Wat is de Wii U nou eigenlijk? Die vraag is onder het grote gamende publiek eigenlijk nog altijd niet naar tevredenheid beantwoord. Al bij de onthulling van de console bleven pers en publiek achter met gefronste wenkbrauwen, want was dit überhaupt een compleet nieuwe spelcomputer of slechts een HD-upgrade voor die goeie ouwe Wii? Nintendo zelf bleek als eerste toe te geven dat de Wii U zichzelf niet gemakkelijk verkoopt. Afgelopen juni merkte CEO Saturo Iwata op dat mensen toch vooral die console ‘maar eens moesten proberen’. In een mea culpa sloegt hij de spijker op zijn kop: “De consument begrijpt nog steeds niet wat zo goed en uniek is aan de Wii U. We hebben nog steeds niet een game verzonnen waarbij mensen denken, 'Oké, dit is echt anders'.”

‘Wat moet ik met die GamePad?’

Nintendo kon voorheen altijd prat gaan op een trouwe schare fans, die de eigenzinnige koers van het bedrijf konden waarderen. Die fans kochten Nintendo-consoles voor de Nintendo-games; games die je op geen ander platform terug kon vinden. Kortom, games die inderdaad ‘echt anders’ waren. Op de Wii U bleven zulke titels uit bij de lancering. Er stond geen nieuwe 3D-Mario geen nieuwe Zelda klaar om haarfijn uit te leggen waarom second screen gaming zo ongelofelijk tof is. New Super Mario Bros. U is een goede game, waarbij we ons letterlijk afvroegen: “Wat moet ik met die GamePad dan?” NintendoLand kreeg op Gamer.nl een zelfde cijfer en wist ‘gedeeltelijk’ te overtuigen van het nut van de nieuwe GamePad.

Na de lancering kreeg de Wii U last van het 3DS-syndroom: er kwam er een droogte qua releases. Nintendo pompt op de 3DS inmiddels toprelease na toprelease uit, maar in het eerste jaar van de handheld bleek de waterput een stuk minder diep. Op de Wii U werd Pikmin 3 negen maanden na de launch daarom met opgelucht gejuich ontvangen. Zoals je leest in de recensie gaven wij echter de voorkeur aan de Wii-afstandsbediening en Nunchuk ter besturing, boven de GamePad dus. Twee weken geleden, een klein jaar na launch, poogde Super Mario 3D World opnieuw te tonen hoe uniek het unique selling point van de Wii U werkelijk is. Al blazend, tikkend en vegend werk je je alleen of met vrienden door een typisch Nintendo-avontuur. De hoge kwaliteit van de game heeft echter maar weinig met de GamePad te maken: de game is gewoon ijzersterk, maar niet dankzij unieke features die de controller met zich meebrengt.

Third-party trammelant

Ook externe ontwikkelaars wisten in het eerste jaar slechts met vallen en opstaan het Wii U-concept te begrijpen, toe te passen en over te brengen. PlatinumGames bijvoorbeeld ontwikkelde The Wonderful 101: een prachtgame, waarin we echter de voorkeur gaven aan het spelen met de analoge sticks boven het touchscreen. Capcom verraste met Monster Hunter 3 Ultimate, maar de game liet zich het best besturen met de Classic of Pro Controller. Of Eidos, dat in een uitgebreide versie van Deus Ex: Human Revolution meer irriteerde dan imponeerde met het geforceerde gebruik van de GamePad. Daartegenover stonden launchgame ZombiU en het werkelijk fantastische Rayman Legends. De één was gewoonweg onmogelijk op andere consoles, de ander nodigde door de GamePad meer dan in de andere versies uit tot het proberen van verschillende speelstijlen.

Zulke titels geven hoop in een verder problematisch debuutjaar qua third-party-ondersteuning. Grote multiplatformtitels kwamen óf niet meer (FIFA 14, Crysis 3), óf later (Assassin’s Creed 4, F1 Race Stars, Scribblenauts Unlimited), óf uitgekleed (Sniper Elite V2, Batman: Arkham Origins) naar de Wii U, terwijl er van topgames als BioShock Infinite en GTA 5 überhaupt nooit sprake is geweest van een release op de console van Nintendo. Electronic Arts, Deep Silver en ontwikkelaar Avalanche zegden hun vertrouwen in de Wii U op wegens de magere verkoopresultaten van zowel console (daarover zo meer) als games, en lijken zich volledig te richten op de concurrerende systemen van Sony en Microsoft.

Het beeld dat we van de Wii U hebben na een jaar is daarom vooral dat van een console is die je erbíj hebt, in plaats van de enige console in je huishouden. De Wii U heeft inmiddels een prima game-assortiment met een paar flinke gaten, een game-assortiment dat overigens nog altijd niet overtuigend de waarde van het achterliggende console-concept heeft bewezen. Nintendo probeert daar verandering in te brengen met een berg familiegerichte games dit jaar en meer hardcore titels in 2014. Die zullen nodig zijn om ook de verstokte Nintendo-fans voor zich te winnen; voor de overige gamers blijft de gebrekkige third party-ondersteuning echter een probleem.

Eigen koers

Die vinden namelijk op de PlayStation 4 en Xbox One waar zij naar zoeken: een volgende stap in HD-gaming, social media-integratie en multimedia-entertainment. Nintendo bezigt zulke catchphrases niet en houdt zich bewust buiten de strijd om de hoogste resolutie op het tv-scherm. De Wii U loopt sinds deze week een generatie achter qua hardware en zal daardoor in de toekomst ongetwijfeld meer multiplatformtitels mislopen, maar Nintendo lijkt overtuigd van de eigen koers die het op elk vlak vaart.

In plaats van uitgebreide Facebook- en Twitter-integratie biedt de Wii U bijvoorbeeld het bijzondere MiiVerse. Deze online vrijplaats heeft een plekje veroverd in de harten van vele Nintendo-fans en staat inmiddels te boek als één van de leukste functies op de console. Voor buitenstaanders blijft echter vaag wát MiiVerse precies is en ook hier gelden de woorden van Iwata: je moet het uitproberen om het te begrijpen. Waar Sony en Microsoft de grote massa naar zich toetrekt met bestaande social media, komt Nintendo op zijn Nintendiaans met een alternatief speciaal voor eigen console. Het lijkt een beetje op het gesloten beleid van Apple: het werkt voor de bezitters, maar draagt weinig bij aan de bredere aantrekkingskracht van het platform. Wellicht dat de komende uitbreiding van MiiVerse naar de 3DS daar verandering in brengt, of de mogelijkheid om gameplay van Mario Kart 8 te delen via internet.

Op het gebied van overig vermaak heeft Nintendo de televisiedienst TVii. De service laat je televisie kijken via de Wii U en maakt van de GamePad een afstandsbediening met allerlei DVR-functies, waarop je ook allerlei extra informatie leest over wat je op het grote scherm ziet. TVii werd een maand na de lancering van de Wii U beschikbaar in de Verenigde Staten en Japan, maar in Europa zitten we nog altijd te wachten op een teken van leven. Nintendo beloofde de dienst in 2013 op ons continent de introduceren, maar sindsdien hebben we er weinig meer van vernomen. Voor een console die opzettelijk het vaarwater van multimedia-apparaten als de PlayStation en Xbox vermijdt én net als collega’s ook gewoon Netflix aanbiedt is dat geen groot probleem, maar het feit dat we een jaar na lancering nog altijd zitten te wachten op TVii is gewoonweg jammer.

Blijft over het ecosysteem rondom het apparaat. De Wii U maakte een valse start met een stroperig OS vol lange laadtijden, maar wist dat probleem deels te verhelpen via een firmware-update in april. De update maakte navigatie niet alleen vele malen sneller, ook de interface werd er direct een stuk gebruiksvriendelijker op. Nintendo rust sindsdien niet op zijn lauweren en kondigde aan Nintendo ID’s voor 3DS en Wii U samen te voegen, voegde de optie toe om Wii-games op de GamePad te spelen, en liet weten dat spelers in Mario Kart 8 (á la PlayStation 4 en Xbox One) stukjes gameplay eenvoudig kunnen gaan delen met andere spelers op MiiVerse. Het is bewijs van een bedrijf dat blijft sleutelen aan zijn console, om de mogelijkheden van het apparaat ten volle te benutten. Ook al zijn het stuk voor stuk wijfelende stapjes richting het ware next-gen, het betekent wel dat de Wii U over een jaar waarschijnlijk niet meer te vergelijken is met de Wii U bij launch. Eén onderdeel mag van ons echter hetzelfde blijven: de eShop is misschien wel de fijnste online consolewinkel die er is. De digitale winkel is enorm overzichtelijk, licht vaak onbekende titels uit die toch de moeite waard zijn en laat ontwikkelaars hun eigen games regelmatig afprijzen.

Min

Maar wat is de Wii U nu eigenlijk? Die vraag blijft door het hoofd van vooral de consument spoken. De console maakte een vliegende start en verkocht bijna even goed als zijn voorganger: meer dan drie miljoen exemplaren in het eerste kwartaal. Het tweede kwartaal eindige echter in een keiharde reality check voor Nintendo:  zo’n 300.000 verkochte Wii U’s. In kwartaal nummer drie werd dat aantal nog eens gehalveerd en in Europa vloog de console in de zomer minder dan 10.000 keer over de toonbank. Het meest opmerkelijke bericht moest toen nog komen. In oktober meldde Gamer.nl dat Nintendo welgeteld min 20.000 (!) Wii U’s verkocht in de Other-regio (EU en Australië) in de maanden juli tot en met september.

Om het tij te keren kwam Nintendo in oktober met een prijsverlaging van zijn Premium-pakket. Dat terwijl het bedrijf in augustus nog beweerde dat de prijs niet de oorzaak kon zijn van de slechte verkopen, en de Wii U tevens met verlies verkoopt. Nintendo grijpt sindsdien allerhande middelen aan om Wii U’s toch aan de man te krijgen. Wii-bezitters kregen een bericht op hun console dat er zoiets bestaat als de Wii U en Nintendo lijkt zich bewust van het feit dat ontwikkelaars steeds minder enthousiast worden om voor een apparaat te werken met een kleine afzetmarkt. Ook de bewustwording dat het apparaat nog geen eigen smoelwerk heeft als gevolg van zijn naam, gebrekkige communicatie vanuit Nintendo en een gebrek aan games die de kracht van de Wii U tonen geeft hoop voor verbetering in de toekomst.

Conclusie

De meest voor de hand liggende oplossing om de negatieve tendens te doorbreken is: games. Heel veel games. En vooral hele goede games die stuk voor stuk de toegevoegde waarde van de GamePad bewijzen. Mario Kart 8 kan uitgroeien tot zo’n system seller, tot impuls voor de verkoop van een strompelende console. Een nieuwe Super Smash Bros. moet oudgedienden op de wenken bedienen. We hebben nog altijd geen écht nieuwe Super Mario-game gezien op de Wii U. En, als we Miyamoto mogen geloven, gaan we in de toekomst eindelijk nieuwe grote franchise van Nintendo zien. Komt Nintendo op stoom, zoals het bij de 3DS later ook kwam, dan is de Wii U niet te stoppen.

Die mix van toekomstmuziek en speculatie kan de wisselvallige nasmaak van het eerste Wii U-jaar niet wegspoelen. De tegenvallende verkopen zijn een indicatie dat Nintendo zijn zaken niet op orde heeft en nog stoeit met het aanprijzen van de kracht van de Wii U. Gamen met een tweede scherm is leuk, maar, behalve dat de accu van de GamePad akelig snel leeg is, hebben we nog te weinig gezien waar de Wii U toe in staat is. Dat is zonde. We zien niets liever dan innovatieve games van een innovatief bedrijf. Hopelijk hebben we over twaalf maanden wel een antwoord en zeggen we: dát is de Wii U.