Wij bij Gamer.nl zijn ook maar mensen. Zo kan het gebeuren dat we één van de meest unieke games van afgelopen jaar volkomen over het hoofd hebben gezien. Daarvoor op de valreep van 2011 nog onze excuses, in de vorm van een loftuiting. Dat is het minste dat we kunnen doen voor To the Moon.
Laatste wens
Johnny heeft een origamikonijn in zijn hand. Zijn vrouw River vraagt hem: “Wat zie je, Johnny?” Johnny weet niets meer te antwoorden dan wat wij ook zien: een konijn van origami. “Maar wat zie je nog meer, Johnny?” Het konijn is van blauw en geel papier gevouwen. “Maar wat zie je nog meer, Johnny?” Johnny ziet hiermee zijn angst bevestigd worden. River is oud, haar gedachten zijn verward. Hoe anders verklaar je de honderden soortgelijke konijnen die zij al jaren aan het vouwen is?
Het is één van de latere herinneringen die Eva Rosalene en Neil Watts tegenkomen in het brein van Johnny. De twee doktoren zijn op reis door het geheugen van Johnny, om zijn laatste wens in vervulling te laten gaan. Johnny ligt namelijk op zijn sterfbed, maar heeft spijt dat hij in zijn lange leven nooit naar de maan is gegaan. Waar het vandaan komt weet hij niet, maar zijn astronautaspiraties staan in de weg van een vredige dood. Aan Dr. Rosalene en Dr. Watts de taak om aan dit verlangen te voldoen en Johnny een geheugen te schenken waarin hij zichzelf herinnert als ruimtereiziger.
Eternal Memento of the Spotle Inception
Hoewel je eerste stappen in To the Moon niet direct zodanig doen vermoeden, is de game een interactief kunstwerk dat zich nadrukkelijk heeft laten inspireren door een drietal films. Ten eerste Inception. Om Johnny te laten geloven in zijn succesvolle maanlanding, moet dit idee geplant worden in de diepste laag van zijn herinneringen. Oftewel, Johnny moet ergens in zijn vroege jeugd de wens ontwikkelen om naar de maan te gaan. Deze wens groeit uit tot een herinnering die zich modelleert naar deze wens: de meeste ‘echte’ gebeurteni en en personen uit het leven van Johnny blijven, maar vinden een plaats in het nieuwe narratief. De manier waarop Rosalene en Watts hierbij te werk gaan, doet denken aan Eternal Sunshine of the Spotle Mind. Als eerste doorzoeken zij het huis van Johnny naar voorwerpen die van betekenis zouden kunnen zijn, zoals de honderden verspreide origamikonijnen. Daarna sluit het komisch kibbelende duo hun patiënt aan op een machine, die het mogelijk maakt zijn geheugen in te duiken en te veranderen.
Eenmaal in dat geheugen, flikt To the Moon een Memento. Om de vroege jeugd van Johnny te bereiken moeten Rosalene en Watts beginnen bij zijn meest recente herinnering, om van daaruit stap voor stap terug te gaan in het geheugen. Aan doktoren – en dus aan jou – de opdracht om in elke herinnering een aantal belangrijke voorwerpen te vinden. Vind je genoeg van deze voorwerpen, dan kun je een memento (ja, echt) activeren. Zo’n memento is een soortgelijk voorwerp, dat een sleutelrol speelt in de herinnering. Het origamikonijn dat je bijvoorbeeld vindt in de latere herinneringen van Johnny, blijkt de sleutel tot een herinnering die zich jaren eerder afspeelt, waardoor jij toegang krijgt tot die herinnering. Jij als speler beleeft het leven van Johnny daarom achterstevoren.
Deze opzet creëert het Memento-effect. Het confronteert je telkens met een stel feiten waarvan je de context niet kent en daarom a) geen idee hebt wat ze betekenen, of b) zelf een beeld omheen creëert dat even later volkomen verkeerd blijkt te zijn. Wat betekent bijvoorbeeld het origamikonijn? Was River echt de weg kwijt, of probeerde ze Johnny iets duidelijk te maken met haar herhalende vraag? To the Moon is daarom ingenieus zoals films van Christopher Nolan dat zijn. Alle lo e puzzelstukjes vallen aan het eind op hun plaats.
Point-and-click JRPG
Zoals gezegd doen de eerste stappen anders vermoeden dan een Nolanesque ervaring. Dat is hoofdzakelijk het gevolg van de vormgeving van To the Moon. De game ziet er uit als een kla ieke 16 bit-JRPG en lijkt in het begin inhoudelijk ook even die kant op te gaan. Al gauw blijkt dat To the Moon echter meer speelt als een point-and-click adventure, waarbij je in de omgeving op zoek gaat naar voorwerpen om het verhaal verder te helpen. Op enkele variaties na houdt de game telkens vast aan dezelfde structuur tijdens de vier uur die het beslaat. Echte uitdaging ontbreekt daardoor, omdat je telkens snel door hebt wat ongeveer de bedoeling is.
Maar de beperkte en soms ietwat repetitieve gameplay staan de brille niet in de weg. Ze vormen eerder een interactief instrument om een ingrijpend verhaal te vertellen over levenskeuzes met hartverscheurende gevolgen, menselijke relaties, verdriet om verlies, verlies om verdriet, vergeten leed, fysiek lijden, relatieve vreugde en de maakbaarheid van je eigen lot. To the Moon is daarom niet alleen een reis door het geheugen van Johnny, maar een expeditie langs menselijke emotie. Dat moment wanneer alle puzzelstukjes op hun plaats vallen aan het einde van de game laat een brok in de keel achter ter grootte van de Amersfoortse Kei. Want ja, wij bij Gamer.nl zijn ook maar mensen.
To the Moon is verkrijgbaar voor PC en aan te schaffen via de website van ontwikkelaar Freebird Games.