De auteur heeft voor dit artikel de HDR-technologie getest op een Samsung CHG70 144Hz 1440p QLED Gaming Monitor.
Je loopt over straat. Het is bewolkt. Je kijkt om je heen en ziet het groen van de bladeren en de blauwe of rode lak op de auto’s. Ondanks die kleuren blijft je stemming grauw en je denkt bij jezelf dat je toch die jas aan had moeten trekken. Dan breekt de zon door en de wereld licht op. De kleurtinten vliegen je tegemoet en je kunt moeilijk een glimlach onderdrukken. Dat is grofweg het verschil tu en de monitor die nu op je bureau staat en een HDR-beeldscherm.
Lees ook: Getest: Pc-games speelbaar in HDR
Het oog wil ook wat
High Dynamic Range verwijst naar het verschil tu en het diepste zwart en het felste wit dat een beeldscherm kan produceren. Dat bereik heeft direct te maken met de hoeveelheid licht dat een monitor kan produceren en geruime tijd is dat vermogen heel beperkt geweest. De helderheid van een scherm wordt gemeten in het aantal candela per vierkante meter - een candela is vergelijkbaar met het licht van een enkele brandende kaars. Een gemiddelde monitor produceert rond de 250 cd/m², een nieuwe monitor met HDR-ondersteuning gaat richting de 500, maar uiteindelijk moet 1000 cd/m² de norm worden.
HDR klinkt mi chien bekend in de oren voor de iets oudere pc-gamer, want de term staat al langer tu en de grafische opties van pc-games. Eind 2005 introduceerde Valve met Half-Life 2: The Lost Coast een belichtingstechniek die de iris van het menselijk oog simuleerde. Als je dan op een zonnige middag een tunnel in rent, is het even pikkedonker. Tot je nagebootste ogen zich aan de donkere omgeving aanpa en en langzaam je zicht terugkeert, alsof de diafragma’s van je ogen zich verder openen. Het grote verschil met de softwaretechniek van toen met de hardware van nu: de schermen worden zo helder dat je geen gesimuleerde iris meer nodig hebt.
Het grote voordeel van deze helderheid is dat het mogelijke contrast tu en donker en licht veel groter wordt. Dit zorgt ervoor dat scènes in games die zich afspelen in een zonovergoten setting veel realistischer overkomen. Het licht spat werkelijk van het scherm, alsof de zon daadwerkelijk aan het schijnen is. Je monitor lijkt dan een raam naar een andere werkelijkheid. Met de overstap van 1080p naar 1440p- en 2160p-resoluties van de afgelopen jaren nam alleen de kwantiteit toe van de pixels. Met HDR gaat de kwaliteit er op vooruit.
Nanotechnologie in actie
Lange tijd waren dit soort helderheden toekomstmuziek, maar de ontwikkelingen in de beeldschermwereld gaan de afgelopen jaren razendsnel. De afgelopen jaren waren organische licht emitterende diodes (oled’s) het toverwoord. De beeldkwaliteit van oled is ongekend, maar de prijs blijft angstaanjagend hoog. Alleen fabrikant LG zet nog grootschalig in op oled-technologie, want andere fabrikanten, zoals Samsung, kijken al naar de volgende doorbraak.
Samsung gooit nu hoge ogen met de KS7000-televisie, die gebruikmaakt van zogeheten Quantum Dots. Dit zijn microscopisch kleine kristallen, die met een bepaalde kleur oplichten, afhankelijk van hun grootte, zodra ze getroffen worden door het licht van een backlight. Een Quantum Dot van 6 nanometer licht bijvoorbeeld rood op, een QD van 2 nm zendt blauw licht uit. Met de Samsung CFG70 144Hz QLED Gaming Monitor komt die technologie nu eindelijk ook naar de pc.
High Dynamic Range betekent echter meer dan een hoog contrast dankzij een hogere helderheid. HDR-schermen kunnen 10-bit-kleuren weergeven, waar oudere monitors het met 8-bit moeten doen. Dit betekent dat elke pixel een groter bereik aan kleur preciezer kan weergeven, met 1024 stappen in helderheid, in plaats van 256. Zeker bij schaduwrijke omgevingen is dat verschil goed te zien: bij 8-bit-schermen zie je in plaats van een geleidelijke overgang van een kleur naar de andere een aaneenschakeling van egale, net iets anders gekleurde vlakken. Met 10-bit heb je daar veel minder last van, maar kun je dat nog wel tegenkomen. Panelen met 12-bit-kleuren liggen al op de ontwerptafel.
Hoe zwart is zwart?
Waar moet je nu allemaal op letten bij het aanschaffen van een HDR-monitor of –televisie? Allereerst de helderheid. Hoe meer licht een monitor kan maken, hoe beter, met een belangrijke kanttekening. Om bij televisies het gewenste effect te krijgen, moet het apparaat volgens de HDR10-standaard minstens 1000 cd/m² halen - of even zoveel ‘nits’, om een andere meetterm te gebruiken. Met een monitor zit je veel dichterbij je scherm en heb je niet zoveel licht nodig. Sterker nog, de voorgestelde standaarden voor televisies zouden oncomfortabel fel zijn voor een monitor op je bureau.
Vervolgens moet de monitor goed in staat zijn om het licht lokaal te dimmen. Dit voorkomt dat in scènes met een groot verschil tu en licht en donker de schaduwen verdrinken in het licht van de backlight. Oled-monitors kunnen elke pixel individueel dimmen en behalen daarmee perfecte zwartwaarden, maar HDR-schermen op basis van Quantum Dots zijn voorlopig nog afhankelijk van een backlight die onderverdeeld is in tientallen tot honderden zones die meer of minder licht geven. Hoe goed een scherm hier in is wordt helaas niet genoemd bij de specificaties van een monitor. Hiervoor blijf je dus afhankelijk van recensies.
Tot slot een opmerking over standaarden. In het kielzog van de stormachtige ontwikkeling op het gebied van beeldschermtechnologie volgt een aantal met elkaar concurrerende standaarden. Momenteel wordt HDR10 veruit het meest gebruikt, maar het is een kwestie van tijd voordat monitoren met ondersteuning voor Dolby Vision op de markt verschijnen. Het grootste verschil tu en de twee is dat het strengere Dolby Vision uitgaat van 12-bit content en hogere helderheden. In de toekomst kunnen schermen die aan de Dolby Vision-standaard voldoen Dolby Vision- en HDR10-content goed weergeven, maar HDR10-schermen kunnen dan alleen HDR10-games en -films afspelen. De eerste videocontent met Dolby Vision-ondersteuning verschijnt later dit jaar op Ultra HD Blu-ray en op streamingdiensten als Netflix. Bij games zal de komende jaren de nadruk vooral op HDR10 liggen.
Dan vraag je jezelf nu natuurlijk af welke pc-games momenteel HDR ondersteunen. Binnenkort lees je op Gamer.nl het tweede artikel over High Dynamic Range-schermen, waarin we het aanbod verkennen van games die de techniek gebruiken.
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door Samsung. De inhoud is volledig bepaald door de redactie van Gamer.nl.