Europa Universalis III

Risk is altijd een apart spel geweest. Vreemd genoeg heeft het me altijd wel weten te boeien. Het maakte niet uit hoe weinig land een tegenstander nog over had nee, nee, ik maakte ze gewoon net zo genadeloos af als de anderen. Europa Universalis III lijkt veel op Risk, maar toch laat de game me met een ander gevoel achter.

Er is niets mis met real-time strategy. Sterker nog, het is een van mijn favoriete genres, op (MMO)RPG's na. Dus in beginsel zou ik dit een geweldige game moeten vinden, maar iets klopt er niet.

In EUIII krijg je de mogelijkheid om enkele scenario's na te spelen, of zelf een scenario, dan wel een tijdsperiode te starten. Je kunt elk land uitkiezen om mee te spelen, afhankelijk alleen van het feit of deze landen ontdekt waren in de tijdsperiode waarin jij wilt spelen. Nagenoeg elk land is te kiezen, verspreid over een tijdsperiode van bijna 400 jaar. Je zou in feite met Portugal kunnen spelen rond 1492, het jaar waarin Columbus Amerika ontdekte, en er voor zorgen dat de andere landen juist helemaal niet in de buurt komen van jouw nieuwe kolonie. Zo kan je er voor zorgen dat bijvoorbeeld heel Amerika Spaans gaat spreken en niet Engels, of juist een land vol moslims wordt omdat je de Christelijke religie niet wilt aanhangen.

EUIII is dus heel uitgebreid. Er zijn veel technologieën die je kunt onderzoeken evenals 'ideeën' die jouw natie op zich kan nemen. Een idee wil in dit geval zeggen een ambitie van jouw land. Een ambitie is bijvoorbeeld het ontdekken van de Nieuwe Wereld, een sterke militaire macht opbouwen, of juist een enorme handelsnatie vormen die het op zee of juist op het land goed doet. Je kunt verschillende ideeën hanteren, dus uiteindelijk kom je wel op een balans uit. Experimenteren met de ideeën blijft echter leuk.

Geloofsovertuigingen kunnen aangepast worden, evenals regeringsvormen, en je kunt de paus vereren of juist uitkauwen. Je kunt het heilige Roomse Rijk als vriend of als vijand nemen, handel vrijlaten of door de overheid laten controleren en de tolerantie tegenover andere godsdiensten aanpassen. Alles kan, en dat is zeker een goed punt!

Dit is mijn eerste EU-game, dus misschien ben ik er niet aan gewend, maar de gameplay is iets anders dan ik verwacht had. Het doet me denken aan de wereldkaart van Rome/Medieval II Total War. Je verplaatst je troepen, geeft de opdracht om nieuwe gebouwen te bouwen en verovert weer een landje. Echter, in tegenstelling tot de wereldkaart uit de Total War-serie, zul je deze in EUIII nooit verlaten. Gevechten worden niet in mooi 3D uitgebeeld maar worden statisch van bovenaf weergegeven. Ook is de wereldkaart van EUIII niet turn-based. Dat wil zeggen dat de tijd gewoon rustig door blijft tikken en er niet om de beurt gehandeld wordt.

Dit is ook meteen een van de dieptepunten van de game. In tijd van vrede zul je lekker snel door de tijd heen willen vliegen om je schatkisten te spekken en snel dat ene gebouw te bouwen, of dat ene (ei)land te koloniseren. Als er dan uiteindelijk oorlog uitbreekt, zou je de timer rustiger of zelfs op pauze willen zetten, zodat je op adem kunt komen en het land en de provincies kunt bekijken voordat je jouw strategische zet doet.

Dat het een beetje anders speelt is juist goed, dat is leuk en innovatief. De landkaart kan in verschillende 'views' gezet worden. Hierdoor kun je bijvoorbeeld beter de heersers van de verschillende landen zien, of zie je wat voor soort terrein (heuvelachtig of plat) er in de verschillende landen aanwezig is. Een grote schat aan informatie staat er tot je beschikking die in tabbladen is verwerkt. Zo kun je precies zien wat er goed, en vooral ook wat er slecht gaat in je land. Is er een risico voor opstanden? Of kun je de belastingen toch gewoon verhogen? Welk geloof is het meest gewenst in jouw land, en welke geloof absoluut niet? Hoe sta je tegenover de paus en het heilige Roomse Rijk? Alles is te vinden in deze tabbladen, waardoor je er in feite nooit alleen voor staat.

Helaas kun je ook teveel informatie geven, en daar had ik wel een beetje last van bij EUIII. Er is zo ontzettend veel informatie dat er gegarandeerd een punt komt in het spel waarbij je niet meer weet wat je er mee moet aanvangen. Tegelijkertijd werkt de interface niet altijd even makkelijk. Een voorbeeld: in het spel krijg je inkomsten (logisch) en geef je dus ook dingen uit. Inkomsten komen maandelijks en jaarlijks. De maandelijkse uitgaven worden voornamelijk in onderzoek geduwd en slechts een klein deel van het geld gaat in de schatkist. Dus stel dat je maar een dukaat of twee, drie in het begin van het spel per maand zult ontvangen met een land van gemiddelde grootte. Jaarlijks zet je dan weer een dukaat of 30-60 om, waardoor je weer even de financiën hebt om een provincie wat op te leuken.

Het probleem komt echter bij het uitgeven van je maandelijkse geld aan onderzoek. Het systeem daarvoor lijkt heel duidelijk, maar vaak verwarde het me teveel. Voor elk onderdeel van het onderzoek wordt een aparte balk getoond. Bestuur, handel, militair, wapenonderzoek, etc. Het heeft allemaal netjes een eigen balk. De achtergrond is rood, en de vooruitgang is een groene balk die daar dwars doorheen loopt. Dat is op zich al heel verwarrend, want je blijft het idee houden dat die groene balk het maximale uitgeeflimiet is, en zo blijf je de sliders maar verplaatsen, terwijl het eigenlijk niets uitricht. Telkens weer maakte ik diezelfde fout, en dat begint te storen. Miniem punt, dat weet ik, maar het onderzoeksscherm is hierin geen uitzondering.Het handelsscherm is net zo vreemdsoortig. Je komt terecht op een handelsscherm als je een van je provincies selecteert. Je ziet dan een linkje staan naar het handelscentrum voor die provincie, vaak de provincie waar de hoofdstad ligt. Hier kun je handelaren op af sturen die de zaakjes van andere handelaren over kunnen nemen en mogelijk zelfs een monopolie op kunnen richten. Het klinkt heel mooi, maar het komt vaak neer op net zo vaak blijven klikken op die handelaren tot je jouw monopolie hebt. En dan is het, in versnelde tijd, wachten tot je het weer kwijt bent. Dat is meestal binnen een minuut of drie gebeurd.

Het kan op momenten nog erger. Het sturen van kolonisten naar een ander land om dit over te nemen is soms net zo frustrerend als de handelaren. Het ene eiland heeft met twee ladingen kolonisten genoeg om een stad te vestigen. Het andere heeft er minstens tien nodig. Alsmaar klikken op de beschikbare kolonisten om ze te sturen, om vervolgens 100 dagen te wachten (tijd versnellen joepie) en ze dan weer geen resultaat te zien behalen. Vervelend soms dus.

Het uitbreiden van steden is ook lastig, aangezien dit eigenlijk alleen maar kan door te wachten. Daarvoor koop je natuurlijk geen spel, om te wachten ga je wel naar de huisarts of neem je een trein. De voldoening die het echter geeft om een goedlopende provincie opgezet te krijgen en de doekoe’s naar binnen te zien stromen, is enorm. Voornamelijk omdat het zoveel moeite kost.

Dan zijn er natuurlijk nog de legers en vloten die je kunt maken. Boven in het scherm staat je militaire reserve weergegeven. Een groep stevige manskerels die je tot soldaten kunt trainen. Zolang je een reserve hebt kun je soldaten blijven maken. In de loop van de jaren en de groei van de bevolking, krijg je een grotere reserve. Landtroepen worden in troepen van 1000 man gerekruteerd en schepen worden per stuk gemaakt. Door schepen of landtroepen aan dezelfde groep toe te wijzen, creëer je regimenten die je vervolgens kunt gebruiken om landen binnen te vallen.

Het is leuk om een lading troepen te sturen naar een land, de vijandelijke troepenmacht te verslaan en het overgenomen land te onderdrukken, uit te moorden of te annexeren. Het is wel enorm jammer dat het niet zo interessant is om je troepen in actie te zien. Er is geen mogelijkheid om ze zelf te besturen en in feite kijk je alleen maar naar nummertjes die in aantal minder worden. In andere woorden: het uitzicht is saai en dat je geen invloed kunt uitoefenen is een grote misser in mijn ogen.

De vloten en legers kunnen uitgerust worden met leiders die een bonus geven aan de troepen. Naast leiders zijn er ook verkenners die als leider kunnen functioneren. De verkenners maken het dan mogelijk om onbekende, en dus nog niet verkende, gebieden eindelijk eens te bezoeken. Het sturen van kolonisten naar verkende gebieden levert je nieuw land op, dus verkennen is nooit een slecht idee!

Verdere diplomatieke verhoudingen die je kunt ondergaan met landen bestaan vaak uit het wel of niet verklaren van een oorlog, het opwerpen van embargo’s voor handelaren, koninklijke huwelijken, geld geven of eisen, etc. Het gebruikelijke dus.

Het is lastig om een waardeoordeel te verbinden aan EUIII. Ik heb me er heel goed mee geamuseerd. De instapdrempel is hoog, voornamelijk omdat veel onduidelijk blijft en de tutorial nu niet echt briljant goed weet te helpen. Jouw natie zien groeien is echter wel heel tof, en de geschiedenis daadwerkelijk een andere draai geven is erg leuk. Zelf ben ik een spel begonnen met Utrecht, een enkele provincie in de Nederlanden, waarmee ik uiteindelijk half Frankrijk had afgesnoept en de VS helemaal in mijn bezit waren. Dat geeft toch wel een heel goed gevoel.

De vele mankementjes, de niet te geweldige grafische capriolen, en de overdadige en soms onduidelijke informatie maken de game geen topper. Maar wel zeker leuk om te spelen. In hoeverre je dit leuk vindt, ligt uiteindelijk aan je eigen smaak en liefde voor strategiespellen. Een Risk-speler kan hier zeker op los gaan!