Heb je ooit wel eens nachtmerries gehad waarin je achterna gezeten wordt door een monster, zombie of je stokoude Engels lerares? Bijna iedereen heeft deze wel eens. Mi chien met andere achtervolgers, maar de kern is hetzelfde. Wat deze nachtmerries meestal betekenen is dat je onderbewustzijn je probeert te vertellen dat je iets of iemand probeert te ontwijken in het echte leven. De enige manier om deze te verminderen is om deze problemen of angsten te confronteren. Outlast doet zijn uiterste best om deze angst te nabootsen.

Déjà vu

Bewapend met niets meer dan een night vision-camera en goede moed onderzoek jij, journalist Miles Upshur, het beruchte Mount Ma ive Asylum. Hier worden naar verluidt zeer verontrustende experimenten uitgevoerd op gevangenen. Zonder ontvangst op je mobiele telefoon en een ingang die ontoegankelijk wordt direct na je binnenkomst leer je langzamerhand wat er op de onheilspellende plek heeft plaatsgevonden. Klinkt bekend? Kan kloppen.

Niets aan het verhaal van Outlast is origineel. Inhumane experimenten, gestoorde doktoren, moordlustige verminkte gevangenen en een vleugje satanisme; Outlast heeft het allemaal. Na de clichématige opening weet het mysterie van Mount Ma ive te boeien met goed geschreven documenten die je vindt tijdens het spelen. De kennis dat jij door een kamer loopt waarin martelingen hebben plaatsgevonden waarvan je de restanten nog ziet liggen, zijn genoeg om de haren in je nek overeind te doen staan. Een voorspelbare plotwending hier en daar en een erg standaard einde doen dit helaas weer teniet. Gelukkig doet het verhaal niet af aan hetgeen dat Outlast zo eng maakt.

Onmacht

Net als je mi chien gewend bent van de Amnesia-games, kan je ook in Outlast niet terugvechten. Jouw wapens zijn je conditie en kluisjes die groot genoeg zijn voor een volwa en man. Het gebeurt namelijk maar al te vaak dat je rondsluipt in het donker en je gezien wordt door een gestoorde gevangene. Dat is wanneer Outlast op zijn engst is: de realisatie dat je gezien wordt door iets of iemand dat jou kwaad wil doen en de achtervolging inzet. Het enige dat je dan kan doen is je verstoppen, in de hoop dat ‘het’ gewoon voorbijloopt. Het is een angst die iedereen heeft, in alledaagse situaties of in nachtmerries, wat het hier des te verontrustender maakt.

Een effectieve toevoeging die de angst vergroot tijdens zo'n achtervolging is de mogelijkheid om achterom te kijken tijdens het sprinten. Het gezicht van een monstrueuze spierbundel die niet anders wil dan jouw kop van je romp af trekken, die met een noodvaart achter je aan sprint, laat je gegarandeerd een gilletje slaken.

De omgevingen stellen je ook niet bepaald gerust. Alhoewel ze wel wat origineler mogen zijn – tig riolen en operatiekamers zijn nou niet bepaald iets nieuws te noemen – zijn deze overduidelijk met oog voor detail vormgegeven. Stukjes afgebladderde verf liggen precies onder kale plekken op de muur, lekkage erodeert en voorziet plafonds van een dikke laag schimmel en die bloederige voetsporen zijn waarschijnlijk de jouwe, die je maakte nadat je door een poel bloed liep.

Dit oog voor detail en het feit dat het lichaam van de hoofdpersoon zichtbaar is, geeft Mount Ma ive echt het gevoel een plek te zijn waarin je rondloopt. Leun om een deurpost en je hand grijpt automatisch naar het kozijn, kruip onder een bed en je armen liggen gebogen voor je uit. Het lijken kleine details, maar waar onmacht en onveiligheid het grootste gedeelte van de angst moeten veroorzaken, geeft dit meer het idee dat je kwetsbaar bent. Dat vergroot de drang om niet gevonden te worden als je je verstopt na een achtervolging of als je rondsluipt door de donkere gangen van Mount Ma ive.

Duisternis

Donker is Outlast zeker. Je enige verweer tegen deze duisternis is een camera met nachtmodus. Het wazige, lichtgroene effect van de camera toont de indrukwekkende belichting van Outlast. Bliksemschichten vullen pikdonkere ruimtes, die je verblinden als je de nachtmodus gebruikt. Anderzijds zijn de meeste donkere ruimten simpelweg te verduisterd om zonder je vertrouwde camera te navigeren. Het creëert een gevoel van afhankelijkheid, iets wat de ontwikkelaar wel wat verder had mogen tillen in de vorm van de batterijen die de camera slurpt. Deze zijn er namelijk vrijwel altijd in overvloed, wat een gedeelte van de spanning wegneemt.

De doelen die de game je voorlegt hebben hetzelfde effect: haal drie hendels over om stroom te herstellen, draai twee ventielen open om een overstroomd pad te laten leeglopen. De hele tijd niets anders doen dan knopjes indrukken en hendels overhalen is repetitief en vermoeiend. Hierdoor gaan andere dingen ook sneller opvallen. Elke keer als je zo'n knop indrukt of een hendel overhaalt hoort één van de gevangenen je waarschijnlijk, dus moet je je altijd verstoppen tot deze weer weg is. Dit maakt momenten die angstaanjagend hadden kunnen zijn volledig routinematig: knopje indrukken, verstoppen en wachten, door naar het volgende knopje.

Is Outlast dan even beangstigend als je gemiddelde nachtmerrie? Nee, waarschijnlijk niet, maar weinig games komen zo dichtbij. Mix het met een origineel verhaal en net wat meer creativiteit, en niemand zou deze confrontatie nog mogen ontwijken.