genderzaken? Wederom een score van 1-10, van onmogelijk tot zeker mogelijk.

Wat blijkt? 48% van onze respondenten geeft de interne communicatie zelfs een 10, evenals aan het oplossend vermogen. Zodra men de deur uitstapt wordt het al wat minder overtuigend, al lijkt er nog heel wat ruimte om zaken minstens te bespreken in Nederland. Hoe positief we ook zijn, er zijn altijd nog een paar plekken over waar een opgestoken vinger minder wordt gewaardeerd.

COMMENTAAR: De manier waarop mensen over de discussies praten is heel verschillend. Maar in de reacties geven onze deelnemers veelal aan dat meest vermoeiende discussieproblemen vooral uit Amerika komen. Nederland heeft een kleine, hechte gemeenschap waar iedereen elkaar kent en van nature samenwerking zoekt, terwijl in Amerika meer in kampen wordt gedeeld en van grote afstanden naar elkaar wordt geschreeuwd:

 - "Ik heb eigenlijk genoeg van de hele genderdiscussie. Ik denk dat mensen in de industrie en in Nederland algemeen prima in staat zijn om de zaken daadkrachtig op te lossen. Wij liggen, als land mijlen vooruit op de rest van de wereld als het gaat om gelijkheid. Het heeft geen zin om te vechten wie de betere man/vrouw is. Het is hypocriet. Iedereen maakt dezelfde fouten. We zijn allemaal schuldig aan seksisme op een of andere manier. Bijvoorbeeld: soms is het een dun lijntje tussen humor en seksisme. Als je een grap hoort, maar je ontvangt het als botte opmerking, is het seksistisch? Er is altijd een manier om het glas halfvol te zien. We kunnen beter vieren wat we al hebben bereikt en ons blijven verbeteren dan bitchen op elkaar (bitch is in deze zin gebruikt op een humoristische en super seksistische manier, trouwens)."

- "Ik zie een probleem in de discussies die momenteel gaande zijn, omdat heel veel mensen een mening hebben over dit onderwerp (de meeste ervan man of feminist). Iedereen ziet dit als een groot probleem en denkt de oplossing te hebben en alle mensen die zich een beetje anders uitdrukken of het er niet mee eens zijn, worden uitgemaakt voor bevooroordeelde blanke mannen die hun kop moeten houden, of verkrachter, etc etc. Ik denk dat het een verkeerde situatie is en niemand durft zich uit te spreken, zelfs ik niet. Want als vrouw wordt je een verrader genoemd door andere vrouwelijke gamers. Het is lastig om je mening te uiten als deze niet matcht met de groep. En voor mij was het niet eens een probleem, ik heb mezelf nooit als anders gezien (een vrouw) dan mijn collega's, ik heb me nooit gediscrimineerd gevoeld tijdens het spelen. En nu na deze hele discussie moet ik er ineens over nadenken? Nee, ik hou van mijn games en hou van vrouwelijke karakters met mooie rondingen en de coole, knappe mannen. Ik wil niet dat games veranderen in stomme sims of games voor huisvrouwen. Ik wil games zoals ze nu zijn. Ik hoop dat dit wat meer nuance brengt, met meer gelijkwaardigheid voor beide geslachten. In plaats van haten op mannelijke gamers (wat gamefeministen nu doen), moeten we elkaar beter begrijpen en samenwerken!"

- "De discussies zijn meestal te kinderachtig, met mensen die zo opgesloten zitten in hun privilege dat ze niet willen luisteren naar andere perspectieven. Het is een gevoelig onderwerp, en het is vermoeiend om iedere keer uit te leggen dat, nee, niemand censuur wilt in games, we willen simpelweg meer diversiteit in games en de game-industrie."