Zo maak je een retroconsole van binnen schoon

Wanneer een oudere console of controller niet meer werkt, kan een snelle schoonmaakbeurt het probleem mogelijk oplossen. Het is wellicht een iets minder leuk onderdeel van de hobby, maar wel een die ontzettend belangrijk is voor het behoud van de hardware. Maar hoe gaat dat precies te werk, waar moet er op gelet worden en welke spullen zijn daarvoor nodig?

De benodigdheden

De spullen die benodigd zijn voor een grote schoonmaak gelden eigenlijk voor alle soorten consoles. De juiste schroevendraaier is een vereiste. Het gros van de retrospelcomputers hebben simpele kruiskopschroeven. Een kruiskopschroevendraaier, die groot of juist klein genoeg is, volstaat dus.

Dat klinkt een beetje vaag, maar er zijn een aantal stelregels voor. Een kruiskopschroevendraaier heb je in vier maten: nul tot en met drie. Maat twee is de versie die het vaakst voorkomt. De schroevendraaier met een platte kop moet even breed zijn als de gleuf van de groef, want anders beschadig je de schroef. Om oudere Nintendo-spelcomputers te openen is een gamebit benodigd. Er zijn twee maten te koop: 3,8 mm en 4,5 mm; de eerste gebruik je voor de meeste consoles tot en met de Nintendo 64, terwijl de laatste voor een aantal oude consoles en de GameCube gebruikt wordt. Daarnaast zijn er wattenstaafjes en een zachte tandenborstel nodig. Ook doe je er goed aan een bus perslucht en wat isopropylalcohol te halen.

De hierboven genoemde benodigdheden hoeven niet duur te zijn. Door op de prijzen te letten volstaan twee tot drie tientjes. Isopropylalcohol is bijvoorbeeld te koop in hele grote of kleinere verpakkingen. Dat spul blijft letterlijk tientallen jaren goed – wanneer je van plan bent om vaak onderhoud te plegen, is een grootverpakking aan te raden.

De console uit elkaar halen

Check allereerst of je de juiste schroevendraaier en de juiste grootte (van de kop) gebruikt. Een verkeerde schroevendraaier kan een schroef dusdanig verpesten dat je hem er niet meer op een normale manier uitkrijgt. Aangezien de console na het schoonmaken weer moet werken, is dat natuurlijk niet gewenst. Leg de schroeven ook op een handige, overzichtelijke plek neer, bijvoorbeeld op een tafel. Leg de behuizing op een centrale plek met de schroeven naast de plek waar ze normaal zouden zitten.

Nu de console open is, kan de interne hardware gedemonteerd worden. Maak altijd even een foto als geheugensteuntje van waar alle schroeven en andere onderdelen behoren te zitten. Mocht dat niet mogelijk zijn, zoek dan online naar goede foto’s voor referenties. In het geval van de eerste PlayStation moet de laser eraf, worden de schroeven uit de metalen bescherming (die tussen de printplaat en de laser zit) gehaald en maken we de platte verbindingen los. Gelukkig is de PlayStation een behoorlijk simpele console, dus in elkaar zetten is zo gepiept.

Omdat de PlayStation een laser heeft voor de disk, is het vergeleken met de Super Nintendo, Nintendo 64 of een andere console met cartridges, een redelijk ingewikkeld systeem. Consoles met cartridges zijn over het algemeen wat simpeler van opzet. Per console verschilt die ervaring - vandaar ook de tip over de schroeven en de foto’s. Het doel is om toegang te krijgen tot de printplaat. Je kunt alles schoonmaken wat je onderweg tegenkomt.

Waar je op moet letten

Tijdens het schoonmaken is het van belang om ondertussen op twee dingen te letten. Ten eerste de condensator. Deze kleine cilinders kunnen namelijk veel roet in het eten gooien. Ze kunnen lekken, en daarmee de printplaat beschadigen. Die schade is permanent en kan niet teruggedraaid worden. Mocht je een condensator tegenkomen (ze hebben de vorm van een cilinder) die gelig of bruingekleurd is, dan moeten ze eigenlijk vervangen worden.

Soms ben je er op tijd bij en zie je dat ze slechts opgezwollen zijn. Daar is wel een goed oog voor nodig: het verschil tussen een normale en opgezwollen condensator is moeilijk te zien. Maar als je het spot, vervang hem dan zo snel als mogelijk. Dat kun je het beste door een expert laten doen. Je moet namelijk goed kunnen solderen wanneer je die reparatie zelf uitvoert. Doe je dat niet goed, dan beschadig je de console en is die niet meer te fixen..

Een ander probleem is roest. Niemand houdt zijn of haar console expres onder water, maar het apparaat kan wel een lange tijd in een vochtige omgeving gestaan hebben. In dat geval dien je de roest zo goed mogelijk weg te halen.

Console schoonmaken

Nu de console open is en duidelijk is waarop gelet moet worden, kan het schoonmaken beginnen. Het gaat met name om de printplaat. Eerst kun je met een spuitbus geperst lucht langs alle delen van de plaat gaan. Doe dit voorzichtig, want je wil niet dat er iets beschadigt. Daarna kun je nog eens met een schone theedoek die plaat afnemen.

Heb je isopropylalcohol in huis, dan kunnen we een stapje verdergaan. Wanneer je namelijk een zachte tandenborstel, die je gewoon in de supermarkt koopt, in de fles doopt, dan kun je heel tactvol de onderdelen schoonmaken die wat meer aandacht nodig hebben. Dit is bijvoorbeeld handig voor die roestige onderdelen die net benoemd werden. Schrob zachtjes en met liefde, omdat je anders mogelijk nog meer schade toebrengt. Neem alles wel grondig mee. De pennetjes waar een cartridge verbinding mee maken zijn voornamelijk belangrijk. Zorgt ervoor dat je na afloop alles netjes droogmaakt met een schone theedoek.

We kunnen het ons niet voorstellen, maar mocht de console intern zó smerig zijn dat de bovenstaande dingen niet helpen, dan is alle hoop nog niet verloren. Wanneer je een beetje handig bent, kun je verschillende onderdelen desolderen (van de printplaat afhalen). Doe dit alleen als je heel zeker van je zaak bent. Maar aan de andere kant: als je PlayStation, Nintendo- of Sega-console niet meer werkt, dan heb je ook weinig te verliezen. Desondanks is in dit geval een afspraak maken bij een expert geen verkeerde optie. Wanneer de onderdelen van de printplaat losgemaakt zijn, kun je wellicht wat harder schrobben met die tandenborstel. Ook hier is het zeker aan te raden dat je even een foto maakt van je console voordat je ermee aan de slag gaat.

Tot slot kan je console een lens hebben voor het lezen van gamedisks, zoals het geval is bij de PlayStation. Een stelregel is dat je ergens niet aanzit als dat niet hoeft; dat geldt zeker voor de lens. Maar in dit geval doe je er goed aan ook meteen die lens mee te nemen. Je pakt hiervoor een wattenstaafje, doopt hem in de alcohol en maakt voorzichtig die lens schoon. Na afloop neem je de lens af met een theedoek.

Console in elkaar zetten

Na het schoonmaken en (laten) drogen van de interne onderdelen, is het tijd om te kijken of alles wel op de juiste plek zit. Heb je alles nagelopen, dan kun je de console aansluiten op een tv. Werkt hij naar behoren, dan kan de kap er weer op. Werkt de console niet, dan moeten de aansluitingen nog eens nagekeken worden. Werkt de console daarna nog steeds niet, dan kan het zijn dat de console mogelijk eerder al was overleden; na een zachte schoonmaakbeurt kan een console in ieder geval niet zomaar het leven laten.

We gaan er voor nu even van uit dat alles werkt. Als het goed is heb je de externe onderdelen en de schroeven nog klaarliggen op de centrale plek. De spelcomputer kan weer in elkaar gezet worden. Doe de bovenkant erop, draai de schroeven erin en het klusje is geklaard. Doe dit eens in de zoveel tijd om je hardware in topconditie te houden en om te controleren of er ergens problemen opduiken met de condensatoren, lenzen of roest.