Er moet ons toch iets van het hart. Want wie de review van Europa Universalis III terugleest op Gamer.nl ziet daar een vergelijking staan met Risk. Dat was stom van ons. Europa Universalis vergelijken met een bordspel waar je voornamelijk moet beslissen over hoeveel plastic stukjes je verschuift, doet de game geen eer aan. Ook al is de reeks van origine een bordspel.

Sowieso wordt het lastig om Europa Universalis IV te vergelijken met een andere game. Misschien Crusader Kings II (ook van Paradox Entertainment), maar ook die komt in de verste verte niet in de buurt van wat de nieuwste telg uit de stal van de Zweedse ontwikkelaar ons biedt. Overigens is de gigantische omvang van Europa Universalis IV niet eens het indrukwekkendste wat Paradox uit de hoge hoed tovert, want dat zagen we ook al bij het vorige deel. Nee, belangrijker nog is de manier waarop de makers die enorme hoeveelheid data en al die keuzemogelijkheden tot één gestroomlijnde game hebben gekneed. Helemaal perfect is het zeker niet, maar voor die kleine imperfecties zullen weinig gamers echt oog hebben.

Voor wie nog niet bekend is met de reeks: Europa Universalis IV biedt jou de mogelijkheid om met een zelfgekozen natie (er zijn er meer dan honderd) vierhonderd jaar aan geschiedenis te ‘herbeleven’. Spelers kunnen naar eigen inzicht allianties maken en breken, oorlogen  uitvechten, handelen en koloniseren. En dat alles in een mix van turnbased en realtime strategy. Een soort Civilization gemengd met Total War, dus. Je kunt namelijk op ieder moment de tijd pauzeren, opdrachten uitvoeren, het spel weer verder laten gaan of alles gewoon in realtime zijn beloop laten. Het zal voor nieuwkomers even wennen zijn op zo’n grote schaal eigenlijk realtime bezig te zijn, maar de reeks doet het al jaren zo en wie er eenmaal gewend aan is, zal niet anders meer willen.

Groen, oranje en rood

Maar wat maakt deel IV dan zoveel beter dan deel III? Zoals we al eerder aanhaalden, is vooral de manier waarop de makers al die informatie en al die keuzemogelijkheden voor jou als speler behapbaar maken, de meest opvallende verbetering. Begrijp ons niet verkeerd, er zijn nog steeds heel veel schermpjes met tekst om je doorheen te worstelen. En voor de echte experts zijn er altijd die gortdroge cijfertjes die je met elkaar kunt vergelijken om jouw strategie beter en beter te maken.

Maar voor wie dat allemaal niet hoeft, kan diegene ‘redelijk’ onbekommerd aan de slag met een natie naar keuze dankzij een paar nieuwe toevoegingen. Zo word je deze keer geholpen met een handig hintsysteem dat je op bepaalde momenten precies vertelt waarom je bijvoorbeeld minder geld krijgt of wat een bepaalde keuze voor effect heeft op je natie. Deze hulp uitzetten mag, maar is zeker niet aan te raden als je minder dan driehonderd speeluren in de game hebt zitten. Verder worden zaken die jouw aandacht vereisen in opvallend gekleurde tabs weergegeven op een prominente plek in je scherm. Groene tabs zijn belangrijk maar niet bedreigend voor jouw gezag. Oranje wil zeggen dat er dringende zaken zijn die actie wensen. En rood betekent dat het kwaad al geschied is en je flink aan de bak moet om er nog wat van te maken; denk hierbij aan opstanden en annexaties van je gebieden.

Om dit allemaal in goede banen te leiden en je natie te besturen, heb je dit keer Monarch-punten nodig. Monarch-punten die vervolgens zijn opgedeeld in Diplomatic-, Military- en Administrative-punten. Het systeem voelt heel anders aan dan voorheen, maar werkt voortreffelijk. De punten zijn namelijk naar eigen inzicht te gebruiken voor een hele waaier aan mogelijkheden. Zo kun je bijvoorbeeld Diplomatic-punten gebruiken om de stabiliteit in een onrustige regio te verbeteren, maar ze ook net zo eenvoudig inzetten om de relaties met je buurlanden op te poetsen. Verbeteringen aan je provincies, het veranderen van de cultuur van diezelfde provincies of het domweg tegenhouden van opstandige groeperingen; alles kost punten. Aan jou de taak om te bepalen waar je ze aan uitgeeft.

Wil je echt wat veranderen aan de manier waarop jouw natie te werk gaat dan spendeer je ze het beste aan het opgepoetste Ideas-systeem. Deze Ideas kosten, relatief gezien, veel punten, maar ze zorgen er wel voor dat je nu veel specifieker te werk gaat. In dit deel kun je kiezen uit acht verschillende takken die ieder zeven nieuwe Ideas herbergen. Iedere tak richt zich op één gebied waarbij je bijvoorbeeld kunt kiezen uit religie, kolonisatie of handel. Iedere natie kent ook haar specifieke National Idea-tak waarmee je gaandeweg unieke bonussen kunt vrijspelen. En zo kun je, door je punten slim te investeren, heel veel zaken compleet naar eigen hand zetten.

Automatismen

Om ervoor te zorgen dat je niet horendol wordt van alle die beslissingen en informatie, is er ook wat veranderd ten aanzien van de automatismen in de game. Zo hoef je niet langer constant diplomaten naar een vijandig gebied te sturen om een uit de hand gelopen burenruzie te sussen. Deze keer volstaat het om eenmalig je diplomat te sturen en vervolgens te wachten tot het probleem opgelost wordt. Of niet natuurlijk, afhankelijk van hoeveel moeite je wilt steken in een betere relatie met het gebied waar je later misschien wel heerser over wilt worden. Het is namelijk niet aan te raden om maar lukraak andere naties aan te vallen. Je hebt in deze game namelijk gegronde redenen nodig om ergens binnen te mogen vallen. Heb je die niet, dan zul je al snel merken hoe impopulair je wordt.

Overigens is de manier waarop de kunstmatige intelligentie omgaat met hetgeen er in de wereld gebeurt ook erg goed uitgewerkt. Als jijzelf, of een andere natie, verandert in een soort allesverslindende oorlogsmachine, dan zul je al snel merken dat omringende naties allianties gaan vormen. Samen zullen ze dan proberen om jouw oorlogsmachine een halt toe te roepen door middel van diplomatie, handelsembargo’s of gewoon een bloedige strijd. En vergis je niet, een handelsembargo kan behoorlijk verstrekkende gevolgen hebben voor jouw schatkist.

<

Handelen in Europa Universalis IV gaat overigens ook wat anders dan je gewend bent. Dit keer werkt het systeem met Nodes (handelspunten) die her en der op de kaart staan. Landen kunnen vervolgens handelaren naar die punten sturen om letterlijk geld uit dat punt naar hun eigen natie te sturen. Zo kun je dus handelaren naar verschillende punten sturen om zo steeds meer geld naar het thuisfront te loodsen via handelsroutes. Maar hier komt dan ook direct een klein minpuntje om de hoek kijken. Het klinkt allemaal heel eenvoudig en ook de uitleg in de tutorial over de manier van handel drijven is vrij summier. Maar het behelst zo’n belangrijk gedeelte van de game (namelijk keiharde dukaten verdienen) dat je nauwelijks begrijpt wat er allemaal mogelijk is en hoe het systeem precies in elkaar steekt.

Gelukkig word je verder maar zelden tegengewerkt door de game. Alles is tot in de puntjes uitgedacht en gebalanceerd. Het enige wat telt is kijken of jij met jouw kennis en kunde het verder kunt schoppen dan al die andere staatshoofden. En juist dat maakt van Europa Universalis ook direct een geweldige ervaring voor de verstokte strategiefans onder ons. Wil je van Frankrijk liever een diplomatiek land maken dan dat arrogante zootje dat met iedereen oorlog voerde? Of zie je een uitdaging om van Rusland een koloniale supermacht te maken? Het kan. Voor de echte veteranen ligt er zelfs een uitdaging om met de Azteken of de Maya’s het hoofd te bieden aan de Spaanse overheersing.

Het zal niet makkelijk worden (geloof ons, we hebben het geprobeerd), maar het geeft wel aan hoe divers en uitgebreid de game is. Belangrijk is daarbij om te weten dat grote gebeurtenissen, zoals burgeroorlogen of opstanden, nooit vooraf bepaald worden. Alles gebeurt naar aanleiding van de dingen die jij of een van de andere staatshoofden beslissen. Zonder dat het ergens geforceerd of historisch onjuist aanvoelt. En dat alleen al maakt van Europa Universalis IV een game waar we een grote buiging voor maken.