Het onwaarschijnlijke succes van de Nintendo DS

Dat de monopolie van Nintendo niet eeuwig aan zou houden besefte het bedrijf begin deze eeuw maar al te goed. Althans, niet als het op dezelfde voet verder zou gaan met de GameCube en daarvoor de Nintendo 64. De beslissing om cartridges in plaats van cd-rom’s te gebruiken voor de N64 bracht Sony in een unieke positie, een die gamen een volwassenere reputatie gaf en veel ontwikkelaars aan boord kreeg. De sterke line-up aan games – en uiteraard de ingebouwde dvd-speler – maakte dat de GameCube verbleekte bij het succes van de PlayStation 2. De Game Boy Advance verkocht gelukkig nog goed, maar met de eerste berichten over een Sony-handheld moest Nintendo het tij écht keren.

Foeilelijk

Tijdens E3 2004 werd onthuld hoe. Niet met de beste hardware of een aantrekkelijk glossy design, maar met iets wat niemand had verwacht: de Nintendo DS. Zelfverzekerd als hij is

de grote Reggie Fils-Aimé, toenmalig president van sales en marketing voor Nintendo of America, het podium op, waarna hij de handheld enkele minuten later uit zijn binnenzak haalde. De DS - toen nog een prototype - had twee schermen, een touchscreen en zag er foeilelijk uit.

Later zou de DS op social media één grote meme worden, maar destijds bleef de kritiek vooral beperkt tot fora en tijdschriften. Weinig media en gamers hadden vertrouwen in de DS, aangezien Nintendo het apparaat tussen de prachtige citaten van Reggie door niet durfde te positioneren als opvolger van de GBA, maar als een ”derde pilaar”. Mocht de DS falen, dan bleef het ijzersterke Game Boy-merk intact. Het hielp ook niet dat Sony diezelfde E3 de PSP toonde. Het apparaat zag er prachtig uit met haar grote scherm, analoge stick en glimmende afwerking. De games benaderden bovendien het grafische niveau van PS2-titels, wat veel gamers gelukkig stemde.

Potentie

De lancering van de DS in november 2004 bracht dan ook weinig teweeg. De promotie liet te wensen over en de meest interessante lanceertitel was Super Mario 64, een port van de N64-game. Het was alsof Nintendo een ruw, uniek apparaat in handen had, maar niet wist wat het ermee aan moest. Hoewel de DS grafisch duidelijk onderdeed voor de PSP, was het drukgevoelige touchscreen nog voor de grote doorbraak van de smartphone een behoorlijke noviteit en voor velen sowieso de eerste keer dat ze met de technologie in aanraking kwamen. Hoewel nog niet écht revolutionair, lieten de eerste titels zien dat de DS zeker potentie had voor een aantal unieke games.

Het grootste voordeel van de DS was wellicht de lage prijs: 149 euro (de DS lanceerde hier in maart 2005, vijf maanden na de lancering in de VS) ten opzichte van 249 euro voor de PSP. Daarnaast had Nintendo’s experiment vier maanden voorsprong op de PSP, wat de verkopen op gang hield. De eerste échte doorbraak van de DS kwam echter tijdens de volgende E3, waar Nintendo toonde hoe veelzijdig het platform kon zijn. Mario Kart DS, New Super Mario Bros., Animal Crossing: New World, Tony Hawk, Castlevania: Dawn of Sorrow, Sonic Rush, Nintendogs: een veelzijdig aanbod dat de DS plotseling een platform voor iedereen maakte.

Developers system

Achteraf gezien loste Nintendo daarmee een belangrijke belofte in, namelijk dat ‘DS’ niet alleen stond voor ‘dual-screen’, maar ook voor ‘developers system’. Het bood ontwikkelaars de mogelijkheid om daadwerkelijk iets unieks te maken. Titels als Scribblenauts, Kirby: Power Paintbrush, Dr. Kawashima’s Brain Traing en WarioWare D.I.Y. waren het resultaat van creatief omgaan met beperkte, maar unieke hardware. Briljante oplossingen voor puzzels als het dichtklappen van de DS in Zelda: The Phantom Hourglass of honden aaien met de stylus waren simpelweg niet mogelijk op een ander platform. Deze unieke omgang met de hardware heeft ook de Wii tot een gigantisch succes gemaakt.

In zekere zin hielp de minder krachtige hardware van de DS bij het creëren van zo’n veelzijdige bibliotheek. Een DS-game maken was simpelweg goedkoper en daardoor een kleiner risico dan ontwikkelen voor de PSP. Sony’s titels waren meer gericht op een console-ervaring en kostten daardoor meer geld om te maken. Bovendien was de PlayStation 2 door het gigantische aantal bezitters veel aantrekkelijker, mochten studio’s toch al opschalen en meer budget uitgeven. Dat leverde de handheld een hoop kleinere projecten op die anders nooit waren verschenen. Denk aan de Ace Attorney-games, Elite Beat Agents, 999 en Ghost Trick.

Tegen de tijd dat het game-aanbod op gang kwam, bracht Nintendo in 2006 de DS Lite uit, een veel compactere en stijlvollere versie van het apparaat. Met aantrekkelijke kleuren kon je je eindelijk zonder schaamte in het openbaar vertonen met de DS, en dat gebeurde dan ook volop. De verkoopcijfers van de DS namen een tweede vlucht, waarmee het apparaat de op zichzelf al succesvolle PSP ver achter zich liet. Iets meer dan tien jaar geleden was de DS opeens overal: pokémon-ruilende kinderen op het schoolplein, volwassenen die online een potje Mario Kart speelden en zelfs stereotype ‘huismoeders’ en ouderen die aan de slag gingen met Professor Layton. De DS was niet uit het straatbeeld weg te denken, en je kon er alles op spelen. Net zoals op de PS2.

Piraterij is een misdrijf

De Nintendo DS werd een fenomeen, dat 155 miljoen keer over de toonbank ging. Ieder die het platform destijds in het bezit had, heeft ongetwijfeld goede herinneringen aan titels als Pokémon HeartGold en Soulsilver, Grand Theft Auto: Chinatown Wars en de fenomenale port van Chrono Trigger. Het was echter niet volledig rozengeur en maneschijn. Piraterij was namelijk net zoals op de PSP een groot probleem. De beruchte R4-kaart en vergelijkbare kaartjes verschenen op de markt en zorgden ervoor dat bezitters massaal illegaal games gingen downloaden. Alleen al in Japan werden Pokémon Diamond, Pearl en Platinum ruim vijf miljoen keer gedownload, uiteraard een gigantische schadepost.

Nintendo besloot zelfs samen te werken met Capcom en 54 andere uitgevers om onder de Japanse Unfair Competition Prevention Act de distributie van de R4-kaart stop te zetten. Deze en andere rechtszaken hadden wisselend effect en Nintendo raakte verwikkeld in een strijd met allerlei leveranciers van DS-kaartjes. Ontwikkelaars kwamen met creatieve oplossingen, zoals spelers vastzetten op een schip in Dragon Quest 5, een Michael Jackson-game volstoppen met het tergend vervelende geluid van vuvuzela’s en zelfs het uitbrengen van een volledige nieuwe versie van de handheld: de DSi. Het bleek een gebed zonder einde te zijn toen hackers ook de beveiliging van de dichtgetimmerde DSi wisten te kraken via verschillende apps.

Naar de hemel

Toch blijven vooral de positieve aspecten van de DS ons bij. De handheld betekende een grote omschakeling voor Nintendo, een die de industrie veroverde met een in kernwaarden gewortelde filosofie. Voormalige Nintendo-president Hiroshi Yamauchi zei destijds: “Als de DS slaagt, dan stijgen we op naar de hemel. Maar als hij faalt, dan zakken we naar de hel.” We weten allemaal hoe het verhaal is afgelopen.