Lees hier het eerste deel van de geschiedenis van Civilization.
Je zou verwachten dat Sid Meier na het verra ende succes van Civilization niet kan wachten om het allemaal nog eens dunnetjes over te doen met deel twee, maar hij houdt zich in. “[…] Als ik telkens maar zou blijven proberen om groter en grootser te maken, maak ik mezelf gek”, verklaart hij in een interview met Kotaku. In plaats daarvan doet Meier een stap terug en werkt hij in alle rust zijn vele ideeën uit, soms met een game tot gevolg. Daarnaast denkt hij graag mee met de andere game designers binnen MicroProse, speelt hun games en geeft vervolgens feedback. “Finding the fun”, zoals hij dat noemt.
Meester en leerling
Een van die game designers is Brian Reynolds – dezelfde jongeman die tijdens de ontwikkeling van Civilization enthousiast Meiers kantoor binnenstapte met ideeën. Reynolds begon bij MicroProse als hoofdprogrammeur voor adventuregames als Rex Nebular and the Cosmic Gender Bender (1992) en Return of the Phantom (1993), maar is opgeklommen als game designer van een Civilization-spin-off over de kolonisatie van de Nieuwe Wereld: Sid Meier’s Colonization (1994). Het is hier dat Meier Reynolds onder zijn vleugels neemt en hem de kneepjes van het vak leert: “Ik had redelijk veel zeggenschap over de ‘creatieve elementen’ – het onderwerp, het verhaal en de features in grote lijnen – maar Sid bleef de baas over de balans en specifieke features”, vertelt Reynolds over zijn eerste grote project. “Dat wil niet zeggen dat het zijn schuld is als er iets niet goed was op dat vlak. Hij verdient lof voor al mijn vergi ingen die juist niet in de eindelijke game zaten!”
Welke fouten Reynolds ook gemaakt mag hebben bij zijn eerste strategiegame, voor het management van MicroProse is het bescheiden succes van Colonization genoeg bewijs dat hij de juiste persoon is voor het tweede deel in de Civilization-reeks. Reynolds krijgt versterking van Jeff Brigs en Douglas Kaufman; Sid Meier blijft op de achtergrond, bewust. “We hebben aan het begin van het traject iets van twee uur met elkaar gesproken en dat was het wel. Ik ben erg dankbaar dat Sid mij het maken van zo’n gave game toevertrouwde.”
Sid Meier’s Civilization 2 (1996) is in veel opzichten een typisch vervolg. Een grotere kaart, slimmere computerspelers, klimaatverandering, meer technologieën; bij alles gaat een tandje erbij. Het uiterlijk van de game ondergaat een facelift en laat zich nu vanuit een isometrisch perspectief bekijken. In plaats van de floppy’s van Civ 1 komt deel 2 op een cd-rom en het schijfje is tot de nok toe gevuld met filmpjes. Niet alleen de wereldwonderen krijgen een multimediaal zetje, ook de adviseurs zijn gepromoveerd naar full-motion video. Verkleed als bloeddorstige generaal, Ru ische spionne of een toga dragende Elvis-imitator helpen de vijf adviseurs de speler op weg, als ze het tenminste ooit met elkaar eens kunnen worden.
Geweldig gekkenhuis
Civilization 2 is een denderend succes en kost de mensheid miljoenen uren aan verloren slaap. Een enkeling krijgt het zelfs voor elkaar om een potje tien jaar lang door te spelen, met een Orwelliaanse nachtmerrie als resultaat. Het succes is echter niet genoeg om MicroProse voor de ondergang te behoeden. Begin jaren ’90 liep een poging van CEO Bill Stealey om uit te breiden naar arcadekasten en consoles op niets uit en sindsdien staat het bedrijf onder water.
In 1993 fuseert MicroProse met ontwikkelaar Spectrum HoloByte. Onder de vlag van MicroProse Inc. verschijnen meerdere uitstekende games, zoals Master of Orion (1993) en UFO: Enemy Unknown (1994), maar de sfeer is tot onder het nulpunt gezakt. De studio in het Verenigd Koninkrijk gaat voor de bijl en het wantrouwen groeit tu en Meiers locatie in Maryland en het hoofdkantoor op de westkust van de VS. De aanhoudende ontslagen zijn in 1996 de druppel voor Meier en samen met Jeff Briggs en Brian Reynolds richt hij een nieuwe studio op. “Ah Firaxis. The convicts are running the asylum. Het was geweldig veel lol”, glundert Meier tijdens een interview.
Gesteund door uitgever Electronic Arts genieten Meier en de zijnen van hun hervonden onafhankelijkheid. Terwijl de bescheiden genie sleutelt aan de real-time strategiegame Sid Meier’s Gettysburg! (1997), zet Brian Reynolds zijn tanden in Sid Meier’s Alpha Centauri (1999). In deze futuristische spin-off van Civilization 2 komt Reynolds verleden als filosofiestudent bovendrijven, met zeven facties op een verre, vijandige planeet, die zich niet op basis van afkomst onderscheiden, maar ideologie. Alpha Centauri introduceert bovendien verschillende spelelementen die later hun opwachting maken in de Civilization-reeks, zoals landsgrenzen en diplomatische overwinningen. Alpha Centauri behaalt lang niet de verkoopcijfers van de Civilizations, maar kan nog altijd rekenen op de adoratie van oudere Civ-fans.
Waarom niet gewoon weer een nieuwe Civilization en daarna pas Sid Meier’s Alpha Centauri maken? De tijd mag rijp lijken voor een nieuw deel in de Civilization-serie, maar er is een probleempje. De rechten voor de naam ‘Civilization’ liggen bij MicroProse, maar voor hoe lang nog is ongewis. Een derde partij heeft zijn zinnen gezet op de miljoenenfranchise.
What’s in a name?
Francis Tresham doet mi chien niet direct een belletje rinkelen, maar de Brit is een gevierd bedenker van bordspellen. Zijn bedrijf Hartland Trefoil maakte bijna dertig jaar lang populaire bordspellen, die ook in de VS gretig aftrek vonden. Bruce Shelley heeft ooit nog eens zijn spel 1829 bewerkt voor Avalon Hill, zoals met meer bordspellen werd gedaan. Daarnaast maakte Tresham ook een ander bordspel. Een spel over antieke beschavingen rond het Middellandse Zeegebied die je moet ontwikkelen. Het spel bevatte ook een rudimentaire Technology Tree. De naam? Civilization.
Het is pas laat tijdens de ontwikkeling van Sid Meiers historische geschiedenisgame geweest dat Meier en Shelley voor de naam ‘Civilization’ kozen. Beschuldigingen van plagiaat liggen voor de hand, aangezien Shelley werkte voor het bedrijf dat een licentie op het Britse bordspel bezat. Dan is de kans natuurlijk groot dat hij de naam langs heeft zien komen. Meier zelf zegt in interviews Treshams spel wel te kennen, maar nooit te hebben gespeeld. Voor de game designer blijven Risk, Empire en SimCity de grootste inspiratiebronnen voor Civilization.
Toen de definitieve naam van Sid Meiers meesterwerk werd besloten, zag MicroProse de bui al hangen. MicroProse regelde daarom met Avalon Hill dat de studio de naam mag gebruiken voor Sid Meiers strategiegame. En tot 1997 is alles in orde, tot uitgever Activision zijn kans schoon ziet en Avalon Hill opkoopt. Zeven maanden later klagen Avalon Hill en Activision samen MicroProse aan, omdat MicroProse het handelsmerk zou schenden. MicroProse slaat terug en koopt Hartland Trefoil – de oorspronkelijke eigenaar, mocht je de draad kwijt zijn – in december 1997. Een maand later geeft de ontwikkelaar Activision een koekje van eigen deeg en begint ook een rechtszaak, niet in de laatste plaats omdat laatstgenoemde zijn eigen Civilization-games wil gaan uitbrengen.
Rustiger vaarwater
De ruzie tu en MicroProse en Activision had nog jaren kunnen duren, ware het niet dat een vierde partij de Gordiaanse knoop doorhakt. Hasbro Interactive koopt MicroProse en Avalon Hill allebei, zodat de rechten op Civilization onder een dak zitten en de ruzie in een klap niet meer relevant is. MicroProse behoudt de rechten, Avalon Hill moet 411.000 dollar betalen aan MicroProse en Activision krijgt een eenmalige licentie om Civilization: Call to Power (1999) te produceren.
Na al het juridisch getouwtrek is het voor Firaxis Games eindelijk duidelijk bij wie ze moeten zijn om een nieuwe Civilization te maken: Hasbro Interactive. Ok, intu en heeft uitgever Infogrames Hasbro Interactive alweer opgeslokt, maar na een paar stormachtige jaren komt dit neer op een vriendelijk briesje. Jeff Briggs staat ditmaal aan het roer, bijgestaan door Soren Johnson en Brett Alleyne. Sid Meier’s Civilization 3 (2001) is een goed voorbeeld van Meiers ’33-procentregel’. Om de kern van Civ te behouden, maar wel mee te gaan met de tijd, is het volgens Meier belangrijk om een derde van de game te helemaal te vernieuwen, een derde te verbeteren en een derde hetzelfde te laten.
De basis van een beschaving opbouwen en ontwikkelen blijft vertrouwd in Civilization 3. De volkeren krijgen meer een eigen smoel dankzij de sterke unieke eenheden, zoals de Duitse Panzer of de Egyptische strijdwagen, net als unieke bonu en voor elk volk. Nieuw voor Civ is het concept van cultuur, waardoor de game een nieuwe geweldloze manier biedt om te winnen. Door cultuurpunten te verdienen, groeien de landsgrenzen van je beschaving – vergelijkbaar met de grenzen van Alpha Centauri. Als je cultuur sterk genoeg is, kun je zelfs andermans steden bij jou aan laten sluiten.
Van het padje af?
Tegen de tijd dat Civilization 4 (2005) uitkomt, heeft Firaxis een vast honk gevonden binnen de game-industrie. Uitgever 2K Games geeft de remake van Sid Meier’s Pirates! (2004) uit en eind 2005 kondigt de uitgever aan dat Firaxis als dochteronderneming verder gaat. Deel vier, met Soren Johnson in de leidersrol, houdt zich netjes aan de 33-procentregel en voegt religie als grote vernieuwing toe. Bovendien wordt Civilization voor het eerst volledig in 3D weergegeven, compleet met een kaart die opvouwt tot een wereldbol als je ver genoeg uitzoomt.
Een andere verbetering aan Civ 4 is dat de game vanaf het begin multiplayer ondersteunt. In voorgaande delen werd de mogelijkheid om met andere spelers te wedijveren schoorvoetend pas met een uitbreiding toegevoegd. Tijdens de Computer Game Developers Conference van 1993 sprak Sid Meier zelfs de overtuiging uit dat multiplayer overbodig is: “…Als je vrienden zou hebben, zou je geen computergames hoeven spelen”(p. 38), een opmerking die 23 jaar later moeilijk voor te stellen is.
Met Sid Meier’s Civilization 5 (2010) neemt de nieuwe lead designer, Jon Schafer, een risico. Niet alleen besluit hij om de van oudsher vierkante vakjes op het speelveld te vervangen met hexagonen, maar mag er voortaan niet meer dan één militaire eenheid een vakje bezetten. Stapels van acht tanks die in een enkele beurt over alle tegenstand heen walsen, de gevreesde ‘doomstacks’, zijn verleden tijd. Een flinke stijlbreuk dus, helemaal omdat systemen die spelers al bijna een decennium gewend zijn plotseling ontbreken. Religie doet niet meer mee, net als spionage. Civ 5 is weliswaar gestroomlijnder dan ooit en de nieuwe regels voor het gevecht geven de game veel meer tactische diepgang, maar voor de oude garde is het even slikken.
Gelukkig bieden twee uitbreidingen soelaas. Gods & Kings (2012) en Brave New World (2013) brengen respectievelijk religie en spionage terug in het spel. Daarnaast kun je in Civ 5 nu ook een ideologie kiezen en met de andere beschavingen stemmen over wereldwijde problemen – zien we daar stiekem toch Alpha Centauri weer terug komen. In zijn huidige vorm behoort Sid Meier’s Civilization 5 tot het beste wat de serie te bieden heeft.
Sid Meier omschrijft games graag als “een opeenvolging van intere ante keuzes”. Civilization belichaamt die gedachte als geen andere game. Altijd heb je wel een keuze om te maken die het verdere verloop van de hele geschiedenis kan bepalen. En altijd is er wel een doel, klein of groot, dat je de volgende beurt behaalt. Elke lead designer, van Meier zelf tot Jon Schafer, heeft onmiskenbaar zijn indruk achtergelaten op de serie. En met elk deel blijft het tot in de late uurtjes verduiveld verleidelijk om toch weer te in jezelf te zeggen: “Nou vooruit, dan. Nog een beurt”. Daarom behoort Sid Meier’s Civilization, met Civ 5 als voorlopig hoogtepunt, tot de beste gameseries aller tijden.
Of zou Sid Meier’s Civilization 6, die sinds vandaag uit is, deel vijf al vanaf de eerste dag voorbij streven? Binnenkort hoor je het van ons.