Helaas is het moeilijk om een nieuwe monitor uit te zoeken. De specificaties zeggen in veel gevallen namelijk ontzettend weinig. Fabrikanten gebruiken bijvoorbeeld verschillende manieren om het contrast of de responsetijden te meten, waardoor onderling vergelijken van specificaties eigenlijk zinloos is. Daarom lees je in deze koopgids alles over waar je op moet letten bij het aanschaffen van een monitor en geven we op het eind een aantal aanbevelingen in verschillende prijscategorieën.
Voordat we beginnen zijn er een aantal termen erg belangrijk bij het uitzoeken van een monitor:
Resolutie – Het aantal pixels en dus ook de scherpte van de monitor. Over het algemeen geldt dat meer pixels beter is, maar meer pixels betekent ook dat je grafische kaart het zwaarder krijgt.
Responsetijden – De snelheid waarmee het LCD-paneel van kleur kan wi elen. Deze waarde moet zo laag mogelijk zijn, vooral als je veel snelle games speelt. Een hoge waarde betekent namelijk dat bij snelle beelden het plaatje er wazig uit ziet (ghosting).
Input-lag – De tijd dat het kost om het signaal van je computer op het beeld weer te geven. Dit wordt vaak verward met de responsetijden, maar het zijn twee verschillende dingen. De input-lag rekent namelijk ook de vertragingen mee die ontstaan in de signaalverwerking van de hardware. Voor competitieve gamers is de input-lag belangrijker dan de responsetijd, met name als men niet geïntere eerd is in de kwaliteit van het plaatje.
Contrast – Geeft de verhouding aan tu en de helderheid van een witte pixel en een zwarte pixel. Een zwarte pixel geeft bij LCD-schermen namelijk ook licht. Dit is met name belangrijk voor de ervaring in games en films. Een hoger contrast betekent een mooier plaatje.
Verversingsfrequentie – De frequentie waarmee de monitor nieuwe plaatjes weergeeft. Dit is een enorm belangrijke specificatie voor competitieve gamers. Een snellere verversing betekent namelijk dat nieuwe beelden vaker (en eerder) worden weergegeven. Hierdoor zie jij de vijand bijvoorbeeld een fractie eerder, maar zien snelle bewegingen er ook vloeiender uit.
Kijkhoek – De hoek waaronder je het beeld kunt bekijken zonder grote verschillen te zien in kleur, helderheid en/of contrast.
TN versus IPS versus VA
Een groot deel van de specificaties wordt bepaald door het type LCD-paneel dat in de monitor gebruikt wordt. De meest gangbare types LCD-panelen zijn TN, VA en IPS. TN (Twisted Nematic) was de eerste technologie die op grote schaal werd gebruikt voor de productie van LCD-panelen en is nog altijd erg populair vanwege de lage prijs en snelle responsetijden. Ook de verversingsfrequentie kan bij TN makkelijk worden opgeschroefd tot in maar liefst 240Hz. Hier staat echter tegenover dat de kleurreproductie en het contrast slecht zijn vergeleken met de concurrentie, al helemaal als je het scherm onder een hoek bekijkt.
IPS (In-Plane Switching) is ontwikkeld om de genoemde tekortkomingen van TN te verbeteren. IPS-panelen hebben bijvoorbeeld veel betere kleurreproductie, contrast en kijkhoeken. Hierdoor is IPS niet alleen de eerste keus voor designers, maar zien games er ook een stuk mooier uit. Het nadeel is echter dat IPS nog altijd langzamer is dan TN, vooral in dezelfde prijscategorie. De responsetijden zijn dus hoger en de verversingsfrequentie vaak lager. Langzaam maar zeker komen er steeds meer snelle IPS-monitoren op de markt, waardoor je nu ook van mooie kleuren kunt genieten bij maximaal 165Hz. Helaas moet je dan wel diep in de buidel tasten, want dergelijke monitoren zijn niet goedkoop.
De laatste populaire technologie is VA (Vertical Alignment) en is eigenlijk een middenweg tu en TN en IPS. VA zou het beste van twee werelden moeten bieden, maar heeft toch een aantal nadelen. Vergeleken met IPS is VA in staat om hogere verversingsfrequenties te halen en is het contrast nog een stuk beter. De kleurreproductie is gemiddeld genomen iets minder dan bij IPS, maar nog altijd een stuk beter dan TN. Helaas zijn de responsetijden nog iets hoger dan bij IPS, waardoor snelle beelden er in sommige gevallen wazig uit kunnen zien.
Voor gamers zijn alle drie de technologieën intere ant, maar het verschilt per persoon wat de beste keuze is. Heb je een laag budget, of geef je enkel om de snelheid van een monitor? Dan is TN duidelijk de winnaar. Ga je echter liever voor mooiere beelden en kijk je wel eens met meerdere personen naar hetzelfde scherm? Kies dan voor IPS of VA. Met een groot budget zijn IPS en VA bijna altijd een betere keuze dan TN. Niet alleen zijn de kleuren vele malen beter, de snelheid van sommige duurdere IPS- en VA-panelen is bijna niet meer te onderscheiden van dat van TN-panelen. Check in ieder geval altijd eerst een aantal reviews voordat je een besluit neemt over een bepaald model, want zoals gezegd betekenen de specificaties op dit gebied vaak erg weinig.
Formaat, schermverhouding en resolutie
Naast het type paneel zijn ook de afmetingen en verhoudingen belangrijk. 24-inch met een verhouding van 16:9 is tegenwoordig het meest gangbaar, maar ook 27-inch wordt steeds populairder. Voor gamers is het belangrijk om te onthouden dat groter niet altijd beter is, vooral niet in competitieve shooters als Counter-Strike. Een te groot scherm kan er namelijk voor zorgen dat je het overzicht verliest en belangrijke informatie mist. Toch zijn er genoeg voorbeelden waarbij een groter scherm wel prettiger is. De immersie is dan bijvoorbeeld beter, waardoor de ervaring in mooie games een stuk intenser kan zijn.
Een groot scherm met dezelfde resolutie betekent wel dat het beeld er minder scherp uit ziet, waardoor een 1440p (QHD) resolutie of zelfs UHD/4K intere ant wordt. Het extra aantal pixels geeft niet alleen meer scherpte, maar zorgt er ook voor dat je meer informatie kwijt kunt op je beeldscherm. Hou er echter wel rekening mee dat je framerate in games ongeveer lineair omlaag gaat met het aantal pixels op je monitor. Twee keer zo veel pixels betekent dus ongeveer twee keer zo weinig fps.
Een oplo ing voor het framerateprobleem zijn de ultrawide monitoren met een 21:9 verhouding. Deze monitoren bieden een vergelijkbare immersie als zeer grote monitoren met een hoge resolutie, maar hebben minder pixels in de hoogte. Hierdoor is het effect op je grafische kaart minder en wordt de framerate minder aangetast. Deze monitoren zijn er meestal in een gebogen variant, wat nog verder kan helpen bij de ervaring.
Net als bij de paneeltechnologie, zijn het formaat, de schermverhouding en de resolutie weer een voorkeurskwestie. Groot of klein formaat, hoge of lage resolutie: iedereen vindt iets anders prettig. Kijk eens rond bij je lokale pc-boer om te checken wat jij het prettigst vindt, voordat je over gaat tot een (online) aankoop.
FreeSync en G-Sync
Naast de reguliere vaste verversingsfrequentie, zijn er ook monitoren die de verversingsfrequentie aanpa en naar de framerate van de game. Natuurlijk ben je nog altijd gebonden aan een maximum, maar omdat de verversingsfrequentie zich aanpast aan de framerate, heb je geen last van screentear en hoeft V-Sync niet ingeschakeld te worden. Deze adaptieve verversingsfrequentie is er in twee smaken: FreeSync en G-Sync.
Hoewel de implementatie van de twee technieken anders is, merk je als gebruiker vrijwel geen verschil en heb je eigenlijk ook geen keus. Als je FreeSync wilt gebruiken heb je namelijk een AMD-videokaart nodig en als je G-Sync wilt gebruiken een Nvidia-videokaart. Pech voor Nvidia-gebruikers, want - de naam verraadt het al een beetje - FreeSync is gratis en G-Sync kost geld. Hierdoor zie je G-Sync met name in de duurdere monitoren en met een meerprijs van 50 tot 100 euro, terwijl je FreeSync in alle prijskla en kunt vinden. Wel is het vaak zo dat het frequentiebereik van FreeSync lager ligt dan bij G-Sync, waardoor je bij G-Sync minder problemen ondervindt bij grote framerate fluctuaties.
Koopadvies juli 2018
Omdat het zelfs met de nodige kennis lastig kan zijn om een monitor uit te zoeken, geven we een aantal voorbeelden van goede monitoren in verschillende prijskla en. De monitoren die hier worden aanbevolen hebben allemaal een uitstekende prijs-kwaliteit verhouding voor gamers, maar het kan toch zijn dat jouw ideale monitor er niet tu en staat. Vraag daarom gerust om advies in de reacties met jouw persoonlijke eisen.
€130: AOC G2590VXQ
- Technologie: TN
- Formaat: 24 inch
- Resolutie: 1920x1080
- Verhouding: 16:9
- Verversingsfrequentie: 30-75Hz (FreeSync)
De goedkoopste monitor in ons advies heeft een uitstekende prijs-kwaliteit verhouding, waardoor hij voor gamers vaak beter uit de test komt dan modellen van tientallen euro’s duurder. Hoewel de kleuren en de kijkhoek door de gebruikte TN-technologie wat tegenvallen, zijn de responsetijden uitstekend en is de input-lag vrijwel 0. De maximale verversingsfrequentie is 75Hz, maar het grote FreeSync-bereik van 30 tot 75Hz zorgt er voor dat een lagere framerate geen probleem is. De AOC G2590VXQ is dus de ideale monitor voor een gamer met een beperkt budget.
€160: LG 25UM58-P
- Technologie: IPS
- Formaat: 25 inch
- Resolutie: 2560x1080
- Verhouding: 21:9
- Verversingsfrequentie: 60Hz
Weer een budgettopper, maar dit keer eentje met een ultrawide 21:9-verhouding en IPS-paneel. Het paneel is in staat 99% van het sRGB kleurbereik weer te geven, wat in de praktijk betekent dat alles er prachtig en natuurgetrouw uitziet. Hoewel de input-lag weer laag is, valt de verversingsfrequentie van 60Hz een beetje tegen. Het is dus niet de beste monitor voor games waar de reactiesnelheid een grote rol speelt, maar voor games waarbij de sfeer belangrijk is, is het ideaal. Tevens leent de verhouding van de LG 25UM58-P zich goed voor het kijken van films.
€230: Iiyama G-Master GB2560HSU
- Technologie: TN
- Formaat: 24,5 inch
- Resolutie: 1920x1080
- Verhouding: 16:9
- Verversingsfrequentie: 40-144Hz (FreeSync)
Met een dikke 200 euro te besteden kom je in de prijskla e van echte gaming-monitoren. De Iiyama G-Master GB2560HSU is de eerste monitor in onze lijst met een 144Hz-verversingsfrequentie. Hiermee is het een ideale monitor voor snelle games zoals Project Cars of Counter-Strike. Het kleurbereik is voor een TN-monitor uitstekend, maar is natuurlijk niet te vergelijken met een IPS- of VA-monitor van dezelfde prijs. Als je graag games speelt waar de sfeer belangrijk is, kijk dan ook eens naar de gelijk geprijsde Samsung LC24FG73. Deze is een fractie kleiner, maar heeft nog steeds een 144Hz-verversingsfrequentie en beschikt over een VA-paneel.
€400: MSI Optix MAG27CQ
- Technologie: VA
- Formaat: 27 inch
- Resolutie: 2560x1440
- Verhouding: 16:9
- Verversingsfrequentie: 48-144Hz (FreeSync)
Voor bijna het dubbele aantal euro’s maak je een flinke stap in specificaties. De combinatie van 144Hz en VA betekent dat je zonder problemen een snelle shooter kunt spelen, maar ook kunt genieten van de donkere beelden in een horrorgame. De kleuren gaan ook een grote stap vooruit, waardoor games als The Elder Scrolls 5: Skyrim er indrukwekkend uitzien. De MSI Optix is dus een alleskunner met een paar compromi en, zoals een klein beetje ghosting en nét niet perfecte kleuren.
€710: ViewSonic XG2703-GS
- Technologie: IPS
- Formaat: 27 inch
- Resolutie: 2560x1440
- Verhouding: 16:9
- Verversingsfrequentie: 30-165Hz (G-Sync)
Deze monitor heeft werkelijk alles. Een fantastisch IPS-paneel met hoge verversingsfrequentie en G-Sync, een hoge 1440p resolutie en een prettig formaat. Je betaalt er flink voor, maar dan valt er ook niets meer te klagen. Hoewel deze monitor mi chien niet ideaal is voor zeer kleurgevoelig profe ioneel werk, doet hij verder vrijwel alles. De resolutie zorgt tevens voor een scherp beeld, zonder al te veel impact te hebben op je videokaart.
Lees ook eens de vorige koopgidsen. Wanneer alle onderdelen van de computer zijn besproken, komt er ook een advies voor volledige systemen en laptops.