Als je in september al een PlayStation 4 te koop aangeboden krijgt, doe je waarschijnlijk iets heel erg goed. Dat het op z'n zachtst gezegd bijzonder is, weet ook Johan Westman* zelf. “Ja, het is gewoon een echte,” benadrukt hij in een gesprek met Gamer.nl. “Ik heb er zelf niet zo veel intere e in omdat ik door drukte niet zoveel games meer speel, al ga ik wel een Xbox One halen. Maar over die PlayStation 4 kan ik verder niet teveel zeggen, ook niet over de aanbieder en waar de console vandaan komt.” Toch is het opvallend. Hoewel ontwikkelaars en inmiddels ook de eerste journalisten nu al over debug-consoles of zogenoemde devkits (om games in ontwikkeling te kunnen spelen) beschikken, zou nog nergens een consumenten-PS4 te krijgen moeten zijn. “Kijk, straks is 'ie overal te koop en dan komen er niet op een dag een miljoen PS4's uit de lucht vallen,” redeneert Johan. “Ergens ter wereld is een pakhuis waar ze met honderdduizenden tegelijk al opgesteld staan.”
Al in september te koop?
Onofficiële kanalen
Het is slechts een voorbeeld van wat er via onofficiële kanalen te verkrijgen is. Veelal gaat het echter om software: vroege versies van games die nog in ontwikkeling zijn of zelfs niet eens aangekondigd. Voor Johan begon dat in 2002 met een gelekte E3-demo van Doom 3, dat uiteindelijk pas in augustus 2004 uitkwam: “Eigenlijk was het gewoon een public leak, iedereen met een internetverbinding kon 'm downloaden. Ik geloof dat ik de link via een forum vond. Zo zijn er een aantal van zulke websites waar flink wat liefhebbers van bètaversies van games zitten. Die sites zijn niet eens afgeschermd. Dat geeft ook wel aan dat dit wereldje helemaal niet zo donker is. Je moet er alleen wel goed naar kijken.”
Illegaal is het volgens hem ook niet, al staat het buiten kijf dat menig uitgever bepaald niet blij zal zijn met dergelijke activiteiten. Dat begrijpt Johan maar al te goed: “Je krijgt een bepaalde kick bij de gedachte: oeh, ik kan iets spelen wat ik eigenlijk niet mag spelen, al keur ik het zeker niet goed als mensen bij netwerken inbreken om daar iets vandaan te halen. Maar als het eenmaal beschikbaar is, wil de echte gameliefhebber het toch graag spelen.” Soms gaat het daarbij niet eens om een spel dat nog niet verschenen is, maar om een titel die überhaupt nooit zal verschijnen. Of een combinatie van beiden: “Een voorbeeld daarvan is Resident Evil 2, dat in een vergevorderd ontwikkeling tadium compleet omgegooid werd. Deze 'weggegooide' versie wordt door de community ook wel Resident Evil 1.5 genoemd. Er werden bedragen van duizenden euro's geboden om die te kunnen spelen. Begin dit jaar was 'ie opeens speelbaar.”
Hoe dat kan? Soms door stom toeval. Zoals ook met Rare's Xbox 360-game Kameo: Elements of Power, die in eerste instantie voor de GameCube en later de eerste Xbox werd ontwikkeld. “Een paar jaar geleden dook opeens die Xbox-versie op,” herinnert Johan zich. “Het is namelijk zo dat die speciale devkits van consoles bij tijd en wijle worden weggedaan, als een ontwikkelaar eens opruimt of zelfs over de kop gaat. Soms worden ze zelfs naar pandjeshuizen gebracht! Zo komt zo'n unit te circuleren, omdat je aan de buitenkant niet altijd ziet dat het een speciale console is. Uiteindelijk kwam iemand erachter dat er een Xbox-build van Kameo op de harde schijf van die devkit stond, en die was zo vriendelijk om 'm te delen met de community.”
Schimmige route
Via een ietwat schimmigere route kwam Johan zelf aan een debug-Xbox 360: “Ik had ooit een stel zeldzame games waar iemand veel intere e in had. Geld hoefde ik er niet voor, maar ik vroeg of hij in ruil een debug-Xbox 360 kon regelen. Dat kon hij wel, al geloofde ik er eerst niets van. We hebben uitgebreid gepraat zodat ik het kon verifiëren, want ik had geen zin in gestolen waar, maar het bleek uiteindelijk wel snor te zitten. Ik kan niet zeggen waar hij precies vandaan komt, maar het is in elk geval het buitenland. Overigens kun je ook zomaar een debug-console op eBay tegenkomen, al worden die gelijk ervan afgehaald als Microsoft, Nintendo of Sony erachter komen.”
De debug-360 opende een deur naar een ander geheim fenomeen: Partnernet, een afgesloten netwerk voor ontwikkelaars waarmee onafgemaakte Xbox Live Arcade-games en demo's gespeeld konden worden, zoals Lara Croft and the Guardian of Light. Bovendien kon Johan door middel van leaderboards in betaversies van games de Live-profielen van ontwikkelaars bekijken en zo weer andere nog niet aangekondigde of afgeronde games ontdekken.
“Op een zeker moment werden er heel veel 360-debugs te koop aangeboden op een Aziatische veilingsite,” aldus Johan. “Toen kwamen er zoveel mensen op Partnernet die daar niets te zoeken hadden dat Microsoft het volledig dichttimmerde. Bovendien gebruikten velen debugs om illegaal verkregen games en gratis online te spelen. Toch gek dat je aan de andere kant van de wereld voor honderd vijftig dollar een debug-console kon kopen, al kreeg je er dan wel een die vaak letterlijk uit de prullenbak gevist was.”
Diefstal
Met diefstal heeft zoiets meestal dan ook niets te maken, meent Johan: “Via alternatieve kanalen is alles wel te krijgen, al zullen er ongetwijfeld ook cowboys zijn die erop uit zijn om dingen te bemachtigen die niet mogen. Tijdens een editie van de E3 probeerde iemand een demodisc van Metal Gear Solid 3 te stelen. Dat is gewoon diefstal. Het is zeker discutabel dat je met een gelekte build aan de slag gaat, maar aan het eind van de rit koop ik een game wel gewoon. De gemiddelde gamer in het 'onderwereldje' gaat het er niet om gratis aan een game te kopen, maar om een vroege versie te spelen en dingen te ontdekken die voor gewone mensen niet toegankelijk zijn. Het zijn veelal liefhebbers die zich hiermee bezighouden. Er zijn zelfs hele fora met topics waarin mensen verzoeken op bepaalde versies van een bepaalde game.” Het feit dat er vaak debug-hardware nodig is om zo'n versie te kunnen spelen, verklaart ook de handel in deze ontwikkelaarsconsoles. Die staan immers niet met honderdduizenden opgesteld in een pakhuis.
We hebben zowel Sony als Microsoft benaderd voor reacties op dit artikel. Indien we die ontvangen zullen we ze toevoegen aan de publicatie.
* = De naam Johan Westman is om privacyredenen gefingeerd.