Samen met Rob Hubbard was Jeroen Tel de belangrijkste componist voor Commodore 64-games. Tel, geboren in 1972, kocht op twaalfjarige leeftijd een C64 en in plaats van alleen fanatiek te spelen, schreef Tel ook een stukje software in programmeertaal BASIC om muziek te kunnen componeren voor de SID (Sound Interface Design) van de C64. Tel was nog maar 16 toen zijn muziek in games begon op te duiken: en vervolg , , , , en , zijn persoonlijke favoriet, zijn slechts een kleine greep uit de bijna honderd soundtracks die Tel eind jaren ‘80 schreef. Ook richtte Tel muziekstudio Maniacs of Noise op met componist Charles Deenen, die na zijn succes op de C64 verhuisde naar de Verenigde Staten om voor Interplay Entertainment (Fallout, Planescape: Torment) aan de slag te gaan. Hoewel Tel begin jaren ‘90 ook voor andere consoles muziek schreef, ligt zijn hart bij de SID van de C64 en .
Wat Tel in zijn tienerjaren deed met de Commodore 64, deed de ook in 1972 geboren Joris de Man binnen de Atari-scene. Als kind groeide De Man op in een huis vol muzikanten (zijn vader componist en profe or aan het Koninklijk Conservatorium, zijn moeder harpsichordist), waarna hij zijn pa ie voor muziek en games combineerde door het schrijven van chiptunesmuziek met vrienden. De Man ging vervolgens muziek studeren, maar toen hij een baan als componist voor CDi-games aangeboden kreeg, smolten die plannen als sneeuw voor de zon. De Man schreef toen onder andere de prachtige soundtrack van . Na een periode in London doorgebracht te hebben, kreeg De Man heimwee en keerde terug naar Nederland om muziek te schrijven voor drie games van ontwikkelaar Lost Boy Games (later Guerrilla Games), waarvan er twee geannuleerd werden. De derde titel, Marines, haalde wel de eindstreep en belandde in de winkelrekken als . Niet alleen het succes van Guerrilla Games, ook De Mans capaciteiten als componist groeide met elk deel. De orkestrale muziek, gespeeld door het Prague Philharmonic Orchestra en het Nimrod Se ion Orchestra (een selectie topmuzikanten van prominente orkesten uit London), klinkt in nóg ambitieuzer. Hoewel daar nog een schep bovenop doet, weet De Man ook nog uitstekend zijn draai te vinden met kleinere bezettingen, zoals de electro uit en rockmuziek uit racegame Scrap Metal.
Triomfantelijk
Ook voor Michiel van den Bos was het de Commodore 64 die de droom om gamemuziekcomponist te worden, deed aanwakkeren. Zijn droom ging echter pas eind jaren ‘90 in vervulling, toen de met freeware programma’s geschreven muziek van Van den Bos de oren van Nederlandse ontwikkelaar Triumph Games bereikte. Triumph werkte samen met Epic MegaGames aan de strategietitel , waarvoor Van den Bos de soundtrack mocht componeren. Zijn muziek viel bij Epic MegaGames zo in de smaak, dat hij ook meteen bijdrages mocht leveren aan de soundtracks van en . In 2000 leverde Van den Bos ook verscheidene bijdragen aan de soundtrack van Deus Ex, zoals ‘’ en het atmosferische ‘’. Terwijl Van den Bos zijn muziekstudio uitbreidde, ontwikkelde Triumph de franchise en schakelde opnieuw Van den Bos in om de actiegame te voorzien van muziek. Overlord werd overwegend positief ontvangen en leidde tot meerdere vervolgdelen, waaronder . Afgelopen maand verscheen het langverwachte vervolg en Van den Bos haalt ook in die game weer alles uit de kast om wereldheerschappij als muziek in de oren te laten klinken.
Voor de momenten dat de destijds 14-jarige Jonathan van den Wijngaarden geen Command & Conquer kon spelen, had hij de door Frank Klepacki gecomponeerde soundtrack los opgenomen om te beluisteren. Uiteindelijk besloot hij contact op te nemen met Klepacki en vier jaar vruchtbare emailcorrespondentie volgde waarin Klepacki feedback gaf op de muziekstukken van Van den Wijngaarden. Na een moeizame start bij ontwikkelaar Coded Illusions ging Van den Wijngaarden aan de slag bij Playlogic Game Factory en schreef samen met Pedro Camacho de soundtrack voor . Na het failli ement van Playlogic ging Van den Wijngaarden verder als freelancer en schreef hij onder andere de muziek voor , , een samenwerking tu en het Nederlandse Streamline en Coca-Cola, en het door Pokémon geïnspireerde .
Adaptive music
Naast alleen componeren - of het schrijven van ‘lineaire’ muziek - maakt de Nederlandse gamemuziekindustrie zich ook hard voor innoveren, zoals in het geval van Claynote. Claynote werd in 2009 opgericht door Rick Nieuwdorp en Jakko ter Borg als vervolgstap op hun onderzoek naar ‘adaptive music’ tijdens hun studie aan de HKU. Claynote is gespecialiseerd in het maken van muziek die zichzelf aanpast aan variabelen en contexten. Met andere woorden, de muziek kan beïnvloed worden door de levensbalk van het personage, het aantal vijanden in de omgeving of, om extra druk op de ketel te zetten, hoe vaak je mis geschoten hebt, zoals gedemonstreerd in . Ook is Claymore verantwoordelijk voor de subtiele soundtrack van , waarbij bovengenoemde theorie in de praktijk toegepast wordt, en het dromerige Nott Won’t Sleep. Heerlijke initiatieven, zeker in tijden waarin het merendeel bombastisch moet zijn.
In de eerste vier delen van onze feature over gamemuziek hebben we in vogelvlucht tientallen componisten en soundtracks besproken. Hoewel deze feature in eerste instantie tot stand is gekomen om lezers nader te informeren over de oorstrelende wereld van gamemuziek, doen we dit natuurlijk ook omdat we fans van gamemuziek zijn. In het laatste deel van onze feature richten we ons dan ook niet meer op de componisten, maar op de fans en de initiatieven die zij door de jaren heen in gang gezet hebben.
Dit artikel is geschreven door Guan van Zoggel, afgestudeerd Japanoloog. Hij heeft een half jaar in Japan gewoond en heeft een fascinatie voor alles uit het land van de rijzende zon.
Games in Concert vindt plaats op 14 mei in Koninklijk Theater Carré in Amsterdam en begint om 20.00 uur. Op de website van Carré zijn nog kaarten te bestellen.